Przypadki nagłe związane z układem oddechowym Cz. 1

Rany krtani i tchawicy.

Są one zwykle wynikiem walk lub ran penetrujących okolicę szyi.

Zaburzenia oddychania mogą być spowodowane przez powstanie ubytku w ścianie dróg oddechowych lecz częściej powstają w wyniku zatkania dróg oddechowych, przez fragmenty uszkodzonych tkanek., formujące się krwiaki lub obrzęki. Zwykle szybko rozwijają się: odma podskórna i pneumomediastinum, którym może, lecz nie musi, towarzyszyć pneumothorax.

Krtań powinna być zbadana u zwierzęcia wprowadzanego w znieczulenie ogólne, wtedy należy określić rozmiar uszkodzeń. Wiele urazów krtani będzie się leczyć samoistnie, jednak może okazać się konieczne wykonanie tracheostomii, jeśli nastąpi znaczne zatkanie przełyku w odcinku szyjnym, towarzyszące urazom krtani będą powodować dysfagię i wówczas może być niezbędne karmienie zwierzęcia przez rurkę gardłową w okresie gojenia rany. Zachowawcze postępowanie lecznicze obejmuje zapewnienie zwierzęciu spokoju w klatce, torakocentezę (w przypadku pneumothorax) i osłonę antybiotykami o szerokim spectrum działania.

Przerwanie tchawicy może być całkowite lub częściowe w przypadku, gdy błona łącznotkankowa utrzymuje razem dwa sąsiednie odcinki tchawicy. Miejsce przerwania może być określone palpacyjnie, jednak jego lokalizację może nam też wskazać miejsce urazu skóry. W przypadku tego typu urazu powinna być wykonana intubacja, jednak gdy wprowadzenie rurki intubacyjnej poza miejsce przerwania ciągłości tchawicy nie jest możliwe, należy wykonać tracheostomię w odcinku położonym doogonowo od miejsca przerwania. Dokładna lokalizacja miejsca przerwania tchawicy w klatce piersiowej jest urazem rzadko spotykanym. Może być leczone przez zastosowanie postępowania zachowawczego. Jeśli to nie zakończy się pomyślnie, wówczas konieczne jest leczenie chirurgiczne.

Brzegi rany należy oczyścić z martwych tkanek i zaszyć nicią niewchłanianą, poziomym szwem materacowym. Zabieg ten zapewnia prawidłowe położenie śluzówki. Końce nici umieszczamy na zewnątrz światła tchawicy.

Ciała obce w tchawicy.

Ciała obce metaliczne lub pochodzenia roślinnego nie są często spotykane; najczęściej przyczyną zatkania tchawicy jest pokarm lub skrzepy krwi. Wskutek urazu może dochodzić do masywnego krwawienia z nosa i tworzenia się skrzepów krwi, zamykających drogi oddechowe. Przypadki takie są szczególnie prawdopodobne w czasie ograniczonej przytomności zwierzęcia, lub przy zaburzeniu odruchu kaszlowego. Złamanie nosa i szczęki może być szczególnie niebezpieczne, gdyż poza krwawieniem, złamane fragmenty kostne mogą zatykać również przewody nosowe.

Postępowanie w takich przysadkach musi obejmować oczyszczenie dróg oddechowych oraz kontrolę krwawienia. Zwykle wymagane jest ogólne znieczulenie, przy czym zalecana jest szczególna ostrożność, aby nie spowodować nasilenie niedrożność dróg oddechowych. Dotyczy to zwłaszcza fazy indukcji. Tchawica powinna być odessana i zaintubowana, po czym powinno nastąpić podawanie tlenu. Warto położyć na nos lód, aby zmniejszyć z niego krwawienie. W zwierzęcia nieprzytomnego przewody nosowe można zatkać gazą, jednak nie zaleca się takiego postępowania u zwierząt nieprzytomnych, gdyż obecność gazy może prowokować kichanie.

Należy pamiętać o innych przyczynach zatkania górnych dróg oddechowych, nie związanych z przebytym urazem, lecz w rezultacie mogących doprowadzić do ostrej niewydolności oddechowej. Należą do nich:

  • zwężenie nozdrzy,
  • zbyt długie podniebienie miękkie,
  • zapadnięcie chrząstek nalewkowatych,
  • wywinięcie chrząstek bocznych.

Porażenie krtani u psów i kotów, skurcz krtani u kotów, to kolejne schorzenia, które można podejrzewać o spowodowanie zaburzeń oddychania.

Złamania żeber.

Złamania żeber są częstym następstwem tępych urazów klatki piersiowej i jeśli nie ma innych obrażeń, zwykle nie dają wyraźnych objawów klinicznych. Jednakże oddychanie jest wówczas bolesne, a zwierzę dodatkowo cierpi z powodu kaszlu. Może to sporadycznie doprowadzić do zalegania wydzieliny oskrzelowej, zmniejszenia światła oskrzeli oraz predysponować do zapalenia płuc. Ból powyżej miejsca uszkodzonego jest wyraźny i towarzyszy mu lub nie, obrzęk tkanek miękkich oraz odma podskórna. Rozpoznanie potwierdza się wykonaniem zdjęcia RTG.

Leczenie złamań prostych jest zachowawcze i ich gojenie jest zazwyczaj szybkie, jeżeli zachowane jest ograniczenie ruchu zwierzęcia, np. przez trzymanie w klatce. Zastosowanie laków przeciwbólowych pozwala na pogłębienie oddechów i sprawia, że kaszel staje się mniej bolesny.

Powikłania złamań żeber obejmują przerwanie naczyń międzyżebrowych, rozdarcie płatów płucnych oraz stłuczenie płuc. Urazom może towarzyszyć heamothorax lub pneumothorax, które wymagają przeprowadzenia torakocentezy. Chirurgiczna stabilizacja złamania przy użyciu gwoździ Kirschnera lub drutu do opierścieniania żebra konieczna jest dopiero w przypadkach wyjątkowych, ze znacznym przemieszczeniem, gdy istnieje niebezpieczeństwo spowodowania przez odłamy kostne dalszych uszkodzeń miąższu płuc.

Klatka piersiowa cepowata.

Złamania proksymalne i dystalnie dwu lub więcej sąsiednich żeber mogą powodować powstanie wolnego fragmentu ściany klatki piersiowej, który w trakcie oddychania wykonuje ruchy paradoksalne (klatka piersiowa cepowata). Podobny ruchomy segment powstaje wówczas, gdy u młodego zwierzęcia ulegną złamaniu sąsiednie żebra w odcinkach proksymalnych (spowodowane jest to faktem, iż u zwierząt młodych chrząstki żebrowe są giętkie). W fazie wdechu ten ruchomy segment będzie wciągany do wnętrza klatki piersiowej, podczas gdy pozostała część ściany klatki piersiowej będzie się rozszerzać. W fazie wydechu pojawi się ruch w stronę przeciwną. Często temu zjawisku towarzyszy nasilona duszność, będąca konsekwencją kumulacyjnego działania oddechu paradoksalnego oraz stłuczenia tkanki płucnej sąsiadującej z ruchomym segmentem klatki piersiowej. Tego typu obrażenia często powstają, gdy np. mały pies zostanie złapany wpół przez osobnika większego i miażdżony w jego szczękach.

Rozpoznanie ustala się na podstawie obserwacji i omacywania ruchomego fragmentu, a potwierdzenie otrzymujemy po wykonaniu badania radiologicznego. Wstępnie postępowanie powinno uwzględnić stabilizację ruchomego fragmentu, aby zapobiec dalszym uszkodzeniom. W doraźnym postępowaniu można odciągnąć ruchomy segment, zakładając na złamane żebro klamerkę do wieszania ręcznika.

Ruchomy fragment może być zabezpieczony przez przymocowanie go do ramy utworzonej z aluminiowego pręta, wyprofilowanego odpowiedni do kształtu klatki piersiowej. Alternatywą jest ustabilizowanie tego fragmentu przez wewnętrzne unieruchomienie złamanych żeber. Jest to postępowanie z wyboru, szczególnie w przypadku, gdy interwencji wymagają także inne uszkodzenia klatki piersiowej; operację chirurgiczną można odroczyć do czasu ustabilizowania się stanu ogólnego zwierzęcia.

Odma opłucnowa.

Odma opłucnowa, czyli obecność wolnego powietrza w jamie opłucnowej jest wynikiem przerwania ciągłości drzewa oskrzelowego lub rozerwania opłucnej płucnej lub opłucnej ściennej. Zgromadzone powietrze powoduje zapadnięcie się płuc, co doprowadza do przecieku tętniczo-żylnego. Stan ten w konsekwencji prowadzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzpłucnego, co utrudnia powrót żylny do serca. Końcowym efektem tych zaburzeń jest spadek saturacji tlenem krwi tętniczej, a następnie niedotlenienie tkanek.

Wyróżnia się trzy typy odmy opłucnowej:

1.    Prosta odma opłucnowa.

W większości przypadków przeciekanie powietrza spowodowane jest przez nagły, nie penetrujący uraz działający na klatkę piersiową, który momentalnie powoduje wzrost ciśnienia wewnątrz klatki piersiowej. Jeśli nastąpi to przy zamkniętej głośni i napiętej przeponie, powietrze znajdujące się w płucach i drogach oddechowych ulega kompresji i powoduje rozerwanie miąższu płucnego. Najczęstszą przyczyną prostej odmy opłucnowej są wypadki drogowe, jednak nierzadko występuje ona także u psów rasy Greyhound i Whippet w przypadku, gdy podczas szybkiego biegu dojdzie do ich nagłego upadku.

2.    Otwarta odma opłucnowa.

Otwarta odma opłucnowa powodowana jest ranami penetrującymi ścianę klatki piersiowej, które pozwalają na komunikowanie się jamy opłucnej z powietrzem atmosferycznym. Następstwem tego jest całkowite i bezpośrednie zapadnięcie się płuc po stronie uszkodzonej. Przechodzenie powietrza do i z wnętrza jamy opłucnej jest słyszalne podczas każdej fazy oddechu. Przypadki takiego typu uszkodzenia najczęściej spotykane są przy ranach zadanych ostrym przedmiotem lub w czasie walki, gdy zęby zwierzęcia zagłębią się w skórze i spowodują oderwanie fragmentu tkanki międzyżebrowej.

3.    Odma wentylowa.

Odma wentylowa jest typem przebiegającym najgwałtowniej, wymagającym pilnej interwencji. Jest zwykle skutkiem rozdarcia opłucnej, które powoduje mechanizm zastawkowy pozwalający na wnikniecie powietrza w fazie wdechu, lecz uniemożliwiający jego wyjście w fazie wydechu. Powoduje to gromadzenie się powietrza w jamie opłucnej i wzrost cieśnienia do poziomu przewyższającego ciśnienie atmosferyczne, doprowadza do zapadnięcia się płuc. Powoduje też przemieszczenie śródpiersia z linii pośrodkowej w stronę zdrową i dalsze zapadanie się jeszcze czynnych partii płuc. Szybko rozwija się ostre niedotlenieni i prawie natychmiast dochodzi do zapaści krążeniowej.

Obecność odmy opłucnowej należy podejrzewać na podstawie obserwowanych objawów klinicznych i potwierdzić radiologicznie. Objawy kliniczne wspólne dla wszystkich typów:

  • duszność,
  • stłumienie szmerów oddechowych i / lub tonów sercowych lub ich brak,
  • wypuk zabawny nad polami płucnymi.

Dodatkowo oczywistym dowodem wystąpienia otwartej odmy opłucnowej będzie rana z / lub bez odmy podskórnej oraz słyszalne będzie syczenie. Szczególnym objawem odmy wentylowej może być orthopnoe (stałe nadmierne rozszerzenie klatki piersiowej z ograniczeniem zakresu ruchów oddechowych) i kliniczne objawy wstrząsu.

W przypadkach lekkiej, prostej odmy, niezbędne do rozpoznania może okazać się badanie radiologiczne. Istotne jest ciągłe monitorowanie postępów w leczeniu pacjenta.

Objawy radiologiczne obejmują:

  • oddzielenie sylwetki serca od mostka w projekcji bocznej, w pozycji leżącej,
  • brak smugowatych cieni naczyniowych na obwodzie pól płucnych,
  • poszerzenie przestrzeni jamy opłucnowej z zaokrągleniem kąta przeponowo-żebrowego.

Odpoczywające zwierzę często jest w stanie tolerować odmę niewielkiego stopnia, jeśli w pomieszczeniu, w którym przebywa znajduje się wystarczająca ilość powietrza atmosferycznego (celowe jest umieszczenie zwierzęcia w pojedynczej klatce). Przenikanie powietrza do wnętrza jamy opłucnej zwykle ustępuje w ciągu kilku godzin; wolne powietrze znajdujące się w jej wnętrzu w ciągu kilku kolejnych dni ulega resorpcji. Mimo to, stopień zaburzeń oddechowych powinien być monitorowany co kilka godzin i jeśli stan zwierzęcia nie ulega poprawie, powinno się wykonać nakłucie klatki piersiowej. Jeśli w ciągu 2- 3 godzin po nakłuciu dochodzi do ponownego gromadzenia powietrza, należy uznać, że przesączanie powietrza jest na tyle intensywne, że upoważnia nad to do założenia przerywanego lub ciągłego drenażu jamy opłucnej.

W przypadku, gdy trwający 48 godzin drenaż ssący nie przynosi oczekiwanych rezultatów, może się okazać niezbędne wykonanie torakotomii, celem chirurgicznego zabezpieczenia rozdarcia opłucnej; jednakże taka sytuacja dość rzadko ma miejsce. Obwodowe rozdarcie płuc można zszyć używając cienkiej wchłanianej nici oraz atraumatycznej igły, metodą Parker-Kerra stosowanej w zszywaniu jelit. Brzegi rozdarcia należy zbliżyć za pomocą klamry, następnie przeszyć brzegi ponad klamrą szwem ciągłym. Wolne fragmenty tkanki są łapane po każdej stronie klamry tak, że każdy ścieg tworzy pętlę wokół zacisku. Wtedy puszcza się zaciski i delikatnie wycofuje. W tym czasie przytrzymuje się szew za końce nici. Powoduje to wywinięcie się uszkodzonej tkanki i zamknięcie szpary. Końce nici należy teraz przeciągnąć przez sąsiadujące tkanki w seriach małych ukłuć, tak aby następnie łatwo je było związać. Po założeniu szwu ważne jest sprawdzenie czy płuco nie jest zbyt mocno rozprężone, co mogłoby doprowadzić do ponownego rozdarcia. Najlepszym sposobem w przypadku bardzo rozległych rozerwań płuc jest lobektomia (wycięcie płata płuca).

Postępowanie w przypadku odmy wentylowej obejmuje natychmiastowe wykonanie torakocentezy. Aby rozpoznać ten stan, należy wprowadzić wenflon lub igłę z dołączoną strzykawką do wnętrza uszkodzonej połowy klatki piersiowej. Dodatnie ciśnienie w jamie opłucnej spowoduje wypchnięcie tłoka strzykawki. Jeśli duszność jest szczególnie nasilona, słusznym wydaje się usunięcie nadmiaru powietrza posługując się kateterem oraz trójdrożnym zaworem ze strzykawką, aż do uzyskania poprawy stanu pacjenta. Wówczas wprowadzenie grubszego drenu do jamy opłucnej jest obarczone mniejszym ryzykiem.





Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170) oraz zmianami z dnia 9.05.2007 r. (Dz. U. Nr 99, poz. 662) za naruszenie praw własności poprzez kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie przedstawionych na stronach Veterynaria.pl, Vetforum.pl, Sklep.Veterynaria.pl treści bez zgody właściciela grozi grzywna oraz kara pozbawienia wolności od 6 m-cy do lat 5 (art. 115.1).