Okoliczności występowania lekarza weterynarii jako biegłego

Lekarz weterynarii jest najczęściej powoływany na biegłego w sprawach cywilnych, będących przedmiotem sporów sądowych lub arbitrażowych, rzadziej w sprawach karnych. Sprawy te dotyczą następujących sytuacji i okoliczności:

1. Realizacja umowy sprzedaży zwierząt, które u kupującego padły, zachorowały lub które nie mają przyrzeczonych właściwości.
2. Szkody powstałej w wyniku padnięcia, uszkodzenia lub zachorowania zwierząt związku z nieodpowiednim postępowaniem właścicieli zwierząt, szczególnie ubezpieczonych, personelu obsługi lub innych osób, np. kierowców pojazdów samochodowych, myśliwych, itp.
3. Spowodowanie niebezpieczeństwa powszechnego przez doprowadzenie do szerzenia się choroby zakaźnej lub zarazy zwierzęcej albo przez wprowadzenie do obrotu szkodliwych dla zdrowia substancji spożywczych, nieodpowiednich leków lub substancji trujących bądź niezachowanie przepisów o zwalczaniu zaraźliwych chorób odzwierzęcych.
4. Spowodowanie szkody w wyniku nieprawidłowej działalności służby weterynaryjnej

W związku z realizacją umów sprzedaży zwierząt zadaniem biegłego jest najczęściej ustalić w drodze oględzin, na jaką chorobę zakupione zwierzę choruje lub na podstawie akt sprawy, na jaką chorobę chorowało, czy biorąc pod uwagę ustalone okoliczności należy uznać, że zwierzę było już chore u sprzedawcy z wykluczeniem możliwości, np. zarażenia się po kupnie u kupującego. Przy analizowaniu tych zdarzeń i okoliczności szczególnie ważne są ustalenia dotyczące:

• stanu epizootycznego zagród należących do sprzedawcy i kupującego,
• miejscowości, w których te zagrody są położone,
• okresu inkubacji chorób,
• stopnia rozwoju zmian chorobowych,
• terminu wystąpienia objawów klinicznych.

Opinia biegłego lekarza weterynarii może też dotyczyć zagadnień związanych z płodnością zwierzęcia, pochodzenia od określonych rozpłodników, określonych cech rodziców zwierząt kupionych.

W sprawach szkód wynikłych na skutek padnięć i zachorowań zwierząt lekarz weterynarii bardzo często występuje jako ekspert, wypełniając odpowiednią opinię dla Państwowego Zakładu Ubezpieczeń. Nie jest to opinia dla sądu, ale zdarza się, że właściciel zwierzęcia, który nie dostał odszkodowania z tego Zakładu, występuje następnie do sądu z roszczeniem o przyznanie tego odszkodowania. Sąd powołuje wówczas biegłego lekarza weterynarii do przeprowadzenia oceny postępowania właściciela zwierzęcia w zakresie dochowania przez niego obowiązków zawiadomienia zakładu leczniczego dla zwierząt o wystąpieniu objawów choroby, przestrzegania zasad dobrego gospodarza, zastosowania się do zaleceń lekarza weterynarii. Państwowy Zakład Ubezpieczeń ma postawę do zmniejszenia lub odmowy odszkodowania tylko w przypadku niedopełnienia obowiązków rozmyślnie bądź wskutek rażącego niedbalstwa. Dowód z opinii biegłego ma na celu naświetlenie pod tym kątem postępowania posiadacza zwierzęcia.

Stosunkowo często biegli wypowiadają się też w sprawach zachorowań zwierząt i padnięć spowodowanych zatruciami, w szczególności świń paszami ze zbyt dużą domieszką soli albo drobiu- paszami ze zbyt dużą zawartością aflatoksyn. Opinia biegłych lekarzy weterynarii jest czasem podobna do ustaleń okoliczności związanych ze śmiercią zwierząt łownych lub znęcaniem się nad zwierzętami w rozumieniu przepisów o ochronie zwierząt.

W sprawach spowodowania niebezpieczeństwa powszechnego, najczęściej w związku z dopuszczeniem do obrotu szkodliwych dla zdrowia środków spożywczych bądź niezachowaniem przepisów o zwalczaniu zaraźliwych chorób zwierzęcych, biegli sądowi wypowiadali się w szczególności na temat:

• zakresu obowiązków i sposobu postępowania osób, w wyniku których takie niebezpieczeństwo powstało
• postępowania pracowników państwowych gospodarstw rolnych i pracowników innych jednostek uspołecznionych, zatrudnionych przy obrocie zwierzętami oraz pracowników służby weterynaryjnej – w zakresie zachowania przepisów o zwalczaniu:
  - pryszczycy,
  - pomoru świń,
  - gruźlicy,
  - brucelozy bydła.
• postępowania posiadaczy zwierząt w razie wybuchu u zwierząt choroby zaraźliwej w celu ustalenia zasadności odmowy odszkodowania lub zapomogi za zwierzęta zabite lub padłe z powodu takiej choroby lub na temat wysokości odszkodowania

W procesach cywilnych przeciwko zakładom weterynaryjnym lub cywilnych bądź karnych przeciwko pracownikom służby weterynaryjnej zadaniem biegłych było:

• ocena prawidłowości postępowania przy badaniu na ciążę, zabiegach położniczych, trzebieniu, kładzeniu i poskramianiu zwierząt, zakładaniu sondy nosowo-żołądkowej, wykonywaniu szczepień, zadawaniu leków przeciwko motylicy, leczeniu koni na zołzy oraz wykonywaniu innych zabiegów weterynaryjnych,
• ustalenie, czy dokumentacja lekarsko-weterynaryjna została wystawiona w sposób zgodny z zasadami wiedzy weterynaryjnej,
• ocena postępowania w związku ze zbyt późnym udzieleniem pomocy weterynaryjnej,
• ustalenie zakresu obowiązków w związku z pobieraniem opłat za czynności weterynaryjne i sprawowanie pieczy nad obiektami i mieniem zakładu.

Ocena przez biegłych sposobu postępowania pracowników służby weterynaryjnej w związku z zarzutem niedopełnienia przez nich obowiązków służbowych była konieczna na skutek szkód spowodowanych zachorowaniami, uszkodzeniami i padnięciami zwierząt, ale także uszkodzeń ciała osób obecnych przy wykonywaniu zabiegów weterynaryjnych.

Sądy kierują najczęściej pod adresem biegłego odpowiednie pytania, mające na celu ustalenie, czy przy leczeniu zwierzęcia zachowana była przez pracowników służby weterynaryjnej należyta staranność, a jeżeli nie, to czy przy jej zachowaniu istniały i w jakim zakresie w poszczególnych stadiach rozwoju choroby szanse na utrzymanie zwierzęcia przy życiu. W czasie postępowania arbitrażowego wszytego przez zakład mięsny przeciwko jednemu z wojewódzkich zakładów weterynarii na skutek dobitych, u których dopiero w wyniku badania bakteriologicznego stwierdzono wąglik, zadaniem biegłego było m.in. ustalić:

• czy w świetlne obowiązujących przepisów weterynaryjnych postępowanie lekarzy weterynarii, którzy skierowali dobite sztuki do rzeźni i którzy organoleptycznie badali mięso tych sztuk, było prawidłowe, tj. zgodne z obowiązującymi przepisami i sztuką lekarską,
• czy zamknięcie rzeźni w celu przeprowadzenia prac remontowych było bezpośrednim i niezbędnym następstwem wykrycia wąglika u dwóch krów, a w szczególności jakie czynności należało wykonać w celu likwidacji tej choroby w rzeźni.

W Niemczech, w trakcie sporu o odszkodowanie z tytułu szkód, jakie wystąpiły na skutek pogryzienia człowieka przez osa poddanego operacji, rolą biegłych było m. in. ustalenie:

• czy przy wykonywaniu czynności lekarsko – weterynaryjnych pysk psa powinien być w każdym przypadku przewiązany ?
• czy właściciel psa powinien być pouczony o ewentualnych następstwach zastosowanych w stosunku do zwierzęcia środków przymusu?
• czy jest pożądana obecność właściciela zwierzęcia podczas wykonywania czynności lekarsko-weterynaryjnych i czy może być on włączony do zespołu wykonującego czynności pomocnicze?

Agata Grudzień
studentka III roku medycyny weterynaryjnej