Główne punkty badania neurologicznego, cz.3

Odruchy rdzeniowe.

Odruchy rdzeniowe przechodzą przez specyficzne nerwy obwodowe i segmenty rdzenia kręgowego. Jeśli odruch rdzeniowy jest zmniejszony lub zniesiony, zmiana znajduje się w specyficznym nerwie lub segmencie rdzenia kręgowego. Odruchy rdzeniowe najlepiej bada się u zwierzęcia zrelaksowanego, przytrzymywanego z boku przez pomocnika.

Funkcjonowanie tych odruchów zależy od stanu:

•    nerwów ruchowych i czuciowych,
•    mięśni,
•    substancji szarej odpowiednich segmentów rdzenia kręgowego.

Odruchy kończyny tylnej.

Najpierw należy badać odruchy kończyn tylnych a następnie porównać je z odruchami kończyn przednich. Przy uszkodzeniach układu dolnego neuronu ruchowego dochodzi do osłabienia lub braku odruchów, a przy uszkodzeniach górnego neuronu ruchowego odruchy są prawidłowe lub wzmożone.

Odruch rzepkowy.
Ośrodek tego odruchu znajduje się pomiędzy L4-L6. Zwierzę trzeba położyć na boku, a następnie podtrzymuje się lekko kończynę i opukuje pośrodkowe więzadło rzepki. Należy oczekiwać skurczu mięśni czworogłowych i wyrzucenia podudzia do przodu.

Odruch piszczelowy przedni
Ośrodek odruchu znajduje się między L6-S2. Opukiwanie mięśnia piszczelowego przedniego grzbietowo – bocznie w górnej 1/3 podudzia powoduje zgięcie stawu skokowego.

Odruch zginaczy
Ośrodek odruchu znajduje się między L4-S3. Uszczypnięcie palców, opuszek palcowych lub skóry między palcami powoduje gwałtowne podciągnięcie całej kończyny.

Odruchy kończyn przednich.

Odruch prostownika nadgarstka promieniowego
Ośrodek odruchu znajduje się między C7-Th1. Kończynę podtrzymuje się w stawie łokciowym. Lekkie opukiwanie mięśnia prostownika nadgarstka promieniowego powoduje lekkie wyprostowanie nadgarstka.

Odruch mięśnia trójgłowego
Ośrodek odruchu znajduje się między C6-Th1. Kończynę przednią pociąg się lekko do przodu i przekręca nieco na zewnątrz przy zgiętym łokciu. Uderzenie w ścięgno mięśnia trójgłowego powyżej wyrostka łokciowego powoduje wyprostowanie stawu łokciowego.

Odruch zginaczy
Ośrodek odruchu znajduje się między C6-Th1. Uszczypnięcie palców, opuszek palcowych lub skóry między palcami powoduje gwałtowne podciągnięcie całej kończyny.

Odruchy nieprawidłowe.

Skrzyżowany odruch prostowników – zginaczy
Ośrodek odruchu znajduje się między L4-S3 (kończyna tylna) lub między C6-Th1 (kończyna przednia). Szczypanie palców, opuszek palcowych lub skóry między palcami w położeniu bocznym zwierzęcia powoduje gwałtowne podciągnięcie stymulowanej kończyny i wyprostowanie kończyny przeciwległej. Ten odruch występuje przy uszkodzeniach rdzenia kręgowego powyżej ośrodka odruchu.

Odruchy masowe
Przy ciężkich uszkodzeniach rdzenia kręgowego dochodzi niekiedy do daleko idącego odblokowania aktywności odruchowej. Wywołanie jednego odruchu powoduje:

•     przebieranie wszystkimi kończynami,
•     wiosłowanie ogonem,
•     niekontrolowane odruchy obronne.

Badanie czucia.

Omacywanie i manipulacje zwierzęciem, w celu wykrycia bolesnych okolic i sprawdzanie odczuwania bólu przeprowadza się zwykle na końcu, tak żeby zwierzę spokojnie tolerowało pozostałe części badania neurologicznego. W przypadku wykazywania silnego bólu szyi lub grzbietu można zmodyfikować badanie, żeby uniknąć nadmiernego zestresowania zwierzęcia i właściciela.

Przy ocenie czucia bierze się pod uwagę lokalizację bólu i występowanie czucia bólu powierzchownego i występowanie czucia bólu powierzchownego oraz bólu głębokiego. Ostrożnym omacywaniem badanego obszaru i ukierunkowanym uciskaniem od strony grzbietowej do bocznej można wykryć obszary o zwiększonej i zmniejszonej wrażliwości na ból.

Uszkodzenie w OUN powoduje zmniejszenie wrażliwości na ból doogonowo od uszkodzenia, dlatego kończyny bada się systematycznie od części dalszych do bliższych.

Test kleszczykowy daje badającemu ogólne wrażenie o zdolności odbierania bólu na tułowiu i kończynach. Stymulacja skóry kleszczykami w różnych miejscach wywołuje zróżnicowane reakcje. Może to być reakcja obronna, jak kąsanie i odgłosy bólowe. Jako rzeczywiste czucie bólu ocenia się jedynie reakcje, które pokazują, że bodziec został świadomie odebrany. Może również dojść do reakcji odruchowej, polegającej na miejscowym skurczu skóry i mięśni, a więc odbieranej nieświadomie.

Każdy nerw rdzeniowy przewodzi odczucie powierzchniowe bólu z określonego regionu zwanego dermatonem. Przeczulica jest to zwiększone odczuwanie pobudzenia, powodujące u zwierzęcia negatywną reakcję behawioralną i zwykle zlokalizowana jest w miejscu uszkodzenia. Hipestezja lub anestezja oznacza zmniejszone czucie lub jego brak i może być zlokalizowane na obszarze trzech segmentów rdzeniowych od miejsca uszkodzenia. Czucie powierzchniowe jest umiejscawiającym ostrym bólem, przenoszonym przez długie włókna nerwowe ze skóry i często przy uszkodzeniach rdzenia kręgowego ulega zanikowi wcześniej niż czucie głębokie bólu.

Czucie bólu głębokiego przy uszkodzeniu rdzenia kręgowego zanika na kończy, dlatego ma duże znaczenie dla rokowania.
Ból szyi uwidacznia się jako niechęć do poruszania głową lub patrzenia do góry. W ciężkich przypadkach zwierzę może trzymać głowę na dół z wyprostowaną szyją. Spontaniczne skurcze mięśni szyi mogą powodować drgania szyi i wokalizację. Głębokie omacywanie mięśni szyjnych lub poruszanie szyją dogrzbietowo, dobrzusznie i z boku na bok może również wywołać napięcie, skurcz mięśni i wokalizację. Ból szyjny najczęściej związany jest ze zmianami szyjnymi, ale czasem może być spowodowany chorobami wewnątrzczaszkowymi. Choroby powodujące zmiany w kręgach szyjnych, czuciowych korzeniach nerwowych lub oponach są zwykle przyczyną pewnego stopnia dyskomfortu zwierzęcia.

Ból grzbietu może być wyrażony przez:

•    wyginanie grzbietu,
•    napięcie mięśni,
•    skurcz mięśni,
•    wokalizację

 w trakcie badania mięśni przykręgowych. Dokładne badanie umożliwia zwykle zwężenie obszaru dyskomfortu do dwóch lub trzech segmentów rdzeniowych. Choroby kręgów piersiowych, czuciowych korzeni nerwowych lub opon są najczęstszymi przyczynami bólu grzbietu.

Reakcja mięśni skórnych tułowia lub reakcja mięśnie podskórnych pojawia się, gdy szczypie się skórę na grzbiecie tułowia między T2-L4, występuje wówczas skurcz mięśni skórnych. Z badanego miejsca nerwy czuciowe wędrują do rdzenia kręgowego i wnikają do C8-T1, gdzie łączą się synaptycznie z ciałami komórek nerwów piersiowych bocznych. Nerwy piersiowe boczne opuszczają rdzeń kręgowy i stymulują skurcze mięśni skórnych.

Reakcja mięśni skórnych zanika tylko po stronie uszkodzonego korzenia nerwu, ale może być jej całkowity brak doogonowo do niektórych zmian w rdzeniu kręgowym. Występowanie tej reakcji doogonowo do zmian wskazuje, że pozostaje jakiś stopień integralności rdzenia.

Lokalizacja.

Postawienie ostatecznego lub wstępnego rozpoznania wymaga najpierw bliższego określenia patologicznego procesu za pomocą badania neurologicznego i interpretacji jego wyników. Lokalizacja opiera się więc na neuro-fizjologicznej interpretacji objawów.

Po przeprowadzeniu pełnego badania neurologicznego należy podjąć próby wyjaśnienia wszystkich patologicznych objawów zmianami w określonej okolicy anatomicznej. Jeżeli nie można tego dokonać, oznacza to, że u zwierzęcia może występować wieloogniskowy lub rozsiany proces chorobowy i diagnoza różnicowa powinna to odzwierciedlić. Dwie oddzielne i odległe okolice zmian przy dwóch różnych chorobach są mało prawdopodobnym scenariuszem w neurologii klinicznej, chyba że można je wyjaśnić informacjami z wywiadu o długotrwałej chorobie, niezwiązanej z aktualnym głównym objawem. W każdym regionie anatomicznym występują specyficzne objawy, które lokalizują zmiany do tego regionu.


Bibliografia:
„Neurologia małych zwierząt” - Ch. Chrismas, Ch. Mariani
„Atlas i podrecznik neurologii malych zwierzat” – Andre Jaggy





Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170) oraz zmianami z dnia 9.05.2007 r. (Dz. U. Nr 99, poz. 662) za naruszenie praw własności poprzez kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie przedstawionych na stronach Veterynaria.pl, Vetforum.pl, Sklep.Veterynaria.pl treści bez zgody właściciela grozi grzywna oraz kara pozbawienia wolności od 6 m-cy do lat 5 (art. 115.1).