Nowotwory jelit występują u zwierząt starszych (średnia wieku kotów jest wyższa niż psów). Wyjątkiem są polipy błony śluzowej okrężnicy i prostnicy stwierdzane u psów w średnim wieku. Nowotwory jelit częściej dotykają kocurów niż kotek. U kotów syjamskich stwierdzono zwiększone ryzyko rozwoju gruczolakoraka jelita.
Nie ustalono przyczyny nowotworów jelit. Możliwe, że pewną rolę odgrywa tutaj dieta. Zwierzęta chorujące na przewlekłe zapalenie okrężnicy lub nietolerancję pokarmową są predysponowane do rozwoju polipów. U kotów z chłoniakiem jelit zazwyczaj stwierdza się zakażenia FeLV.
JAKA JEST PATOLOGIA SCHORZENIA?
U psów większość nowotworów jelit dotyczy jelita grubego, szczególnie 1/3 dalszej okrężnicy i prostnicy. Najczęściej rozpoznawanym nowotworem jelit psów jest gruczolakorak. Najpowszechniej występującym mięsakiem jest mięsak gładko komórkowy. Ponadto u psów stwierdza się inne typy nowotworów, rozrosty zapalne i łagodne tkanki limfatycznej, a w prostnicy nienowotworowe polipowate rozrosty tkanki gruczołowej. U kotów nowotwory rozwijają się w jelitach cienkich, szczególnie okolicy złącza biodrowo-ślepo-okrężniczego, jelicie czczym i biodrowym. Spotyka się przede wszystkim chłoniaka, w dalszej kolejności guza z komórek tucznych i gruczolakoraka. U kotów gruczolakorak jelit grubych jest częstszy niż Chłonia tej lokalizacji. Gruczolaki są zazwyczaj płaskimi tworami na szerokiej podstawie lub polipami z szeroką lub wąską szypułą. Większość polipów jelita prostego to pojedyncze zmiany występujące w odległości do 2cm od odbytu.
Rak jelita występuje pojedynczo, jako zmiana odgraniczona, zlokalizowana śródściennie, wystająca do Światała jelita lub pierścieniowato obejmująca jelito. Nowotwory układające się pierścieniowato ulegają zwłóknieniu i mogą zawężać światło jelita prowadząc do częściowej lub całkowitej niedrożności. W nowotworach nie ulegających włóknieniu dochodzi do zaniku warstwy mięśniowej, co może powodować odcinkowe rozszerzenia jelita i perforacje. Raki rosnące śródściennie lub do światła jelita występują w postaci guzkowatych lub płaskich nacieków. Guzki podobne są do polipów, rosną do światła jelita, mogąc je zwężać.
Rakowiaki wywodzą się z komórek układu APUD błony śluzowej jelit. Bardzo rzadko stwierdza się je w ścianie jelita biodrowego, czczego i prostnicy. Charakteryzują się szybkim, naciekającym wzrostem.
Chłoniak jelit może występować w postaci rozlanej lub ogniskowej. Zmiany ogniskowe mogą być pojedyncze, lub mnogie, płaskie, wrzecionowate lub guzkowate. Nowotwór najczęściej rozwija się śródściennie, choć stwierdzano także chłoniaki rosnące do światła jelita. Limfocyty naciekają ścianę jelita powodując zanik warstwy mięśniowej oraz jego odcinkowe poszerzenie. Przy znacznym zmniejszeniu grubości ściany może dochodzić do jej pęknięcia. Bardzo często dochodzi do jednoczesnego zajęcia węzłów chłonnych krezkowych i śledziony.
U kotów guz z komórek tucznych może pierwotnie umiejscawiać się w ścianie jelita dając przerzuty do narządów wewnętrznych. Ten rodzaj zmian rozrostowych z komórek tucznych należy odróżnić od mastocytozy układowej dotyczącej przede wszystkim śledziony.
CO MOŻE ZAUWAŻYĆ WŁAŚCICIEL PACJENTA? (objawy i przebieg kliniczny)
Większość złośliwych nowotworów jelit nacieka okoliczne tkanki oraz przerzut uje. W momencie postawienia rozpoznania zwykle występują już przerzuty w węzłach chłonnych i wątrobie. Procesy nowotworowe mogą powodować częściową lub całkowitą niedrożność jelit, perforacje jelit lub zapalenie otrzewnej. Może wystąpić wodobrzusze w chorobie rozsianej. Gruczolaki w postaci polipów mogą przejść w raka przedinwazyjnego, a następnie, jeżeli nie zostaną usunięte, w gruczolakoraka. Szpiczak plazmocytowy jelit często daje przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych, w przeciwieństwie do szpiczaka skóry.
U większości pacjentów z nowotworami jelit cienkich występują słabo wyrażone objawy kliniczne jak:
U pacjentów z nowotworami jelita grubego stwierdza się :
Choroba rozwija się stopniowo, choć w przypadku perforacji jelit i zapalenia otrzewnej może przebiegać ostro. Na terenie jamy brzusznej podczas omacywania mogą być w wyczuwalne guzy nowotworowe. Chłoniak jelit u psów może manifestować się klinicznie jako zespół złego wchłaniania.
ROZPOZNANIE
Wywiad oraz stwierdzone objawy kliniczne są bardzo istotne dla postawienia rozpoznania nowotworu jelit i pozwalają najczęściej umiejscowić podejrzewany proces na terenie jelita grubego lub cienkiego. Zmiany nowotworowe zlokalizowane w pobliżu odbytu mogą być wykryte podczas badania rektalnego.
Badania laboratoryjne
Wskutek przewlekłych krwawień z błony śluzowej jelita ulegają zmianie parametry hematologiczne – stwierdzana jest niedokrwistość regeneratywna. Zaburzenia elektrolitowe mogą być wynikiem niedrożności jelit, natomiast nowotwory naciekające ściany jelita powodują obniżenie stężenia białka całkowitego w surowicy krwi.
Biopsja/ BAC
Materiał do badania histopatologicznego uzyskiwany jest w trakcie duodenoskopii lub kolonoskopii. Niekiedy rozpoznanie stawiane jest dopiero na podstawie biopsji tnącej lub wycinającej po laparotomii.
Jak klasyfikujemy nowotwór?
W odniesieniu do nowotworów jelit stosowany jest system klasyfikacji klinicznej TNM, nie określono jednak stopnia zaawansowania klinicznego dla tego typu nowotworów u zwierząt. Określenie kategorii wymaga przeprowadzenia badania klinicznego, laparotomii diagnostycznej oraz badania radiologicznego klatki piersiowej. Ocenie poddawane są regionalne węzły chłonne: krezkowe, kątnicze, okrężnicze i krezkowe doogonowe.
Czego spodziewać się możemy po leczeniu? (jakie jest rokowanie)
Rokowanie dla łagodnych nowotworów jelit cienkich po chirurgicznym usunięciu jest pomyślne. Takie samo rokowanie jest określane dla gruczolakoraka jelit cienkich po odpowiednio szerokiem usunięciu chirurgicznym przy braku wykrywalnych przerzutów nowotworowych. Koty po usunięciu gruczolakoraka jelita cienkiego przeżywają ponad rok.
Rokowanie dla polipów okrężnicy i prostnicy także jest pomyślne, chociaż możliwe są wznowy w postaci dużych lub uszypułowanych zmian i carcinoma in situ. Złośliwe nowotwory jelit grubych wiążą się z niepomyślnym rokowaniem z powody trudności zespoleń chirurgicznych, wystepowania wznowy i przerzutów odległych, bardziej prawdopodobnych po resekcji. Dla przedłużenia czasu przeżycia konieczne jesy niekiedy usunięcie prawie całej okrężnicy. Gruczolakorak okrężnicy, rozwijajacy się w postaci pierścieniowatego zwężenia okrężnicy, gorzej rokuje, aniżeli zmiany guzowate lub uszypułowane.
Rozsiany chłoniak jelit psów reaguje gorzej na chemioterapie, aniżeli zmiany guzowate lub pojedyncze. Średni czas przeżycia kotów z chłoniakiem jelit leczonych chemioterapią wynosi około 6 miesięcy.
Agata Grudzień
studentka III roku medycyny weterynaryjnej