Wybrane zabiegi wykonywane na układzie moczowym, Cz. 2

Kamienie pęcherza moczowego i cewki moczowej

Większość kamieni moczowych u psów znajduje się w pęcherzu moczowym lub cewce. Do najczęstszych rodzajów kamieni zalicza się:

•    struwity,
•    kryształy szczawianu wapnia,

 rzadziej tworzą się kamienie z:

•    moczanu,
•    krzemianu,
•    cystynowe,
•    mieszane.

Obserwuje się stopniowe, długotrwałe zwiększenie częstotliwości występowania kamieni szczawianu wapnia oraz zmniejszanie częstości występowania struwitów wśród ogółu przypadków występowania kamieni moczowych.

Istotną rolę w tworzeniu kamieni struwitowych u psów odgrywają zakażenia dróg moczowych bakteriami wytwarzającymi ureazę. Bakterie te rozszczepiają mocznik do amoniaku i dwutlenku węgla. Po hydrolizie amoniaku powstają jonu amonowe i wodorotlenkowe, odpowiedzialne za powstawanie zasadowego odczynu moczu, którym zmniejsza się rozpuszczalność struwitów. Bakteryjne zapalenie pęcherza moczowego prowadzi też do zwiększenia ilości organicznego osadu moczu, który może służyć jako ogniska krystalizacji. U kotów struwity tworzą się zazwyczaj przy braku zakażenia dróg moczowych.

Kamienie szczawiany wapnia powstają u psów najczęściej po przejściowej, poposiłkowej hiperkalcemii i zwiększonej zawartości wapnia w moczy. U wielu psów z tym zaburzeniem stwierdza się zmniejszoną aktywność parathormonu w surowicy. Kamienie te mogą także występować, aczkolwiek rzadko, u pacjentów

•    z zaburzeniami resorpcji wapnia w kanalikach nerkowych,
•    pierwotną nadczynnością przytarczyc,
•    chłoniakiem,
•    zatruciem witaminy D,
•    zmniejszoną zawartością cytrynianu w moczu,
•    otrzymujących nadmierne ilości szczawianów wapnia z pokarmem.

Jakie są predyspozycje do występowania kamieni?

Kamienie fosforanu amonowo- magnezowego częściej tworzą się u osobników żeńskich niż męskich, ponieważ częściej rozwijają się zakażenia dróg moczowych u suk.

Niedrożność cewki moczowej wywoływana przez kamienie dotyczy z reguły samców.

Kamienie moczowe tworzą się u psów w każdym wieku, ale zazwyczaj stwierdza się ich obecność u osobników w wieku średnim. Kamienie tworzące się u psów, które nie ukończyły 1 roku życia, to z reguły struwity wytrącające się wtórnie do zakażeń dróg moczowych. Kamienie szczawianu wapnia częściej powstają u samców psów, szczególnie u osobników ras:

•    sznaucer miniaturowy,
•    pudel miniaturowy,
•    Yorkshire terrier,
•    Lhasa apso,
•    shih tzu.

Zaburzenie najczęściej dotyczy osobników w średnim wieku i starszych. Obecnie u kotów kamienie szczawianu wapnia wytrącają się niemalże równie często, co struwity. U ok. 1/3 kotów z kamicą szczawianową stwierdza się jednocześnie zwiększone stężenie wapnia całkowitego w surowicy. Spośród wszystkich przypadków kamicy moczanowej, 60% dotyczy dalmatyńczyków; pozostałe przypadki dotyczą ras, u których często stwierdza się zespolenie wrotno- oboczne:

•    Yorkshire terriery,
•    sznaucery,
•    pekińczyki,
•    Lhasa apso.

Do innych ras obarczonych większym ryzykiem występowania kamicy cysty nowej zalicza się:

•    bassety,
•    buldogi angielskie,
•    setery irlandzkie,
•    Chihuahua.

Badanie podmiotowe.

Psy z kamieniami w pęcherzu lub cewce moczowej często przejawiają objawy związane z zakażeniem dróg moczowych:

•    krwiomocz,
•    częstomocz,
•    parcie na mocz.

Małe kamienie znajdujące się w cewce moczowej u samców mogą doprowadzić do jej częściowej lub całkowitej niedrożności. Może również dochodzić do:

•    przepełnienia pęcherza moczowego,
•    bolesności jamy brzusznej,
•    parcia na mocz,
•    paradoksalnego nietrzymania moczu,
•    objawów azotemii zanerkowej,
•    braku łaknienia,
•    wymiotów,
•    depresji.

Niekiedy pojawia się także przerwanie ściany pęcherza moczowego i gromadzenia się moczu w obrębie jamy otrzewnej.

Badanie podmiotowe.

Ściana pęcherza moczowego często ulega pogrubieniu, a same kamienie można w sporadycznych przypadkach wyczuć palpacyjnie. Obserwuje się objawy typowe dla zakażenia dróg moczowych. Niedrożności układu moczowego może towarzyszyć:

•    brak łaknienia,
•    wymioty,
•    otępienie.

Badania labolatoryjne.

Należy wykonać:

•    badanie morfologiczne krwi,
•    badania biochemiczne surowicy,
•    badanie ogólne moczu,
•    posiew moczu.

Zakażenia dróg moczowych są powszechne, nawet przy barku ropomoczu, krwiomoczu, białkomoczu, bakteriurii. Niewydolność nerek może stanowić konsekwencję przewlekłego odmiedniczkowego zapalenia nerek lub uropatii z niedrożności. U niektórych pacjentów z kamicą moczanową stwierdza się nieprawidłowości świadczące o niewydolności wątroby:

•    zmniejszone stężenie BUN,
•    hipocholesterolemię,
•    hipoalbuminemię,
•    zwiększone stężenie kwasów żółciowych.

Rozpoznanie różnicowe.

Kamicę moczową należy podejrzewać u każdego pacjenta z:

•    przewlekłymi zakażeniami dróg moczowych,
•    krwiomoczem,
•    parciem na mocz,
•    częstomoczem,
•    uropatią z niedrożności,
•    nietrzymaniem moczu.

Wszystkie kamienie, które zostaną usunięte, muszą zostać zbadane, aby ustalić ich rodzaj. Badanie te musza być wykonane nawet wtedy, gdy stwierdza się krystalurię. Krystaluria może być czynnikiem wskazującym, w którym kierunku miałoby iść rozpoznanie, ale na jej podstawie nie można przewidzieć dokładnego składu kamieni.

Kamienie muszą być badane w laboratorium wykonującym analizy z zastosowaniem spektrofotometrii w podczerwieni. Metoda ta umożliwia uwidocznienie budowy przestrzennej oraz ukazanie różnego typu kryształów tworzących ten sam kamień, na co nie pozwoliłoby zwykłe badanie chemiczne.

W przypadku kamienie mieszanych postępowanie terapeutyczne lub prewencyjne musi być ustalane na podstawie typu kryształy tworzącego jądro kamienia, nawet jeżeli kryształ ten nie jest składnikiem występującym w największych ilościach w kamieniu.

Działanie zapobiegawcze, polegające na stosowaniu odpowiedniej diety i/lub leków m są właściwe dla terapii kamicy moczowej wywołanej przez szczawian wapnia.

Obecność warstwy powierzchownej, zbudowanej z fosforanu amonowo-magnezowego, musi wskazywać na obecność infekcji dróg moczowych, której pojawienie się mogło być związane z obecnością szczawianów wapnia. Badania bakteriologiczne pobranego za pomocą biopsji wycinka ściany pęcherza moczowego oraz fragmentu kamienia stanowią tutaj ogromną pomoc, ponieważ samo badanie bakteriologiczne moczu okazać się może niewystarczające. W razie wątpliwości można zastosować długotrwałą antybiotykoterapię.

Powikłania.

Powikłania po zabiegu cystotomii zdarzają się rzadko, możliwe jest jednak wyciekanie moczu. Podstawowym powikłaniem po uretrotomii jest krwawienie, które może utrzymywać się do 7 dni po zabiegu. Rzadko dochodzi do zwężenia cewki moczowej.

Rokowanie.

Częstotliwość nawrotów kamicy moczowej określa się nawet na 12-25%. Do nawrotów dochodzi częściej u psów z kamieniami cysty nowymi i moczanowymi niż u pacjentów z kamica fosforanową. Odpowiednie postępowanie farmakologiczne: zapobieganie zakażeniom dróg moczowych, jest niezbędne, aby zmniejszyć częstotliwość nawrotów kamicy fosforanowo-amonowo-magnezowej.




Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170) oraz zmianami z dnia 9.05.2007 r. (Dz. U. Nr 99, poz. 662) za naruszenie praw własności poprzez kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie przedstawionych na stronach Veterynaria.pl, Vetforum.pl, Sklep.Veterynaria.pl treści bez zgody właściciela grozi grzywna oraz kara pozbawienia wolności od 6 m-cy do lat 5 (art. 115.1).