NIEPRAWIDŁOWY ZGRYZ
Jest to zaburzenie spotykane w praktyce najczęściej. Zwykle objawy kliniczne pojawiają się w zaawansowanym stadium, rokowanie jest zazwyczaj niepomyślne. Zęby szynszyli rosną przez całe życie, z prędkością około 5-7 cm rocznie, przy czym ich budowa zmienia się wraz ze zmianą pokarmu. Podczas żucia pokarmu, żuchwa rusza się do góry, na dół i na boki. Stopień zużycia zębów powinien odpowiadać stopniowi ich przyrostu. Zęby mają jeden korzeń, co zwiększa ich podatność na zakażenie. Prawidłowy kolor zębów szynszyli jest żółty, biały może wskazywać na niedobór witaminy A.
Przy nieprawidłowym zgryzie zęby ścierają się nierówno i powodują nadmierny lub nierówny wzrost siekaczy oraz powstanie ostróg na zębach trzonowych i przedtrzonowych, które mogą rosnąć w kierunku języka i warg. Wraz z nasileniem się nieprawidłowości zgryzu, szynszyle zaczynają wybierać i zjadać jedynie miękki pokarm, co powoduje dalszy przyrost na długość siekaczy, które nie są ścierane.
Korzenie zębów również rosną całe życie. Często pierwszym objawem nieprawidłowego zgryzu jest wypływ z worków spojówkowych spowodowanych wrastaniem korzeni zębów górnych w kierunku oczodołu. Korzenie zębów dolnych wrastają w żuchwę, co często daje się wyczuć jako twarde wypukłości na dolnej powierzchni żuchwy. W niektórych zaawansowanych przypadkach nadmierny przyrost korony zęba może nie występować, a zwierzęta cierpią z powodu wrastających korzeni, podobnie jak przy zaklinowaniu zębów mądrości.
Nieprawidłowy zgryz jest po części dziedziczny, ale w jego rozwoju dużą role odgrywają składniki pokarmowe i różne stany jamy ustnej. Objawy kliniczne mogą pojawiać się po 2 latach, często po dopuszczeniu zwierząt do rozrodu. W momencie, gdy zauważone zostaną objawy kliniczne, zwierzę nie powinno być dalej rozmnażane.
Objawy kliniczne.
We wczesnych stadiach, jedynym zauważalnym objawem może być wypływ z worków spojówkowych, związany z wrastaniem w oczodół korzeni zębów górnych. W celu uniknięcia przerostu siekaczy, należy regularnie kontrolować ich długość. Siekacze górne powinny mieć około 5 mm długości, dolne około 9 mm. Siekacze prawidłowo zwężają się do jednego punktu z przody. Jakiekolwiek odchylenie w wyglądzie siekaczy wskazuje na możliwość nieprawidłowego wzrostu trzonowców i przedtrzonowców.
W miarę nasilania się nieprawidłowości zgryzu, może pojawić się częściowa utrata apetytu, zwierzę zaczyna wybierać jedynie miękkie cząstki pokarmu. Odchody stają się miękkie i zaokrąglają się, następnie stają się coraz mniejsze i maleje ich objętość. Mniej pobieranego pokarmu powoduje utratę masy ciała. Gdy zęby trzonowe zaczynają uwierać lub ostre krawędzie przedtrzonowców i trzonowców zaczynają kaleczyć język i policzki, pojawia się silne ślinienie, a przednie kończyny i klatka szynszyli ulegają zawilgoceniu. Żucie staje się utrudnione, a w trakcie próby jedzeni słychać zgrzytanie i trzeszczenie.
Omacywanie szczęki w okolicy oczu może być bolesne, co związane jest z wrastaniem korzeni górnych zębów. W późnych stadiach wypływ z oczu może zmienić charakter na ropny.
Rozpoznanie.
Siekacze powinny być regularnie kontrolowane pod kątem równości ścierania się. Zęby trzonowe i przedtrzonowe można badać przy pomocy otoskopu lub w znieczuleniu.
Badanie radiologiczne głowy pozwala na dokładne określenie nadmiaru przyrostu korzeni, zarówno w kierunku oczodołu jak i żuchwy. W zatokach czołowych można stwierdzić obecność płynu przypominającego ropę. Zęby mogą oddzielać się od kości szczęki, które mogą być cienkie i mieć wygląd podobny do plastra miodu.
ZMIANY W JAMIE USTNEJ
Ciała obce, jak nasiona czy trawy z siana, mogą utknąć pod językiem lub wklinować się w policzki, powodując:
Miękki pokarm może pozostać na zębach lub utknąć na podniebieniu, przeszkadzając chwytać pokarm. Wskazane jest wówczas zbadanie jamy ustnej, jeśli potrzeba, to w znieczuleniu ogólnym i usunięcie ciał obcych. Miejsca w stanie zapalnym można przemyć płynem antyseptycznym.
Jeśli tych zmian nie wykryje się wcześnie spowodują one ślinienie, utratę apetytu oraz przerost zębów doprowadzających do nierównego zgryzu.
ZATKANIE PRZEŁYKU
Sporadycznie zdarza się, że fragment pokarmu lub ściółki, w przypadku młodych szynszyli, utknie w przełyku. Początkowo zwierzę usiłuje odkasłać lub zwymiotować i w ten sposób uwolnić się od zatkania; jeśli nie podejmie się szybko interwencji, często zwierzę umiera w wyniku uduszenia. Zatkanie przełyku może być przyczyną nagłej śmierci zwierząt w dobrej kondycji.
ŻOŁĄDEK I JELITA
Przyczyną wielu zaburzeń przewodu pokarmowego jest nieprawidłowe żywienie. Szynszyla wymaga pokarmu bogatego we włókno ze średnią zawartością białka. Wszelkie zmiany pokarmu muszą być wprowadzane stopniowo.
Podobnie jak wszystkie gryzonie, szynszyle są wrażliwe na powstawanie biegunki wywołanej terapią antybiotykową o wąskim spektrum działania przeciwko zarazkom Gram dodatnim. Dochodzi wówczas do namnażania się Escherichia coli i Clostridium spp. w jelicie ślepym, co prowadzi so śmiertelnej enterotoksemii.
WZDĘCIE
Pojawia się w wyniku nagromadzenia gazów w żołądku, często poprzedzone jest zmianą diety, zastojem treści w żołądku i fermentacją spowodowaną przez florę bakteryjną. Związane jest to z nieobecnością Bacillus acidophilus. Wzdęcie występuje najczęściej u szynszyli karmionych ręcznie lub u starych zwierząt.
Objawy kliniczne.
Zwykle w dwie godziny po karmieniu żołądek ulega rozszerzeniu, a chore przejawia objawy bólowe typowe dla zaburzeń żołądkowo-jelitowych, przetacza się i napina. Wzrost ciśnienia gazu napierającego na klatkę piersiową powoduje duszność.
Przyczyny.
Najczęstszą przyczyną jest karmienie owocami i zielonką, co powoduje zmniejszenie pobierania włókna i sprzyja fermentacji żołądkowej. Jakiekolwiek świeże jedzenie musi być podawane w niewielkich ilościach i stopniowo.
Rozszerzenie żołądka i towarzyszące porażenie kończyn tylnych może być widoczne u samic w laktacji.
Jeśli wzdęcie wystąpi u młodego karmionego z ręki, może być konieczne rozcieńczenie pokarmu tak, by 30% stanowiło mleko zagęszczone, 60% przegotowana woda, a 10% glukoza.
WRZÓD ŻOŁĄDKA
Objawy kliniczne.
Obserwuje się utratę apetytu i zwracanie pokarmu. Wrzód żołądka spotyka się u młodych zwierząt karmionych suchym, drażniącym lub spleśniałym pokarmem.
Leczenie.
Konieczne jest poprawienie diety i podawanie środków ochraniających śluzówkę żołądka, np. mleczka magnezowego. Można podawać kaolin sam lub w połączeniu z pektyną do trzech razy dziennie.
WGŁOBIENIE
Może być następstwem zapalenia jelit lub wzdęcia żołądka. Może także występować przy zatwardzeniu i wypadnięciu odbytu. Szynszyla przejawia objawy kolki, a wgłobienie można wymacać badając jamę brzuszną. Konieczne jest przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego.
ZATWARDZENIE
Objawy kliniczne.
Odchody są niewielkie i twarde, często związane z brakiem włókna w karmie lub w następstwie zmniejszonego pobierania włókna spowodowanego nierównym zgryzem. W jamie brzusznej można wymacać twardą masę pokarmu. Może pojawić się niezborność ruchowa lub porażenie kończyn tylnych wraz z nasileniem się choroby. Inne czynniki predysponujące to:
Zatwardzenie może wystąpić w samicy w pierwszym tygodniu po porodzie.
Leczenie.
Płynna parafina, sok z suszonych śliwek lub syrop z fig mogą być podawane doustnie w dawce 3-4 kropli trzy razy dziennie, do 2ml na dobę. Można także dodawać kilka kropli mleczka magnezowego. W następstwie można podawać co 3-4 godziny rozpuszczony w wodzie cukier nieoczyszczony. Aby zwiększyć smakowitość tego roztworu można podawać w karmie zielonką, szczególnie zaś mniszek i starzec zwyczajny, które mają właściwości przeczyszczające. W likwidacji zatwardzenia może być pomocna lewatywa z ciepłej wody z mydłem.
Szynszylę należy zachęcić do ruchu. W porcji dziennej należy zwiększyć ilość siana.
WYPADNIĘCIE ODBYTNICY
Objawy kliniczne.
Może powstawać w wyniku biegunki lub zatwardzenia, ponieważ w obu sytuacjach zwiększa się napięcie tłoczni brzusznej. Początkowo mogą wynicowywać się pojedyncze pasma śluzówki odbytnicy, prowadząc do wypadnięcia większej części śluzówki odbytnicy z odbytu. Błona śluzowa jest zaczerwieniona i obrzękła tuż po wypadnięciu, z czasem staje się sina i ulega martwicy.
Leczenie.
Powinno być skuteczne, jeśli zostanie wcześnie podjęte. Śluzówkę należy przemyć roztworem antyseptycznym, a następnie można sprowokować jej obkurczenie silnym roztworem cukru. Delikatnie manipulując termometrem można następnie dokonać repozycji wypadniętej śluzówki. Pomocne może być zwężenie odbytu poprzez założenie szwu zamykającego. Po zabiegu należy podawać antybiotyki, można podawać szynszyli niewielką ilość granulatu. Po kilku dniach można ponownie wprowadzić do karmy pokarm zawierające włókno, np. siano. Poprzez pierwsze kilka dni należy podawać wodny roztwór glukozy lub roztwór cukru.
Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170) oraz zmianami z dnia 9.05.2007 r. (Dz. U. Nr 99, poz. 662) za naruszenie praw własności poprzez kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie przedstawionych na stronach Veterynaria.pl, Vetforum.pl, Sklep.Veterynaria.pl treści bez zgody właściciela grozi grzywna oraz kara pozbawienia wolności od 6 m-cy do lat 5 (art. 115.1).
