Wyniki badań hematologicznych i biochemicznych u zdrowego konia.

Badanie laboratoryjne składu płynów ustrojowych są stałymi elementami diagnostyki weterynaryjnej zarówno w klinikach, jak i w praktykach terenowych. Właściwe rozpoznanie umożliwia rozpoczęcie najbardziej specyficznej terapii. Wyniki badań laboratoryjnych są niezbędne do potwierdzenia wyników badań klinicznych, diagnostyki różnicowej i postawienia rozpoznania, a także do rokowania oraz monitorowania leczenia. Wyniki badań hematologicznych i biochemicznych mają również znaczenie we wczesnym rozpoznawaniu chorób i mogą uzupełniać, w ramach badań przesiewowych, podstawowe badanie kliniczne. Ilość informacji uzyskiwanych z wyników oznaczeń poszczególnych parametrów jest różna i nie zawsze jednoznaczna, dlatego z reguły badanych jest kilka wskaźników. Z tego powodu do oceny poszczególnych narządów lub układów proponowane są mniej lub bardziej szerokie zestawy badań (profile narządowe).

Wyniki badań laboratoryjnych mają wartość diagnostyczną jedynie wtedy, gdy odzwierciedlają rzeczywiste wartości w momencie pobrania próbki. Z tego powodu należy uczynić wszystko, aby w trakcie pobierania, przechowywania i transportu próbki uniknąć jakichkolwiek błędów. Powinno się więc stosować probówki jednorazowego użytku, zawierające odpowiednie substancje zapobiegające krzepnięciu lub konserwujące krew. Należy także, przy interpretacji wyników niektórych parametrów, brać pod uwagę wpływ pory dnia, spożycia pokarmu, obciążenia organizmu wysiłkiem, pobudzenia lub też podawanych uprzednio leków. Ponadto należy zawsze uwzględniać stabilność oznaczanych substancji w próbce. Badanie laboratoryjne powinno być wykonane bezpośrednio po pobraniu materiału.

KREW

Próbki krwi pobiera się u konia z żyły szyjnej zewnętrznej. Jeżeli badaniu poddana ma być krew pełna konieczne jest dodanie do próbki substancji zapobiegającej krzepnięciu. Oddzielenie osocza lub surowicy należy dokonać jak najszybciej, aby uniknąć wymiany związków pomiędzy krwinkami a osoczem/surowicą. Materiał, w którym doszło do hemolizy, nie nadaje się do wielu oznaczeń. Podobnie wpływ na wynik badania mogą mieć: zażółcenie próbki (w przypadku obecności w niej barwników żółciowych) lub też jej mleczne zmętnienie (w lipemii).

Badania hematologiczne.

Badania hematologiczne obejmują układ czerwono- i biało krwinkowy, a także płytki krwi. Pełna ocena zdolności krzepnięcia krwi wykonywana jest jedynie w przypadkach szczególnych i nie należy do zestawu badań rutynowych. Niespecyficzną, aczkolwiek czułą próbę opadania krwinek przeprowadza się coraz rzadziej, z reguły w laboratoriach klinicznych. Najlepszą substancją zapobiegającą krzepnięciu, stosowaną przy wykonywaniu badań hematologicznych, jest EDTA. Interpretacja wyników badania układu czerwonokrwinkowego może, szczególnie u konia, napotkać trudności z powodu dużego wpływu:

  • rasy,
  • wieku,
  • użytkowania,
  • stanu wytrenowania.

Do znacznych zmian w obrazie krwi krążącej konia dochodzi w przypadku nagłego przemieszczenia jej do krwiobiegu ze śledziony, gdzie znajduje się w rezerwie do 1/3 całkowitej liczby erytrocytów.

Wzrost wskaźnika hematokrytowego, zawartości hemoglobiny i liczby erytrocytów wskazuje w pierwszej kolejno ścina odwodnienie i dostarcza wskazówek odnośnie konieczności rozpoczęcia leczenia wlewami i uzupełniania płynów. W przypadku niedokrwistości dochodzi natomiast do zmniejszenia liczby erytrocytów w objętości krwi. Niezależnie od przyczyny, niedokrwistość ma miejsce na skutek:

  • utraty czerwonych krwinek,
  • przedwczesnego ich niszczenia,
  • obniżonej erytropoezy,

lub występowania kilku tych zjawisk jednocześnie.

Pomiar wszystkich parametrów i obliczenie wskaźników, a także ocena krwinek czerwonych na rozmazie pozwala w większości przypadków na określenie typu niedokrwistości jako podstawy do dalszej analizy przyczyn schorzenia.

Fizjologiczne wahania liczby leukocytów we krwi koni są znaczne. U zdrowych osobników przeważają granulocyty obojętnochłonne w proporcjach 60:40 w odniesieniu do liczby limfocytów. U koni pełnej krwi stwierdza się jednak tendencje do limfocytozy. Leukocytoza z reguły towarzyszy chorobom o podłożu bakteryjnym, ale także występuje po zatruciach i w zaburzeniach endokrynnych. Uważana jest za objaw zdolności do reakcji organizmy na bodziec, podczas gdy leukopenia świadczy z reguły o załamaniu się zdolności obronnych.

Różnorakie bodźce i choroby nie odbijają się w taki sam sposób w obrazie poszczególnych rodzajów krwinek, co pozwala na postawienie rozpoznania różnicowego. Granulocyty obojętnochłonne uważa się za typ krwinek, określających obraz białokrwinkowy u konia.

Zmiany w obrazie krwinek białych są charakterystyczne dla czynnika, który je wywołuje co pozwala na postępowanie różnicujące. Przewaga granulocytów obojętnochłonnych u koni jest normą, ale dopiero proporcje między formami młodszymi i dojrzałymi (odpowiednio przesunięcie obrazu w lewo lub w prawo) określają rozmiar i stadium procesu chorobowego. Nigdy jednak przesunięcia obrazu nie są znaczne, jak u innych gatunków zwierząt (pies, kot).

Badania biochemiczne krwi.

Ilościowa analiza składników chemicznych krwi informuje o środowisku wewnętrznym organizmu i staje się badaniem rozstrzygającym o rozpoznaniu wtedy, kiedy dotknięty zaburzeniem narząd nie może być przedmiotem bezpośredniego badania klinicznego lub też określone badaniem klinicznym objawy są niespecyficzne. Badanie najlepiej prowadzi się w surowicy, jednakże oceny wielu parametrów można dokonać także w próbkach heparynizowanego osocza krwi.

Podczas diagnostyki enzymatycznej szczególną uwagę należy poświęcić enzymom wewnątrzkomórkowym, jako że wzrost poziomu ich aktywności w surowicy zawsze jest objawem uszkodzenia lub zniszczenia komórek. Niestety, większość enzymów nie jest narządowo specyficzna, a niektóre, jak na przykład LDH, są w dużych ilościach obecne prawie we wszystkich tkankach, co powoduje, że ich znaczenie diagnostyczne jest ograniczone. Jednakże w oparciu o określone wzory wzrostu aktywności enzymów i ich kombinacji z określonymi metabolitami można, przy wykorzystaniu technik diagnostyki enzymatycznej, wnioskować o uszkodzeniu określonego narządu. Najważniejszymi obszarami diagnostycznymi, w których zastosowanie znajduje diagnostyka enzymatyczna, są choroby wątroby i mięśni szkieletowych.

Oznaczenie poziomów elektrolitów stanowi kluczowe badanie w określeniu gospodarki elektrolitowej. Uzyskane wyniki jedynie w niewielu przypadkach uprawniają do wniosków na temat stanu odżywienia zwierzęcia, czy też występujących niedoborach jakiejś substancji. Zmiany stężenia elektrolitów częściej stoją w bezpośrednim związku z zaburzeniami gospodarki płynami i równowagi kwasowo-zasadowej. Przy pomocy uzyskanych wyników można ocenić zmiany płynu zewnątrzkomórkowego i uzyskać wskazania do celowego leczenia wlewami lub uzupełniania płynów per os.

Pod pojęciem metabolitów rozumie się pośrednie produkty przemiany materii, podlegające transportowi lub usuwaniu, których ilość zmienia się przede wszystkim w przypadku zaburzeń przemiany materii, a także zaburzeń czynności wątroby i nerek. Z reguły ustala się poziom wielu metabolitów w połączeniu z oznaczeniem aktywności enzymów. Dopiero ocena takiego profilu narządowego w wielu przypadkach umożliwia postawienie rozpoznania, jako że zmiany kliniczne szczególnie tej grupy chorób, są często niespecyficzne, a dotknięte chorobą narządy można poddać badaniu klinicznemu jedynie w ograniczonym zakresie.

Skład białek może zostać określony dokładnie za pomocą elektroforezy.

MOCZ

Badania moczu służą przede wszystkim diagnostyce chorób nerek i dróg wyprowadzających mocz. Nerki, jako ważny narząd wydalniczy, odgrywają decydującą rolę w utrzymaniu środowiska wewnętrznego organizmu, dlatego badanie moczu także dostarcza cennych danych na temat obciążeń organizmu i zaburzeń czynności innych narządów i układów.

Makroskopowe i fizykochemiczne badania moczu powinny być przeprowadzone jak najszybciej po uzyskaniu próbki, badania mikroskopowe zaś po jej odwirowaniu.

Właściwości moczu końskiego utrudniają jego ocenę, dlatego zmętnienia powodowane stanami zapalnymi dróg wyprowadzających mogą pozostać niezauważone. Podczas przetrzymywania moczu w otwartym naczyniu jego warstwa powierzchowna szybko przyjmuje ciemniejszą barwę, dochodzi również do wytracania się warstwy osadu.

Chemiczne badanie moczu opiera się na jakościowej i półilościowej analizie obecności znaczących diagnostycznie związków chemicznych (za pomocą testów paskowych). Rzadziej przeprowadza się ilościową analizę chemiczną składu moczu. Ma ona znaczenie rozpoznawcze jedynie wtedy, gdy dotyczy określonej objętości moczu, badanego w pewnej jednostce czasu. Jednak związane z tym wahania są bardzo duże, a objętość wytwarzanego dziennie moczu trudna do określenia. Wykazano także, że można traktować jako wartość odniesienia stężenie kreatyniny w moczu, aczkolwiek ta wartość samoistnie nie wydaje się być wystarczająca do celów diagnostycznych. Stężenie białka w moczu i interpretacja ich aktywności, ponieważ wykazano, że pojawienie się w moczu gamma-GT jest pierwszym stwierdzanym objawem uszkodzenia kanalików nerkowych.

Osad moczu, który do celów porównawczych powinien być uzyskiwany możliwie z takiej samej objętości moczu (10ml 0, badany jest w kierunku obecności elementów organicznych i nieorganicznych na świeżym preparacie.

PŁYN MÓZGOWO - RDZENIOWY

Przy podejrzeniu chorób ośrodkowego układu nerwowego płyn mózgowo rdzeniowy uzyskuje się do badań od uśpionych koni, stosując wkłucie do zbiornika płynu od strony potylicy drogą foramen atlanto-occipitale (otwór szczytowo-potyliczny); punkcja lędźwiowa u stojącego zwierzęcia jest trudna do wykonania. Po udanym nakłuciu i wyciągnięciu mandrynu z igły, płyn mózgowo-rdzeniowy wypływa kroplami lub też cienką strużką.

Mimo, że specyficzna diagnostyka schorzeń OUN u koni poczyniła znaczne postępy, analiza płynu mózgowo-rdzeniowego stanowi dla klinicystów, podobnie jak dawniej cenne badanie diagnostyczne. Uzyskane wyniki nie są specyficzne dla konkretnych chorób ośrodkowego układu nerwowego, pozwalają jednak na rozróżnienie pomiędzy chorobami o podłożu wirusowym i bakteryjnym, a w ten sposób na ukierunkowanie postępowania terapeutycznego.

PŁYN OTRZEWNOWY

Znajdujący się w jamach ciała płyn składa się z wody, dyfundujących składników krwi, białka i komórek. W stanach patologicznych płyn otrzewnowy może zdecydowanie zmieniać zarówno swą objętość, jak i skład chemiczny, a także zawierać domieszki dostające się do niego po ewentualnym uszkodzeniu narządów jamy brzusznej i miednicznej.

Najczęstszymi wskazaniami do wykonania punkcji jamy brzusznej u konia są choroby przebiegające z objawami kolki. W takim przypadku uzupełnieniem oceny stanu pacjenta, oprócz obrazu klinicznego i wyników badania punktatu. Zaleca się wtedy także odwirowanie próbki, ponieważ z uwarstwienia osadu można łatwiej wyciągnąć wnioski co do ilości i charakteru domieszek. Należy zwracać uwagę na obecność i grubość czerwonej warstwy erytrocytów, szarej warstwy utworzonej w przeważającej mierze przez leukocyty i ewentualne nagromadzenie pod nią szarozielonych cząstek pokarmowych.

Przesięki i wysięki różnią się od siebie przede wszystkim zawartością elementów komórkowych i białek, przy czym przesięki „zmodyfikowane” na skutek zwiększenia się ciśnienia hydrostatycznego przy niewydolności serca lub w przypadkach przewlekłych schorzeń wątroby zajmują miejsce pośrednie.

Do scharakteryzowania właściwości płynów, które nagromadziły się w jamie opłucnowej, stosuje się te same metody.




Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170) oraz zmianami z dnia 9.05.2007 r. (Dz. U. Nr 99, poz. 662) za naruszenie praw własności poprzez kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie przedstawionych na stronach Veterynaria.pl, Vetforum.pl, Sklep.Veterynaria.pl treści bez zgody właściciela grozi grzywna oraz kara pozbawienia wolności od 6 m-cy do lat 5 (art. 115.1).