SCHORZENIA BŁONY ŚLUZOWEJ ŻOŁĄDKA U KONI
W ostatnich latach pojawiły się publikacje donoszące o stosunkowo częstym występowaniu schorzeń błony śluzowej żołądka tak u źrebiąt jak i u koni. Stwierdzano:
Wprowadzenie do diagnostyki gastroskopii umożliwiło lepsze i dokładniejsze opisanie tych schorzeń. Pozwoliło również na ustalenie typowych dla schorzenia objawów klinicznych. Umożliwia to w praktyce terenowej z pewną dokładnością rozpoznawanie lub postawienie podejrzenia o to schorzenie. Niestety dla przeciętnego praktyka zakup gastroskopu, ze względu na wysoką cenę, jest na razie niemożliwy. Z tych względów musimy w praktyce rozpoznawać te schorzenia za pomocą prostych i dostępnych sposobów.
Nadżerki i owrzodzenia.
Nadżerki i owrzodzenia w okolicy wpustowej żołądka najczęściej są umiejscowione w okolicy brzegu sfałdowanego. Są też przypadku, że owrzodzeniami jest objęta cała część wpustowa i część gruczołowa żołądka. Za nadżerki uważa się powierzchniowe ubytki w nabłonku błony śluzowej, wrzody to głębsze ubytki błony śluzowej drążące w głąb ściany żołądka a kierunku podśluzówki i błony mięśniowej. Wrodzy mają wyraźnie zaznaczone brzegi odgraniczające je od zdrowej błony śluzowej. Dno owrzodzenia może być wyścielone żółtawym nalotem włóknikowym lub może być koloru ciemnego ze skrzepłym czopem krwi. Niekiedy można trafić na okres krwotoku wrzodowego.
Wrzody żołądka i dwunastnicy występują stosunkowo często u młodych źrebiąt. Za główne przyczyny tych schorzeń uważa się u źrebiąt:
Do stanu stresu doprowadzają najczęściej:
Schorzenia wrzodowe żołądka występują również u źrebiąt, u których nie dochodziło do sytuacji stresowych.
Objawy kliniczne.
Objawy kliniczne, które towarzyszą chorobie wrzodowej żołądka u źrebiąt to: obfity, pienisty ślinotok, ciągłe zgrzytanie zębami, objawy kolkowe, źrebięta leżą dłuższy czas w pozycji grzbietowej z wyciągniętymi ku górze kończynami. Kolki trwają stosunkowo długo lub mają charakter nawrotowy.
Owrzodzenie odźwiernika i dwunastnicy powoduje upośledzenie pasażu treści. Rozwija się przewlekle wtórne rozszerzenie żołądka z zaznaczonymi różnego stopnia bólami kolkowymi. Rozległe i głębsze owrzodzenia są często przyczyną krwawień lub krwotoków do światła żołądka. Występuje równocześnie biegunka z typowym dla tej postaci schorzenia tzw. melena 0 czyli kałem o ciemnym, smolistym zabarwieniu z domieszką częściowo strawionej krwi. Owrzodzenia dwunastnicy powodują refluks do żołądka, co z kolei może być przyczyną rozwoju owrzodzenia błony śluzowej żołądka. Występuje w tej sytuacji refluks żołądkowo-przełykowy, obfity pienisty ślinotok i zgrzytanie zębami,czyli bruxismus, upewnia wstępne rozpoznanie.
Owrzodzenia dwunastnicy u źrebiąt są niekiedy przyczyną obfitych krwawień, a nawet pęknięć ściany dwunastnicy i śmiertelnego zapalenia otrzewnej. W okolicy owrzodzeń dwunastnicy rozwijają się:
a w przypadkach przewlekłych:
z sąsiadującymi narządami. Zwierzęta wykazują w tych przypadkach głębokich owrzodzeń żołądka tak i przy owrzodzeniu dwunastnicy może nastąpić pęknięcie jej ściany. W takim przypadku dochodzi do zapalenia otrzewnej, które spowoduje zejście śmiertelne.
Przewlekła choroba wrzodowa doprowadza źrebię do anemii, a wyniku ciągłej utraty krwi, do osłabienia ogólnego i charłactwa. W sprzyjających warunkach może dojść do wygojenia się owrzodzeń i ustąpienia objawów chorobowych.
U osobników dojrzałych, wrzody żołądka występują najczęściej u koni sportowych narażonych na stres, szczególnie będących w treningu. Zmiany te najczęściej rozwijają się wzdłuż brzegu sfałdowanego. Owrzodzenia mogą być rozległe lub zlokalizowane, te ostatnie są głębsze. Również u koni leczenie związkami fenylbutazonowymi lub innymi z tej grupy może być przyczyną choroby wrzodowej. U starszych koni owrzodzenia części gruczołowej żołądka i dwunastnicy stwierdzano bardzo rzadko. Objawy kliniczne nie są specyficzne. Występuje:
U dojrzałych osobników, podobnie jak u źrebiąt, mogą występować krwawienia lub krwotoki do światła żołądka, co można łatwo stwierdzić badaniem soku żołądkowego. W tych przypadkach wystąpi tzw. melena, czyli oddawanie mazistego kału o zabarwieniu ciemnym z domieszką strawionej, smolistej krwi. Powyższe świadczy o ciężkiej postaci schorzenia. Przewlekłe krwawienie doprowadza do pogorszenia kondycji i do anemii. U koni pęknięcie ściany żołądka na tle jego owrzodzenia jest mało prawdopodobne. Dokładne rozpoznanie można ustalić poprzez gastroskopię, co w praktyce,jest najczęściej niemożliwe. W przypadku podejrzenia o wrzody żołądka można przeprowadzić badanie soku żołądkowego pobranego zgłębnikiem.
Należy:
Stwierdzenie powyżej podanych elementów w soku żołądkowym z dużym prawdopodobieństwem świadczy o schorzeniu wrzodowym błony śluzowej. Można również przeprowadzić w tych wypadkach tzw. leczenie diagnostyczne, stosując leki blokujące receptory H2 czyli antagonistami histaminy lub blokerami pompy protonowej.
Zapalenie żołądka dwunastnicy i jelita czczego.
Zapalenie żołądka, dwunastnicy i jelita czczego, przez innych ujmowane pod nazwą zapalenia dwunastnicy i dogłowowego odcinka jelita cienkiego. Objawy kliniczne obu tych zmian chorobowych są więc bardzo podobne, tak że można je omówić równocześnie.
Pod mianami tymi ujmuje się zespół kliniczny, który poprzez zapalenie jelit cienkich powoduje utratę płynów i elektrolitów do światła jelita cienkiego. W trakcie schorzenia występujące silne ruchy antyperystaltyczne powodują intensywną falę zwrotną treści jelit cienkich do żołądka (tzw. refluks). W schorzeniu tym w pierwszej fazie rozwija się zapalenie żołądka i początkowych odcinków jelita cienkiego o przebiegu ostrym lub podostrym.
W początkowej fazie schorzenia występują bóle kolkowe o różnym stopniu nasilenia oraz intensywne pocenie się konia. Schorzenie rozpoczyna się krótko po przyjęciu karmy. Objawy chorobowe mogą nasunąć podejrzenie o niedrożność jelit cienkich i wtórne ostre rozszerzenie żołądka w wyniku tzw. refluksu jelitowego, czyli zarzucania treści jelit cienkich do żołądka. Osłuchowo można stwierdzić wzmożoną perystaltykę jelit cienkich.
Badaniem rektalnym stwierdza się:
Charakterystycznym objawem jest wypełnienie żołądka dużą ilością:
o zapachu nieprzyjemnym:
Po wprowadzeniu zgłębnika wypływa z żołądka duża jej ilość co powoduje chwilowe zmniejszenie natężenia bólów jelitowych i nieznaczną poprawę stanu ogólnego. W przypadkach zbyt późnego rozpoczęcia leczenia u konia występują odruchy wymiotne i wymioty, treść żołądka wypływa nozdrzami. Niekiedy przy szybkim przebiegu schorzenia już w początkowej jego fazie, może nastąpić pęknięcie żołądka. Doprowadza to w czasie kilku godzin do zejścia śmiertelnego. W przebiegu schorzenia rozwija się szybko wstrząs hipowolemiczny. Liczba tętna i akcja serca wzrasta do 70-80 na minutę.
Przyczyny schorzenia nie są dokładnie znane. Z niektórych przypadków udało się wyizolować z treści żołądka lub jelit cienkich:
Z uwagi na występującą aktywną sekrecję niektórzy uważają, że przyczyną GDJ są toksyny i endotoksyny bakteryjne wytwarzane w przebiegu zapalenia jelit cienkich. Podrażnienie i zmiany zapalne w ścianie jelita biodrowego są przyczyną wzmożonych ruchów antyperystaltycznych oraz zwiększonego przenikania płynów ustrojowych do światła jelit cienkich.