Badanie przedmiotowe.
Większość zwierząt z połączeniem wrotno-systemowym ma zmniejszoną wątrobę, a nerki wydają się powiększone lub kształtu śliwki. U wielu kotów obserwowano natomiast złote lub miedziane zabarwienie tęczówki. Mogą wystąpić zaburzenia neurologiczne. Ślinotok jest częstym objawem u kotów, ale rzadkim u psów. Zwierzęta z wątrobową przetoką tętniczo-żylną mogą mieć wyczuwalną podczas badania palpacyjnego powiększoną wątrobę lub wodobrzusze. Czasami możliwe jest wysłuchanie szmerów w części przedniej brzucha u zwierząt z powyższymi chorobami.
Badania obrazowe.
Przeglądowe badania radiologiczne jamy brzusznej stanowią ważną część procedury rozpoznawczej połączeń wrotno- systemowych. U pacjentów z tą chorobą spodziewane jest zmniejszenie rozmiarów wątroby – od łagodnego do znacznego. Niezmiernie rzadko spotyka się psa z połączeniem wrotno-systemowym bez zmniejszonej wątroby, a błędem jest wykrycie tej zmiany i potraktowanie jej jako wskazanie do szukania innych chorób niż wrodzone połączenie wrotno-systemowe. Badanie radiologiczne jamy brzusznej jest bardziej czułe w wykrywaniu zmniejszonej wątroby niż badanie ultrasonograficzne.
Ostateczne rozpoznanie połączenia wrotno-systemowego jest stawiane na podstawie chirurgicznego wykrycia połączenia, pozytywnego wyniku badania radiologicznego z kontrastem wprowadzonym do żyły wrotnej, ultrasonograficznego wykazania połączenia albo scyntygrafii wątroby. Opisywano różne metody pozytywnego kontrastu, w tym:
1. badanie radiologiczne z kontrastem podanym do:
2. cewnikowanie przez śledzionowe żyły wrotnej,
3. wprowadzenie kontrastu do żyły wrotnej przez jelito cienkie.
Wprowadzenie kontrastu do żyły wrotnej przez jelito cienkie jest najłatwiejszą i najskuteczniejszą metodą portograficzną. Portografia śledziony pod kontrolą ultrasonograficzna może być przeprowadzona u psów dużych ras. Najbardziej charakterystyczną cechą w przeprowadzanych badaniach radiologicznych jamy brzusznej jest zmniejszony zarys wątroby.
Badanie ultrasonograficzne jest metodą diagnostyczną z wyboru w celu rozpoznania połączenia wrotno-systemowego. Umożliwia rozpoznanie zarówno połączenia wewnątrz-, jak i zewnątrzwątrobowego, jednak brak rozpoznania przy użyciu tej metody nie pozwala na skuteczne wykluczenie połączenia wrotno-systemowego. Ultrasonograficzne rozpoznanie połączenia wrotno-systemowego zależy od doświadczenia osoby przeprowadzającej badanie i czasu poświęconego na jego wykonanie. Czasami zauważalne jest rozszerzenie naczyń wewnątrzwątrobowych lub połączenie wątroby z żyłą główną tylną. W przypadku połączeń zewnątrzwątrobowych leżące w pobliżu jelito może zasłonić niedrożność połączenia, ale może być widoczna pomniejszona wątroba z kilkoma wykrywalnymi naczyniami wątrobowymi lub wrotnymi. Często widoczne jest również zwiększone wykrywanie tętnic wątrobowych przy użyciu Dopplera. Należy ocenić pęcherz moczowy i miedniczki nerek pod kątem występowania kamieni, ponieważ kamienie moczowe przepuszczają promienie rentgenowskie i są trudne do zauważenia w zwykłym badaniu radiologicznym. Ultrasonografia skaningowa jest również skuteczna w wykrywaniu nieechogennych, poskręcanych naczyń, widocznych w przypadku przetok tętniczo-żylnych w wątrobie. Zastosowanie badania ultrasonograficznego z Dopplerem w fali pulsacyjnej pomaga w postawieniu rozpoznania przetoki tętniczo-żylnej. Uwidocznienie wstecznego przecieku wątrobowego, pulsującego przepływu w nieprawidłowej gałęzi żyły wątrobowej i w głównej żyle wrotnej może pozwolić na wykrycie płata wątroby, w którym znajduje się nieprawidłowość, co będzie wskazaniem do jego wycięcia.
Scyntygrafia jest szybką nieinwazyjną metodą pozwalającą na wykrywanie nieprawidłowego przepływu krwi. Do wykrywania połączenia wrotno-systemowgo za pomocą scyntygrafii stosowany jest zazwyczaj pertechnian technetu 99m (99mTc). Po podaniu do okrężnicy 99mTc czas, w którym aktywność tego związku jest widoczna w okolicach wątroby, jest równy czasowi jego aktywności w okolicy serca. Zwierzęta z różnicą w aktywności pomiędzy wątrobą a sercem wynoszącą więcej niż 12 s uważane są za zdrowe. Czasami badania przeprowadzane u bardzo małych zwierząt mogą być trudne do interpretacji z powodu małej odległości pomiędzy sercem a wątrobą; należy powtarzać doświadczenia, jeśli 99mTc nie jest szybko wchłonięty z okrężnicy. Jeśli badanie musi być powtórzone, należy uczynić to następnego dnia, aby pozwolić organizmowi zwierzęcia na wydalenie technetu pozostałego z nieprawidłowo przeprowadzonego badania. Nie odnotowano wyników fałszywie dodatnich; jednak wyniki fałszywie ujemne mogą wystąpić, jeśli małe połączenie dotyczy tylko części obwodowej układu wrotnego. Zwierzęta z hipoplazją żyły wrotnej będą miały prawidłowe wyniki badań scyntygraficznych, co odróżni je od zwierząt z połączeniem wrotno-systemowym.
Angiografia metodą tomografii komputerowej wydaje się metodą użyteczną w identyfikacji połączenia wrotno-systemowego, w tym wielokrotnych połączeń nabytych; jednak przeprowadzono zbyt mało badań, aby poznać dokładność tej metody. Ostatnie doniesienia mówią o nowej metodzie scyntygrafii – przezśledzionowej scyntygrafii układu wrotnego. Metoda ta jest unikalna i polega na wstrzyknięciu małej ilości 99mTc, pod kontrolą ultrasonograficzną, do miąższu śledziony. Dynamiczna faza obrazowania przepływu przez żyłę śledzionową tworzy angiogram systemu wrotnego i jest użyteczna w wykrywaniu obecności pojedynczych lub wielokrotnych pozawątrobowych połączeń. Zaletą tej metody jest podawanie bardzo małej ilości substancji radioaktywnej, a także fakt, ze zwierzę może być uwolnione z radioaktywnej izolacji w krótkim czasie po badaniu, w zależności od kryteriów uwalniania substancji. Poza tym, autorzy wykazali, że przezśledzionowa scyntygrafia układu wrotnego daje obrazy o wyższej jakości niż scyntygrafia przez prostnicę.
Badania laboratoryjne.
Ocena hematologiczna, ocena parametrów biochemicznych w surowicy i badanie ogólne moczy u zwierząt z połączeniem wrotno-systemowym mogą ujawnić różne zaburzenia, jednak psy mogą mieć wrodzone połączenia wrotno-systemowe bez żadnych zaburzeń w obrazie morfologicznym krwi lub badaniu biochemicznym surowicy. Zaburzenia hematologiczne mogą obejmować:
Niskie stężenie żelaza we krwi przypuszczalnie związane jest z rozwinięciem się mikrocyt ozy u psów z połączeniem wrotno-systemowym. Badania biochemiczne często wykazują:
we krwi.
Niskie stężenie albumin w surowicy jest często spotykane u psów; jednak u niektórych psów i większości kotów z połączeniem wrotno-systemowym jest ono prawidłowe. Niskie stężenie azoty mocznikowego we krwi wynika ze zmniejszonego przekształcania amoniaku w mocznik w cyklu mocznikowym w wątrobie, ale przyczyniać się do tego może obecny u wielu pacjentów wielomocz i wzmożone pragnienie. Inne zaburzenia dotyczą niekiedy łagodnego i poważnego wzrostu aktywności aminotransferazy alaninowej, aminotransferazy asparaginianowej, a także fosfatazy zasadowej we krwi. Stężenie bilirubiny w surowicy jest zazwyczaj prawidłowe. Rzadko występuje hipoglikemia w wyniku głodzenia. Czynnościowe pomiary krzepliwości:
są zazwyczaj prawidłowe.
Badanie ogólne moczu może ujawnić rozcieńczenie moczu lub kryształki amonowo-moczanowe. Zwiększone stężenie mocznika i amoniaku prowadzi do zwiększonego wydzielania ich w moczu, a tym samym prowadzi do zwiększonego wydzielania kryształów amonowo-moczanowych. Jeśli tworzą się kamienie, może dojść do krwiomoczu, ropomoczu białkomoczu. Hematologiczny i biochemiczny profil wątrobowej przetoki tętniczo-żylnej u psów może być podobny do tego u psów z pojedynczym lub wielokrotnym połączeniem wrotno-systemowym.
Badania czynności wątroby są ważne w rozpoznawaniu wrodzonego połączenia wrotno-systemowego. Określenie stężenia kwasów żółciowych w surowicy jest od lat standardowym badaniem funkcjonowania wątroby u psów i kotów, aczkolwiek ostatnio uważa się, że ma kilka zasadniczych ograniczeń. Po pierwsze, ważne jest wykonanie badania stężenia kwasów żółciowych przed posiłkiem i po posiłku; u ok. 20 % psów stężenie jest podwyższone przed posiłkiem. Po drugie, niektóre pst z bardzo wysokim stężeniem kwasów żółciowych w surowicy nie mają widocznej klinicznie choroby wątroby, podczas gdy u niektórych psów z wrodzonym połączeniem wrotno-systemowym stężenie kwasów żółciowych w surowicy pozostaje jedynie nieznacznie podwyższone. Po trzecie, bez względu na spodziewane wyniki badań biochemicznych krwi, stężenie kwasów żółciowych we krwi może się znacznie różnić z dnia na dzień. Badanie stężenia kwasów żółciowych w moczu wydaje się tak samo użyteczne jak badanie we krwi, ale jest łatwiejsze do przeprowadzenia, szczególnie w przypadku kotów.
Zwiększone stężenie amoniaku we krwi jest bardzo specyficzne dla niewydolności wątroby, ale zwykły pomiar we krwi po odpoczynku jest bardzo nieczułym badaniem, nawet jeśli u pacjenta rozwinęła się encefalopatia wątrobowa. Test tolerancji amoniaku stanowi bardzo czułe badanie, ale jego wykonanie jest trudne (wiele zwierząt wymiotuje lub wydala chlorek amoniaku, który jest podawany). Pomiar stężenia amoniaku we krwi w 6-8 godzin po posiłku wydaje się bardziej czułym badaniem niż pomiar na czczo, ale przypuszczalnie jest mniej skuteczny niż test tolerancji amoniaku. Największą wadą pomiaru stężenia amoniaku we krwi jest łatwość uzyskania nieprawidłowych wyników, jeśli podczas pobierania, przechowywania i przygotowywania próbek krwi, nie przestrzegano ściśle zaleceń. Test ten musi być przeprowadzony ambulatoryjnie, próbka nie może być wysłana do laboratorium.
Rozpoznanie różnicowe.
Połączenie wrotno-systemowe musi być różnicowane z innymi chorobami psów i kotów, powodującymi niewydolność wątroby lub zaburzeniami neurologicznymi. Przeprowadzenie badania radiologicznego oraz badania wydolności wątroby stanowi typowe postępowanie mające na celu znalezienie wrodzonych połączeń wrotno-systemowych. Jeśli któreś z powyższych badań ma wynik prawidłowy, oznacza to, że raczej u danego zwierzęcia nie występuje wrodzone połączenie wrotno-systemowe i należy rozważyć występowanie innej choroby.
Postępowanie chirurgiczne.
Celem postępowania chirurgicznego jest zidentyfikowanie i zamknięcie lub zwężenie światła nieprawidłowego naczynia. Zaciskacze ameroid lub opaski celofanowe to najczęściej stosowane przyrządy do powolnego zamykania naczyń łączących u zwierząt z połączeniami zewnątrzwątrobowymi. Przy zastosowaniu zaciskacza aneroid początkowe zwężenie połączenia jest związane z rozpulchnieniem materiału higroskopijnego, wchodzącego w skład części wewnętrznej oprzyrządowania; dodatkowe zamknięcie połączenia pojawia się wraz z rozwojem włóknienia dookoła naczynia. Ważne jest to, że szybkość zamykania naczynia może wpłynąć na zdolność zwierzęcia do wytworzenia nabytych połączeń po zastosowaniu zamknięcia. Stężenie białka w osoczu może zaburzyć szybkość zamykania połączenia zaciskaczami aneroid, podobnie założenie części silikonowej do aneroidu. Może nie dojść do całkowitego zamknięcia naczynia. Zamknięcie się naczynia u niektórych psów następuje w wyniku wytworzenia skrzepu.
CDN.
Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170) oraz zmianami z dnia 9.05.2007 r. (Dz. U. Nr 99, poz. 662) za naruszenie praw własności poprzez kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie przedstawionych na stronach Veterynaria.pl, Vetforum.pl, Sklep.Veterynaria.pl treści bez zgody właściciela grozi grzywna oraz kara pozbawienia wolności od 6 m-cy do lat 5 (art. 115.1).
