SKURCZ PRZEŁYKU
Skurcz przełyku jest czynnościowym zwężeniem tego narządu. Rozwija się reflektorycznie. Pierścieniowo przebiegający skurcz mięśniówki przełyku połączony jest z niepokojem bólowym konia. W drastycznych przypadkach dłuższe odcinki przełyku są w wyniku tego niedrożne, wyglądają jak narząd w formie grubego sznura z zaciśniętymi w nim częściami karmy. Schorzenie rozwija się w wyniku aktu połykania połączonego z gwałtownym skurczem mięśniówki, co jest bodźcem do szeregu ruchów perystaltycznych i antyperystaltycznych. Przyczyną tej zmiany są niekiedy urazy spowodowane zgłębnikiem o zbyt dużym świetle lub połykanie zbyt dużego kęsa karmy. Dochodzi wtedy do uszkodzenia błony śluzowej i do pierścieniowatego skurczu mięśniówki. Przy niezupełnym skurczu woda lub rozrzedzona karma przeciskają się przez zwężone miejsce w niewielkich ilościach. Niekiedy część przyjętej karmy i płynu w wyniku skurczu antyperystaltycznego cofa się i wypływa przez jamę ustną lub nozdrzami.
Jeśli tylko pewna część jest objęta skurczem, dotykiem udaje się ustalić miejsca objęte skurczem. Konie są niespokojne, prostują najpierw głowę i szyję, wykonują ruchy połykowe napinając mięśnie szyi. Można również niekiedy zauważyć fale periodyczne przebiegającego skurczu przed wpustem do jamy piersiowej. Uważa się, że skurcz przełyku rozwija się po zjedzeniu trujących roślin lub na tle alergicznym. Niekiedy przyczyną jest połykanie zbyt dużych kęsów karmy, które drażnią lub uszkadzają błonę śluzową.
Leczenie.
W pierwszej kolejności podajemy dożylnie wyższe dawki leków spasm0-analgetycznych oraz równocześnie domięśniowo średnie dawki preparatów neuroleptycznych. Po około 30 minutach można wykonać próbę wprowadzenia zgłębnika. Zabieg ten należy wykonać bardzo ostrożnie. Zgłębnik należy powlec środkiem poślizgowym lub płynną parafiną.
U źrebiąt w wieku do 1,5 roku występuje schorzenie przełyku polegające na skurczowym zamknięciu światła końcowego odcinka przełyku powikłane skurczem wpustu.
W wyniku tego dochodzi do zastoju karmy i rozszerzenia dłuższego odcinka przełyku w okolicy szyjnej. Jeśli rozwinie się rozszerzenie przełyku w odcinku szyjnym stwierdza się dotykiem ciastowata treść wypełniającą przełyk. Zmiana ta wyraźnie widoczna na szyi po stronie lewej w formie miękkiego sznura sięgającego aż do żuchwy. Jeśli źrebię opuści głowę ku dołowi, zawartość przełyku wypływa na zewnątrz przez nozdrza lub jamę ustną. Chwilami występuje niepokój bólowy. Schorzenie to może utrzymywać się dłuższy czas, doprowadzając do złej kondycji i wychudzenia. Jako groźne powikłanie może wystąpić zachłystowe zapalenie płuc.
Etiologia nie jest dokładnie poznana. Uważa się, że przyczyną jest zaburzenie czynnościowe nerwu błędnego na skutek uszkodzeń jego zwojów w muskulaturze przełyku.
OSTRE ROZSZERZENIE ŻOŁĄDKA
Istotą tego schorzenia jest szybkie powiększanie się objętości żołądka ponad normę fizjologiczną. Schorzenie jest następstwem nieprawidłowego żywienia oraz niewłaściwego utrzymania i użytkowania. Występuje najczęściej w lipcu i sierpniu. Usposabiająco działa również zjedzenie nadmiernej ilości karmy. Żołądek konia jest bowiem przystosowany do częstego przyjmowania małych porcji paszy. Nagłe zmiany w żywieniu też mają wpływ n powstawanie tego schorzenia.
Najczęściej przyczynami rozszerzenia żołądka są takie ciężkostrawne pasze jak:
Czasem zaś, bardzo rzadko, powodem tego schorzenia może być łykawość lub napojenie konia zimną wodą. Dość często dochodzi do zatkani warstwowego i całkowitego wypełnienia żołądka suchą karmą. Objętość żołądka ulega znacznemu powiększeniu. Odpływ treści z żołądka ulega upośledzeniu lub zahamowaniu, jeśli część odźwiernikowa ulegnie uniedrożnieniu przez zalegającą treść pokarmową. Jest to groźna dla życia zwierzęcia postać schorzenia. Zalegająca treść ulega bakteryjnej fermentacji. Dochodzi do ciężkich zaburzeń w stanie ogólnym.
Koń z wadliwym uzębieniem niedostatecznie rozdrabnia i naślinia pobraną karmę; utrudnia to jej przesuwanie się z żołądka do jelita cienkiego. Wskutek tego pokarm w większych ilościach zalega w żołądku, wywołując jego rozszerzenie.
Zaleganie karmy może spowodować zmniejszenie sprawności błony mięśniowej żołądka.
PRZEWLEKŁE ROZSZERZENIE ŻOŁĄDKA
Schorzenie to nie ustępuje po usunięciu treści – jest to trwałe rozszerzenie żołądka. Przyczyną tego może być:
Przewlekły nieżyt żołądka powoduje utratę kurczliwości błony mięśniowej, co wpływa na osłabienie jej czynności. Żołądek powoli i nie całkiem opróżnia się z treści: pojemność wzrasta i 60, niekiedy nawet o 80 l.
Objawy schorzenia zwykle występują u koni zaraz po ukończeniu jedzenia. Obserwuje się występowanie niezbyt silnych objawów bólowych oraz zaburzenia w oddychaniu i krążeniu. Koń przyjmuje mało karmy i robi wrażenie najedzonego.
Badaniem przez prostnicę stwierdza się słabe napięcie tylnej ściany żołądka oraz przemieszczenie śledziony za lewy łuk żebrowy.
WTÓRNE ROZSZERZENIE ŻOŁĄDKA
Schorzenie to powstaje jako następstwo niedrożności jelit. Objawy chorobowe mogą przybrać różne natężenie, od słabo zaznaczonych do bardziej natężonych; tak np. przy ostrej niedrożności jelita cienkiego i małej okrężnicy przebieg jest ostry, przy innych postciach niedrożności jelita – podostry lub przewlekły. Objawy bólowe rozwijają się tym szybciej im bliżej żołądka znajduje się niedrożny odcinek jelit. Na skutek niedrożności treść pokarmowa i gazy zatrzymują się przed miejscem, które uległo zatkaniu, wytwarza się wówczas fala ruchów antyperystaltycznych i treść wraca do żołądka.
Jak wiadomo żołądek konia jest stosunkowo nieduży, przy większym wypełnieniu i osłabieniu skurczów ścian treść nie przesuwa się dalej. Powoduje to wzmożone napięcie odźwiernika, co jest przyczyną powikłań. Zwykle rozwija się niewłaściwa fermentacja – powstają gazy,które mieszają się z płynną treścią. Wskutek tego żołądek wkrótce wypełnia się pienistą zawartością. Prowadzi to do powstania w krótkim czasie ostrego rozszerzenia żołądka. Natężenie bólów jelitowych zależy od siły i prędkości, z jaką jest rozszerzana ściana żołądka przez treść i gazy. Rozszerzony żołądek uciska i przesuwa przeponę ku przodowi, utrudniając jej ruchy w czasie oddychania. Zwiększa to ciśnienie wewnątrzpłucne, co ujemnie wpływa na działanie ssące dużych naczyń krwionośnych. Ciśnienie krwi obniża się, czynność serca ulega przyspieszeniu.
Według Neumann-Kleinpaula przy ciśnieniu żołądka wynoszącym 76 mm Hg, może nastąpić pęknięcie tego narządu. Czasem pęknięcie ściany żołądka występuje przy ciśnieniu o wiele niższym, Lae przy równoczesnym nagłym wzroście ciśnienia zewnętrznego, np. podczas rzucania się i tarzania zwierzęcia.
Przy znacznym zwiększeniu się pojemności żołądka w jego błonie śluzowej powstają wybroczyny. Pęknięcie żołądka następuje zwykle na dużej krzywiźnie. Rzadko ulegają pęknięciu tylko poszczególne warstwy przepony, wskutek czego niektóre narządy jamy brzusznej przemieszczają się do jamy piersiowej.
Objawy.
Ostre pierwotne rozszerzenie żołądka zaczyna się silnymi bólami, przeważnie po upływie 1-4 godzin po zjedzeniu karmy. Koń rzuca się na ziemię, tarza, często przyjmuje postawę siedzącego psa. Pozycja ta powoduje:
Bóle występują cięgle lub z bardzo małymi przerwami. Wydychane powietrze ma kwaśną woń, w rynience naczyniowej powstają czasem faliste ruchy i występuje odbijanie gazów.
Klatka piersiowa jest nieco rozszerzona, z lewej strony stwierdza się niekiedy uwypuklenie się przestrzeni międzyżebrowych. Opukiwanie w 13-15 przestrzeni międzyżebrowej, przy wypełnieniu żołądka gazami, daje podwyższony wypuk jawny, metaliczny lub bębenkowy, natomiast przy wypełnieniu treścią uzyskuje się wypuk stłumiony. Przy ostrym rozszerzeniu żołądka występują niekiedy wymioty, które są poprze one silnymi skurczami mięśni brzucha, koń drży, poci się, a niepokój bólowy wtedy znacznie wzrasta, głowa w momencie aktu wymiotnego opada w dół. Płynna treść pokarmowa wypływa nozdrzami. Jest to objaw niebezpieczny, powstaje na skutek podrażnienia ośrodka wymiotnego znajdującego się rdzeniu przedłużonym. W czasie wymiotów wzrasta ciśnienie wewnątrzżołądkowe: może to być jednym z powodów pęknięcia żołądka. Pogląd, że wkrótce po wymiotach dochodzi do zejścia śmiertelnego nie jest całkowicie słuszny. Objaw ten jest wprawdzie prognostycznie zły, lecz nie zawsze świadczy o pęknięciu żołądka. Obserwowano dużo przypadków, gdzie mimo wystąpienia wymiotów przy ostrym rozszerzeniu żołądka, nie doszło do zejścia śmiertelnego.
Na podstawie objawów bólowych i innych, które nasuwają podejrzenie o rozszerzenie żołądka, powinno się przede wszystkim, przed innymi czynnościami badania klinicznego konia, wprowadzić zgłębnik nosowo-żołądkowy. Zwykle zgłębnikiem uchodzą gazy o kwaśnym zapachu, a przy opuszczeniu głowy konia, zgłębnikiem wypływa płynna treść żołądka. W niektórych przypadkach treść jest zmieszana z banieczkami gazu.
Śmiertelność przy tym schorzeniu sięga 40%, głównie z powodu nieudzieleni natychmiast skutecznej pomocy lekarskiej. Konie padają na skutek uduszenia, pęknięcia żołądka lub przepony i ciężkich zaburzeń w układzie krążenia. W momencie, gdy nastąpi całkowite pęknięcie żołądka, objawy bólowe nagle ustępują, a stan ogólny ulega gwałtownemu pogorszeniu, rozwija się zapaść. Obserwuje się:
CDN.
