Grzybica kotów

Grzybica jest najczęstszym schorzeniem zakaźnym kotów notowanym w gabinetach weterynaryjnych. Wywołana jest przez grzyby z rodzju Microsporum, Trichophyton, Malassezia, Candida.
    Na zakażenie podatne są wszystkie koty niezależnie od płci, wieku, rasy chociaż najczęściej spotyka się u kotów bardzo młodych i bardzo starych często u kotów z zaburzeniami immunologicznymi a więc chorującymi na białaczkę czy koci AIDS.
    Występuje częściej u kotów długowłosych w związku z tym że zarodniki grzyba są trudniej usuwane podczas codziennej toalety. Codzienne czyszczenie futerka ma bowiem podstawowy wpływ na rozwój choroby. W związku z tym grzybica często występuje u zwierząt starszych z chorobami ruchu utrudniającymi codzienną toaletę i młodych, które jeszcze nie nabyły takich umiejętności.
    Grzybica przenosi się przez kontakt bezpośredni oraz pośredni (obroże, grzebienie, szczotki, miski). W związku z tym panoszy się przede wszystkim w dużych skupiskach zwierząt(schroniska, kociarnie, hotele). Zwierzęta zarażają się podczas kontaktu bezpośredniego a więc podczas krycia, wystaw, wprowadzania zwierzęcia z zewnątrz.
    Dermatofitozy (czyli grzybice skórne) są najczęstsze w krajach o ciepłym wilgotnym klimacie(kraje śródziemnomorskie, tropikalne i subtropikalne).

    Grzybica jest bardzo poważną zoonozą a więc chorobą odzwierzęcą.
Szczególnie narażone są dzieci i osoby starsze z zaburzoną odpornością(nosiciele AIDS, po przeszczepach, chemioterapii).
    Zagrożone są osoby mające bezpośredni kontakt z chorymi zwierzętami a więc lekarze weterynarii, pracownicy schronisk i kociarni. W związku z tym bezwzględnie zalecane jest stosowanie rękawic ochronnych w kontaktach z chorymi kotami.

Objawy
    Przy grzybicy może występować szereg zmian, które nie muszą być charakterystyczne i typowe.
W związku z tym niełatwe jest rozpoznanie kliniczne.
·    choroba może przebiegać bez świądu, ze świądem umiarkowanym lub bardzo silnym prowadzącym do samookaleczeń.
·    Wypadanie włosa- utrata może być niewielka, bardzo silna symetryczna i niesymetryczna, przebiegająca ze stanem zapalnym lub bez.
·    Strupy i łuski często występują przy grzybicy. Często powstają na twarzy, uszach okolicach pazurów.
·    Zanokcica- czyli zmiany wysiękowe lub łuskowe w obrębie pazurów.
·    Zapalenie przewodów słuchowych, oraz zmiany na części wewnętrznej i zewnętrznej małżowin usznych.
·    Zapalenie okolic warg.
·   U kotów długowłosych jedynym objawem grzybicy może być nadmierne wypadanie włosów i w związku z ich połykaniem podczas toalety tworzenie się pilobezoarów kałowych i zaparcia.

    W związku z tym że walka z grzybicą wymaga od nas dużych sił i środków bardzo ważne jest jej prawidłowe rozpoznanie.

Diagnostyka
    Najszybszym i najtańszym testem jest oglądanie zmian w świetle ultrafioletowym tzw. lampy Wooda.
Zarodniki niektórych grzybów w ultrafiolecie świecą na kolor zielony lub zielono niebieski. Niestety nie dotyczy to wszystkich gatunków. Bardzo dobrze widać grzyba z rodzaju Microsporum, natomiast zupełnie niewidoczny jest Trichophyton.
    Często mogą być też fałszywe wyniki dodatnie jeśli kot miał zmiany smarowane maścią antybiotykową zawierającą tetracykliny lub przy nadmiernym łojotoku skóry.

    Drugą metodą jest oglądanie włosa bezpośrednio pod mikroskopem. Najlepiej pobrać do badania włos, który świecił w lampie Wooda.

    Obecnie na rynku są szybkie testy do diagnostyki grzybicy.

    Jednak najbardziej wiarygodne są badania mikrobiologiczne hodowane na specjalnym podłożu, później przesiewnym na podłoża różnicujące. Niestety jest to metoda czasochłonna gdyż inkubacja grzyba trwa ok. 21 dni.

    Bardzo ważnym elementem jest odpowiednie pobranie materiału do badania. Obecnie zalecane jest wyczesywanie zmienionych włosów i zmian szczoteczką do zębów a następnie odciśnięcie ich na podłożu.

Leczenie
    Leczenie grzybicy jest jednym z bardziej kosztownych i czasochłonnych zadań jakie spadają na właściciela chorego kota. W leczeniu stosuje się leki zewnętrzne, wewnętrzne, środki wspomagające, szczepionki.
Podstawą prawidłowego leczenia jest wystrzyżenie kota przed podjęciem kuracji.
Ma to szczególne znaczenie u kotów długowłosych gdzie bez tego zabiegu nie ma co liczyć na pozytywne rezultaty kuracji.
    W długim włosie bardzo ciężko zlikwidować zarodniki grzybów. Dużo trudniejsza jest też penetracja środków zewnętrznych.

    Ze środków zewnętrznych nadają się jedynie środki płynne do kąpieli i smarowania. Wszelkie maści są raczej niewskazane u kotów.
    Do tej pory często w leczeniu dermatofitoz stosowano clotrimazol(weterynaryjny preparat Fungiderm)-obecnie mało skuteczny.
    Bardzo dobrze działa natomiast enilkonazol zawarty w preparacie weterynaryjnym Imaverol. Jest on w postaci płynu, który rozcieńcza się z wodą w stosunku 1/50.
    Dwa razy w tygodniu zaleca się wykąpać lub zmoczyć całego kota. Kuracja powinna trwać co najmniej 6 tygodni. Z nowszych środków używana jest terbinafina (Lamisilat).
    W Stanach Zjednoczonych z dużym powodzeniem stosuje się siarczek wapnia niestety niedostępny i niezarejestrowany w Europie.

    Terapia miejscowa powinna być uzupełniona stosowaniem doustnych środków przeciwgrzybiczych. Kiedyś rutynowo była używana gryzeofulwina dziś wycofana ze względu na bardzo silne skutki uboczne. Obecnie najczęściej stosowany jest ketokonazol, flukonazol, itrakonazol, terbinafina. Preparaty te należy stosować przynajmniej miesiąc. Dają czasem efekty uboczne w postaci braku apetytu czy wymiotów. W badaniach jest też Lufenuron, preparat stosowany kiedyś do zwalczania pcheł.

    Obecnie na rynek weszły szczepionki przeciwgrzybicze, które uodporniają zwierzęta zdrowe i przyspieszają proces leczenia kotów chorych. W Polsce dostępne są preparaty Insol, Dermatophyton i Felisvac MC. W USA Fel-o-vax MCK.
    Mają one podnieść odporność chorego zwierzaka. Stosuje się je 2 lub 3razy w odstępach dwutygodniowych.
Proces leczenia nie będzie skuteczny jeśli równocześnie nie zastosujemy odpowiedniej dezynfekcji w środowisku.
Zaleca się likwidację dywanów i zmywanie podłóg preparatami grzybobójczymi.
    Podstawowy preparat weterynaryjny Virkon w rutynowo stosowanych stężeniach może być nieskuteczny w stosunku do grzybów wywołujących dermatofitozy kotów.
    Dobrze natomiast działa 10% podchloryn sodu zawarty w preparacie Domestos czy innych chlorowych środkach czyszczących.

    Po zakończonym procesie leczenia zwierzę powinno mieć wykonane badanie mikrobiologiczne potwierdzające całkowite wyleczenie.

 
autor: lek. wet. Zbigniew Mozga
Lecznica Małych Zwierząt

 




Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170) oraz zmianami z dnia 9.05.2007 r. (Dz. U. Nr 99, poz. 662) za naruszenie praw własności poprzez kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie przedstawionych na stronach Veterynaria.pl, Vetforum.pl, Sklep.Veterynaria.pl treści bez zgody właściciela grozi grzywna oraz kara pozbawienia wolności od 6 m-cy do lat 5 (art. 115.1).