Nosacizna

Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę nosacizny(G-, tlenowa). Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też zachorować kotowate i mięsożerne. Może też być niebezpieczną zoonozą dla ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w Ameryce Południowej i Środkowej.

Czynnikiem chorobotwórczym jest pałeczka nosacizny (Burkholderia mallei, dawna nazwa lub synonim jeszcze używany Pseudomonas mallei) - to Gram ujemna, nieprzetrwalnikująca, bezotoczkowa, urzęsiona biegunowo pałeczka. Drobnoustrój został opisany po raz pierwszy przez Löfflera i Schutza w 1882 roku. Bakteria wzrasta na pożywkach prostych w warunkach tlenowych. Na agarze kolonie wyrastają po około dwóch dniach i przyjmują barwę szarą. Starsze hodowle mogą mieć inny wygląd morfologiczny bakterii (łańcuszki etc.). Rezerwą węgla jest kwas hydroksymasłowy.

Źródłem zakażenia są chore zwierzęta a dokładniej rzecz biorąc wyciek z nosa, wykrztusina z płuc, ropa z owrzodzeń. Czasami dochodzi do zarażenia poprzez kał i mocz. Pałeczki nosacizny wnikają do organizmu głównie poprzez przewód pokarmowy, dodatkowo mogą wnikać przez skórę.

Objawy:

U koni - postać płucna, nosowa (owrzodzenia błony śluzowej przegrody nosowej) i skórna. Fenomen Straussa - po podaniu dootrzewnowym pałeczki nosacizny u samców świnek morskich rozwija się zapalenie jąder. U ludzi: Okres wylęgania choroby wynosi od 2 tygodni do nawet kilku miesięcy. Wyróżnia się dwie postacie nosacizny:

Postać ostra - początek to temperatura ciała ponad 40 stopni. Guzki i wrzody na błonie śluzowej nosa. Wypływ z nosa najpierw śluzowo-ropny potem krwisty. Silny obrzęk węzłów chłonnych żuchwowych.

Postać przewlekła - może trwać miesiącami a nawet latami. W tej postaci objawy mogą dotyczyć płuc, nosa, skóry:

• Nosacizna skóry zwykle jest efektem przerzutów. Na skórze powstają guzki, które po osiągnięciu wielkości orzecha włoskiego pękają i przeobrażają się we wrzody.
• Nosacizna płuc objawia się wychudzeniem, nastroszeniem sierści, trudnościami w oddychaniu, kaszlem.
• Nosacizna nosa krwisty wypływ z jednego lub obu nozdrzy. Guzki na błonie śluzowej nosa wielkości prosa z których powstają wrzody. Mogą powodować nawet perforację przegrody nosowej.

Podział ten jest trochę sztuczny ponieważ charakterystyczne objawy z poszczególnych postaci mogą się mieszać ze sobą.

Zmiany anatomopatologiczne:

Guzki na skórze, owrzodzenia. W płucach i pod opłucną ciemnoczerwone guzki. W krtani, tchawicy, nosie guzki, owrzodzenia, blizny.

Rozpoznawanie:

Rozpoznanie opiera się na:

• Objawach klinicznych - są one mało wyraźne lub całkiem nie występują ze względu na to iż nosacizna najczęściej ma przebieg przewlekły.
• Badaniach alergicznych - u koni badanie na nosaciznę nazywa się maleinizacją. Do wykonania stosuje się maleinę czyli jałowy przesącz hodowli zjadliwych prątków nosacizny. Na podstawie miejsca dokonania próby alergicznej rozróżnia się:

• Maleinizację spojówkową
• Maleinizację śródskórno-powiekową
• Maleinizację podskórną

• Badaniach mikrobiologicznych - posiew podejrzanego materiału biologicznego na selektywnych podłożach
• Badaniach serologicznych - odczyn wiązania dopełniacza

Rozpoznanie różnicowe:

Należy wykluczyć następujące jednostki chorobowe: przewlekły nieżyt nosa, grudkowe zapalenie nosa, zołzy, ospa.

Leczenie:

Leczenie nosacizny u zwierząt jest zabronione. Zwierzęta chore i zakażone są zabijane.

Zapobieganie:

Nosaciźnie zapobiega się poprzez stosowanie przepisów sanitarno-weterynaryjnych.

Kod ICD-10 nosacizny u ludzi to A24.0, a kod ICD-9 to 024.
Występuje nader rzadko i to tylko tam gdzie występuje nosacizna zwierząt. Przed wprowadzeniem do lecznictwa antybiotyków przebieg nosacizny u ludzi był śmiertelny.

Objawy:

Nosacizna u człowieka ma przebieg posocznicowy. Najczęstszym miejscem wtargnięcia zarazków do organizmu jest skóra rąk. W miejscu wtargnięcia powstaje ograniczony proces ropny. Pałeczka nosacizny szybko dostaje się do krwi i limfy. W początkowym okresie uogólnienie zakażenia wyraża się w postaci wysypki o charakterze różyczki. Następnie przetwarza się w krosty wypełnione ropą i przypominające ospę. W tym samym czasie zarazek osiedla się w narządach wewnętrznych i tworzy ogniska zapalne w wątrobie, śledzionie, płucach. Z ognisk w narządach wewnętrznych bakteria wtórnie przenika do krwi tworząc przerzuty do niemal wszystkich tkanek i narządów.

Historia

Choroba znana od starożytności. Jest ona jedną z najdłużej znanych chorób. Wspominał o niej Hipokrates oraz Arystoteles jako o zaraźliwej chorobie koni udzielającej się człowiekowi. Zaraźliwy charakter tej choroby został rozpoznany w IV i V wieku naszej ery przez Absyrtusa i Vegetiusa.

Bibliografia:
1. Beer J. i in. Choroby zakaźne zwierząt domowych 1980, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, tom II, 212-220, ISBN 83-09-00332-3
2. Szymanowski Z., Ber A. Zarys mikrobiologii szczegółowej 1947, Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik", tom I, 200-221
3. Yabuuchi, E., Kosako, Y., Oyaizu, H., Yano, I., Hotta, H., Hashimoto, Y., Ezaki, T., Arakawa, M. Proposal of Burkholderia gen. nov. and transfer of seven species of the genus Pseudomonas homology group II to the new genus, with the type species Burkholderia cepacia (Palleroni and Holmes 1981) comb. nov. : Microbiol. Immunol. 1992, vol 36, 1251-1275

 

źródło: artykuł Nosacizna w Wikipedii, licencja: [GNU FDL], autorzy: [wikipedyści] Artykuł został sprawdzony pod względem merytorycznym, a ew. błędy zostały poprawione.