Niedowład spastyczny bydła

Schorzenie to charakteryzuje występowanie skurczu pojedynczych mięśni lub całych grup mięśniowych kończyn tylnych. W ostatnich latach opisano podobne zmiany obejmujące również kończyny przednie. To niezupełnie spastyczne porażenie powoduje m.in. wyprostowanie kończyny z objawem jej pozornego skrócenia. Schorzenie występuje bydła różnych ras.
Występowanie omawianego schorzenia pierwszy raz zasygnalizował Wester na postawie doniesienia lekarza terenowego Bergema, który „stany przykurczu mięśnie łydki u bydła” leczył z powodzeniem przez przecinanie ścięgna piętowego wspólnego (Achillesa). Natomiast pierwsze przypuszczenie na temat genetycznego uwarunkowania i umiejscowienia pierwotnej przyczyny schorzenia w tkankach ośrodkowego układu nerwowego.
Na temat przyczyn schorzenia na razie wiadomo tylko , że działają tu genetycznie uwarunkowane czynniki wewnątrzustrojowe, przy współdziałaniu warunków środowiskowych. Pod ich wpływem dochodzi do zmian czynnościowych w komórkach mięśniowych i ich otoczeniu. Chodzi tu m.in. o zmiany w mechanizmach sterujących sprawnością przywędrowywania jonów Na i K przez błonę komórki mięśniowej., od której zależna jest tzw. zdolność przystosowawcza komórki mięśniowej do siły działania bodźca wyzwalającego jej skurcz. W ten sposób powstaje stan zwiększonej gotowości skurczowej poszczególnych mięśni takich jak:
·    trójgłowy łydki
·    czworogłowy uda
·    półścięgnisty
·    półbłoniasty
·    cała grupa przywodzicieli.

Notowano również przypadki wystąpienia analogicznych stanów skurczowych w mięśniach kończyn przednich. Omówione utrzymujące się permanentnie stany skurczowe poszczególnych mięśni lub całych ich grup prowadzą do zespołu zaburzeń w czynności narządów ruchu określanych mianem niedowładu spastycznego. Zespół chorobowy określany tą nazwą jest więc schorzeniem wywołanym przez czynniki dziedziczno - środowiskowe, cechującym się recesywnością i niepełną penetracją genu wywołującego wystąpienie procesu chorobowego.
Niedowład ujawnia się u zwierząt młodych (postać wczesna ) albo dopiero u dorosłych ( postać późna )
Postać wczesna jest trudna do rozpoznania u nowo urodzonych cieląt , natomiast w wieku kilku tygodni objawy stają się wyraźne. Zupełnie wyprostowana kończyna wygląda jakby była za krótka i przy poruszaniu zwierzęcia nie może być obarczana. Idące cielę może tylko czubkiem racic dotykać podłoża. Przy usiłowaniu wyprostowaniu chorej kończyny do przodu wyraźnie zaznacza się nienaturalne wyprostowanie stępu. Chore cielę stojąc garbi grzbiet i w celu zastąpienia zaburzonej czynności chorej kończyny przednie nogi podsuwa pod tułów. Powrózek piętowy kończyny chorej jest silnie napięty, a mięsień brzuchaty łydki ( czasami również leżące wyżej mięśnie pośladkowe ) jest wyraźnie stwardniały. W następstwie napięcia ścięgna piętowego wspólnego guz piętowy jest silnie przyciskany do tylnej powierzchni dolnego końca kości piszczelowej tak że naciska na znajdujące się tam pochewki ścięgnowe mięśnia zginacza długiego palca I i mięśnia piszczelowego doogonowego. Zgniatane pochewki ( początkowo niezmienione ) uwypuklają się na boki i to jest powodem wyraźnego rozszerzenia obrysu stawu oglądanego od tyłu. Zaburzenia w czynności chorej kończyny oraz stan całego napięcia chorych mięśni przyczyniają się do zaburzeń w ogólnym stanie zwierzęcia , pogarszanie się jego kondycji , a następnie zalegania i powstawania odleżyn.
Postać późna cechuje się tym, że występuje dopiero u starszych ( 2 lata i później ) zwierząt, które nie wykazywały przedtem żadnych objawów omawianego schorzenia. Pojawia się wzmożone napięcie mięśnia brzuchatego łydki , a chore kończyny przyjmują coraz bardziej  pionowe ustawienie stępów, a opisanymi następstwami  takiego ustawienia kończyn oraz  zmianami w układzie kostno-stawowym, takimi jak:
·    skrzywienie guza piętowego
·    rozrosty okostnowe ,
w miejscach gdzie na tkankę kostną działają nienaturalne  i zwiększone napięcia . Ponieważ w tym przypadku proces dotyczy przeważnie osobników o dużej masie ciała, stąd silnie wyrażone zaburzenia  w obarczaniu chorej kończyny zarówno w ruchu , jak i w spoczynku. Chore buhaje nie mogą dokonać skoku, co praktycznie bardzo utrudnia ich wykorzystanie do reprodukcji. Spadek kondycji powstawanie odleżyn są często powodem wybrakowania chorych zwierząt , czego można uniknąć, jeśli odpowiednio wcześnie przeprowadzi się objawowe leczenie operacyjne.
Wykonywane w przypadku omawianego schorzenia zabiegi operacyjne, których głównym celem jest odnerwienie grup chorych mięśni , dają zupełnie dobre wyniki kliniczne i niewątpliwie zmniejszają straty powodowane  przez niedowład spastyczny, chociaż nie są w stanie całkowicie im zapobiegać.

Zapobieganie szerzeniu się omawianego schorzenia powinno się opierać na :
·    usuwaniu z rozrodu buhajów z objawami niedowładu
·    usuwaniu z rozrodu buhajów, u których potomstwa wystąpiło to schorzenie , nawet one same nigdy na cierpiały na nie
·    realizacji zasady, że córki chorych buhajów nie powinny być matkami buhajów hodowlanych oraz nie powinny być kojarzone z buhajami , których synowie cierpią na niedowład spastyczny.
Jeszcze dalej idą w swoich sugestiach Rieck i Leipold, proponując wykluczanie z reprodukcji osobników z wyraźnie pionowym ustawieniem stawów stępowych. Istotny wydaje się jednak fakt, że istnieją również udokumentowane analizami genetycznymi  i ekonomicznymi przeprowadzonymi na dużym materiale prace, w których stwierdza się , że niedowład spastyczny nie powoduje strat ekonomicznych w populacji. Sprawa jest więc na tyle otwarta, że istnieje uzasadnienie dla prac nad udoskonaleniem techniki operacyjnego leczenie objawów niedowładu spastycznego.

Wycięcie odcinka nerwu piszczelowego
Wskazaniem do wykonania tego zabiegu jest niedowład spastyczny kończyn tylnych u bydła. Operację powinno przeprowadzić się u zwierząt przeznaczonych do produkcji towarowej ( tucz, produkcja mleczna, pod warunkiem że ich potomstwo przeznacza się wyłącznie do produkcji towarowej ) . Możliwie wcześnie powinny być operowane również buhaje , będące nosicielami cechy wysokiej wydajności i pozostawiane w hodowli.
Operacja odnerwienia mięśni dotkniętych niedowładem spastycznym  przechodziła pewne modyfikacje. De Moore proponował tylko odnerwienie mięśnia trójgłowego łydki i mięśnia zginacza powierzchownego palców ( wyszukiwanie gałązek unerwiających poszczególne mięśnie było dość kłopotliwe). Huskamp znacznie uprościł zabieg, wprowadzając metodę wyszukiwania (drażnienie słabym prądem elektrycznym  lub ostrożne drażnienie mechaniczne ) biegnącej w pniu nerwu piszczelowego gałązki unerwiającej mięsień zginacz głęboki  ( po podrażnieniu silne zgięcie palca ) . Z całej pozostałej części nerwu piszczelowego wycinał kawałek, około 3-4cm długości, W tej samej pracy Huskamp zasygnalizował możliwość całkowitej resekcji n. tibialis. Jego przypuszczenia , że tym sposobem można likwidować lub wyraźnie zmniejszać objawy niedowładu spastycznego okazały się słuszne. U chorych zwierząt po wykonaniu takiej resekcji jest poprawa i nie występują porażenia wiotkie. Do wykonywanego zabiegu u cieląt wystarczy znieczulenie nadoponowe, a u dorosłych konieczna jest sedacja i znieczulenie ogólne. Zwierzę układa się na boku przeciwnym kończynie operowanej. Wskazane jest, aby noga operowana miała ułożenie fizjologiczne , tzn. wywiązana w przedłużeniu osi kończyny.
Cięcie skóry oraz powięzi wykonuje się w dolnej części wyraźnie wyczuwalnej bruzdy zaznaczającej się między głowami mięśnia dwugłowego uda. Po wykonaniu tego cięcia łatwo można odnaleźć wychodzący spomiędzy wymienionych głów mięśnia dwugłowego uda cienki nerw skórny . Ostrożnie, preparując na tępo, należy rozdzielać ( posuwając się w płaszczyźnie wyznaczonej przez ten nerw ) części kręgową i miedniczną mięśnia dwugłowego uda aż do momentu osiągnięcia dołu podkolanowego.
Wzdłuż ułożonego na bocznej powierzchni głowy bocznej mięśnia brzuchatego łydki nerwu strzałkowego , nie naciągając go ani nie uszkadzając mechanicznie ( może to prowadzić do porażenia wiotkiego prostowników palca, przeważnie cofającego się w kilkanaście godzin po zabiegu ), należy dojść do miejsca, gdzie ramiona zstępujące tętnicy i żyły udowej tylnej ( dość duże i wyraźnie widoczne naczynia ) rozdzielają nerw kulszowy na leżący głębiej nerw piszczelowy i biegnący bardziej  powierzchownie – nerw strzałkowy. Z doświadczenia wiadomo , że mogą być osobniki, u których wymienione naczynia nie rozdzielają omówionych nerwów.
Kolejną czynnością jest ostrożne podsunięcie tępego haka operacyjnego pod nerw piszczelowy oraz wyosobnienie na tępo kilkucentymetrowego odcinka z otaczających tkanek, Wyosobniony w ten sposób nerw należy znieczulić, wstrzykując pod jego osłonkę 1-2ml 2% polokainy , następnie zmiażdżyć w górnej części odcinka wyosobnionego , a potem wyciąć kawałek długości około 2-3 cm . Brzegi rozdzielonych głów mięśnia dwugłowego uda należy zespolić dwoma szwami materacowymi z katgutu, a na omięsną i przeciętą powięź nałożyć szew ciągły z tego samego materiału. Operację kończy połączenie brzegów cięcia skórnego rzędem szwów węzełkowych z gładkiego niewchłaniającego się materiału. Ranę operacyjną dobrze jest osłonić na parę dni przyszytym do skóry opatrunkiem z gazy.
Opisany zabieg odnerwienia z reguły przynosi wyraźną poprawę w obarczaniu kończyny już bezpośrednio po operacji ( powrót do stanu normalnego napięcia mięśnia trójgłowego łydki). W odosobnionych przypadkach poprawa taka występuje dopiero po około 10-20 dniach , a tylko zupełnie wyjątkowo może się zdarzyć , że oczekiwana poprawa nie następuje.
 




Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170) oraz zmianami z dnia 9.05.2007 r. (Dz. U. Nr 99, poz. 662) za naruszenie praw własności poprzez kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie przedstawionych na stronach Veterynaria.pl, Vetforum.pl, Sklep.Veterynaria.pl treści bez zgody właściciela grozi grzywna oraz kara pozbawienia wolności od 6 m-cy do lat 5 (art. 115.1).