Padaczka wtórna lub objawowa.
Wiele patologicznych procesów w obrębie mózgowia może prowadzić do napadów padaczkowych. Mogą być one uogólnione lub ogniskowe. Stopień ich ciężkości, czas trwania i częstotliwość często nie są skorelowane z rozmiarem uszkodzenia mózgu. Choroby metaboliczne poza układem nerwowym mogą prowadzić do objawów neurologicznych, szczególnie do objawów padaczkowych:
• hipoglikemia,
• hipokalcemia,
• hipoksja,
• choroby wątroby i nerek.
Do schorzeń metabolicznych prowadzących do napadów padaczkowych możemy zaliczyć: mocznicę przy niewydolności nerek, hipoksję przy chorobach serca i płuc, hiperkaliemię przy niewydolności nadnerczy, hiperlipoproteinemię. Oprócz tego jest wiele substancji trujących mogących wyzwolić napady padaczkowe, przy czym jest to wydarzenie jednorazowe.
Napady padaczkowe mogą mieć bardzo wiele przyczyn, dlatego trudno w każdym przypadku określić je wszystkie, Zaleca się praktyczny sposób postępowania. Jeśli obserwowano tylko pojedynczy napad, wskazane jest badanie kliniczne i neurologiczne. Przy prawidłowych wynikach nie są konieczne dalsze badania, zwierzę należy obserwować. Duże znaczenie mają dane z wywiadu, aby wykluczyć ewentualne zatrucie. Jeśli wyniki są nieprawidłowe, należy wykonywać dalsze badania w odpowiednim kierunku.
Szczególny przypadek stanowią zwierzęta z krótko po sobie występującymi napadami padaczkowymi lub w stanie padaczkowym. Należy u takich pacjentów niezwłocznie przerwać napady. Dopiero, kiedy zwierzęta nie wykazują napadów przez co najmniej 24 godziny mogą być wykonywanie dalsze badania.
Leczenie.
Leczenie wtórnej padaczki zależy od pierwotnej przyczyny. Stan padaczkowy może być leczony następująco:
Dożylna lub domięśniowa iniekcja 10 mg valium, aby zatrzymać napady. Przy braku efektu w ciągu 5 minut powtórzyć do 2 razy. Jeśli także to nie wystarcza, znieczulenie ogólne fenobarbitalem / pentobarbitalem lub propofolem. Następnie pobiera się krew do oznaczania wapnia i glukozy; przy hipoglikemii lub hipokalcemii odpowiednie infuzje. Przy podejrzeniu zatrucia należy opróżnić żołądek i podać odtrutkę. Następnie leczenie zachowawcze płynami, ewentualnie mannitolem.
Do najważniejszych rozpoznań różnicowych padaczek, należy:
• nadmierna senność (narkolepsja/katapleksja),
• omdlenia.
Katapleksja/narkolepsja.
Narkolepsja jest bardzo rzadką chorobą u psów i stanowi w zasadzie zaburzenie mechanizmu regulacji snu. Pierwsze objawy występują przeważnie u 6-miesięcznych zwierząt i cechują się nagłym,uogólnionym osłabieniem mięśni, zwierzę upada, ale nie traci świadomości. Ataki występują często w związku z podnieceniem i trwają do 2 minut. Mogą się zdarzać bardzo często. Rzadsze są częściowe napady katapleksji, przy czym dotyczą one np. tylko kończyn. Przy dłużej trwających napadach katapleksji może wystąpić stan snu (narkolepsja). Oczy zamykają się i występują drgania mięśni dystalnych.
Napady można prowokować przed podawanie karmy lub przez dożylną iniekcję salicylanu fizostygminy. Napady katapleksji występują po 5-10 minutach iniekcji.
Choroba osiąga bardzo szybko po wystąpieniu pierwszych objawów stały poziom i nie jest postępująca.
Omdlenie.
Omdlenie, to przejściowe, samo ograniczające się utraty przytomności z przewracaniem się w następstwie utraty napięcia mięśni, koniecznego do utrzymania postawy stojącej. Występują one nagle, trwają krótko i przebiegają z pełnym powrotem pacjenta do stanu sprzed omdlenia. Dochodzi do nich w wyniku nagłego zmniejszenia lub całkowitego przerwania dopływu krwi do ośrodkowego układu nerwowego, tyle mówi medycyna ludzka. W weterynarii akceptuje się jako przyczynę także niedostateczne dostarczenie tlenu lub substancji odżywczych do OUN. Należy odróżnić omdlenie od zapaści, napadu padaczkowego, narkolepsji, co nie jest wcale proste na podstawie objawów klinicznych i wywiadu.
Czas omdlenia trwa kilka sekund. Właściciel rzadko może dokładnie opisać objawy poprzedzające omdlenie. Obejmują one:
• sztywność ciała,
• „nieobecność”,
• brak reakcji zwierzęcia na bodźce,
• osłabienie,
• załamanie kończyn tylnych i przednich,
• uderzenie głowy o podłoże.
Potem zwierzę przekręca się na bok z głowa na podłożu. Niekiedy pies pozostaje w pozycji piersiowej. Jeśli zwierzę już wcześniej leżało, widoczne jest tylko jego osunięcie się i przekręcenie do pozycji bocznej. Zwierzę leży zwiotczałe kilka sekund w pozycji bocznej bez poruszania kończynami. Zgodnie z definicją omdlenia występuje wtedy utrata świadomości.
Jeśli można wykluczyć utratę świadomości, to chodzi tu „ jedynie” o osłabienie z zapaścią. Odróżnienie obu stanów na podstawie wywiadu może być niemożliwe, ponieważ dla właściciela zwierzęcia są one bardzo podobne. Oddawanie kału i/lub moczu występuje tylko w bardzo ciężkich i dłużej trwających omdleniach. Oddychanie funkcjonuje z reguły normalnie, tzn. powoli z głębokim wdechem. Od właściciela nie można dowiedzieć się niczego wiarygodnego o tętnie, uderzeniach serca i zabarwieniu błon śluzowych. Puls jest wolny, a błony śluzowe prawidłowe lub blade.
Zazwyczaj po kilku sekundach zwierzę wstaje wolno, krótko stoi bardzo niepewnie na nogach i po kilku sekundach zachowuje się zupełnie normalnie. Niektórzy właściciele nie czekają jednak tak długo, lecz podnoszą jego głowę i próbują go ożywić przez wdmuchiwanie powietrza do nozdrzy. Trudno jednoznacznie ocenić użyteczność takiego postępowania, jednak właściciele są głęboko przekonani, że uratowali życie swojemu zwierzęciu. Związek przyczynowy między próbami ożywienia, a osiągnięciem normalnego stany świadomości jest całkowicie niejasny.
Czynnikami wyzwalającymi omdlenie mogą być przede wszystkim fizyczny wysiłek i podniecenie przy witaniu znanego członka rodziny lub radość z powodu zbliżającego się spaceru. Właściciele informują nierzadko, że pies wstał ze snu lub po odpoczynku i zaraz potem upadł.
Do ustalenia przyczyny ważny jest też stopień aktywności zwierzęcia i jego zachowanie. Przy przyczynach sercowych z napadową bradykardią lub tachykardią i przy nieprawidłowych odruchach błędnych zwierzę wykazuje między omdleniami normalną aktywność i tolerancję na wysiłek. Często czynnikiem wyzwalający omdlenie z przyczyn naczyniowo – błędnych jest kaszel, ponieważ odruch kaszlu ma bardzo złożone drogi nerwowe. Także silne parcia przy oddawaniu kału lub moczu mogą niekiedy prowadzić do omdleń na tle naczyniowo-błędnym.
Silne bóle znane są jako czynnik wyzwalający omdlenie u ludzi, u zwierząt jednak nic o tym nie wiadomo. Przyczyny metaboliczne lub nerwowo-mięśniowe mają stały,a nie przerywany charakter. Dlatego pacjenci wykazują osłabienie lub trwałą niechęć do poruszania się, a właściciele skarżą się na stałe zmęczenie zwierzęcia.
Epidemiologicznie potwierdzona wiedza o częstym występowaniu niektórych chorób serca u określonych ras psów stwarza pewne zalety diagnostyczne. Znana jest skłonność bokserów i owczarków niemieckich do zaburzeń rytmu serca z tachykardią, związanych z chorobami mięśnia sercowego, oraz sznaucerów miniaturowych do zespołu chorego węzła zatokowego. Bloki przedsionkowo-komorowe oraz wzmożone odruchy naczyniowo-błędne z zaburzeniami rytmy serca z bradykardią występują przede wszystkim u psów brachycefalicznych. Kardiomiopatia dużych ras psów występuje częściej u:
• dogów,
• nowofunlandów,
• chartów,
• irlandzkich wilczarzy,
• dobermanów.
Niezbędne jest określenie wszystkich przyjętych leków. Następujące klasy leków mogą sprzyjać omdleniu:
• leki rozszerzające naczynia krwionośne,
• leki blokujące receptory beta – adrenergiczne,
• glikozydy naparstnicy,
• leki moczopędne,
• leki uspokajające.
U pacjentów z omdleniem należy obok całkowitego badania klinicznego wykonać specjalistyczne badania serca i krążenia oraz wykonać badanie neurologiczne. Często jednak przy pierwszym takim badaniu nie stwierdza się nieprawidłowości.
Dużą wartość diagnostyczną ma częstość uderzeń serca w spoczynku, bradykardia lub tachykardia. Wskazują one na możliwe zaburzenia rytmu serca. Przedłużony czas wypełnienia naczyń włosowatych w połączeniu z bladymi lub sinymi błonami śluzowymi, obniżeniem częstotliwości oddychania lub dusznością, podwyższoną częstotliwością uderzeń serca, słabym tętnem i szmerami płucnymi to klasyczne objawy zastoinowej niewydolności serca. Wskazują na choroby serca, jako przyczyny omdleń. Innymi wskazówkami odnośnie pierwotnych chorób serca są:
• szmery sercowe,
• rytmy galopujące,
• nieregularny rytm serca,
• wzmożenie tonów serca,
• wskazujące na arytmię.
Osłabienie tonów powiązane z zastojem żylnym i ewentualnym wodobrzuszem wskazuje na obecność płynu w osierdziu. Stwierdzenie silnie akcentowanego lub podzielonego drugiego tonu serca jest względnie niezawodnym objawem nadciśnienia tętniczego i tym samym serca płucnego.
Rokowanie zależy od przyczyny omdlenia i przeważnie jest ostrożne. Przy ograniczonych i trudnych do wyleczenia chorobach serca, jak:
• kardiomiopatie,
• nowotwory,
• zwężenia zastawek półksiężycowatych,
można leczeniem zachowawczym osiągnąć jedynie zmniejszenie częstotliwości omdleń. Choroba serca powodująca omdlenie ma przeważnie niekorzystne rokowanie i przebiega postępująco. Przy blokach przedsionkowo-komorowych wysokiego stopnia rokowanie może być korzystne po wykluczeniu organicznych zmian serca i implantacji rozrusznika serca. Psy z rozrusznikami mogą żyć wiele lat bez omdleń.
Bibliografia:
„Atlas i podręcznik neurologii małych zwierząt” A. Jaggy
