Świadomość
Świadomość to zdolność do właściwej reakcji na otoczenie. Jest to jedna z części neurologicznego badania głowy. Jedną z najważniejszych części tego badania jest rozmowa z właścicielem – wywiad na temat zauważalnych zmian behawioralnych zwierzęcia. Częstym problemem okazuje się wściekłość i agresja. Osłupienie jest stanem oszołomienia sennego ze zmniejszoną reakcją na większość bodźców środowiska, za wyjątkiem bólu. Śpiączka to stan nieświadomości, z brakiem reakcji na jakiekolwiek bodźce środowiska.
Zmiany w mózgu i międzymózgowiu powodują:
• otępienie,
• majaczenie,
• wściekłość,
• osłupienie,
• śpiączkę.
Zmiany w śródmózgowiu, moście, rdzeniu przedłużonym powodują:
• osłupienie,
• śpiączkę.
Ocena stanu świadomości następuje przez obserwację zwierzęcia. Wyróżniamy cztery stopnie świadomości:
• prawidłowa,
• osowiałość: zwierzę nie śpi, ale nie wykazuje zainteresowania otoczeniem,
• otępienie: zwierzę śpi, ale budzi się po silnym bodźcu,
• śpiączka: utrata przytomności przez pacjenta, jest często obserwowana przy całkowitym przerwaniu połączenia między tworem siatkowatym i korą mózgu, a najczęstszą przyczyną jest uszkodzenie pnia mózgu.
Wśród zaburzeń dotyczących głowy możemy wyróżnić:
• parcie głową – występuje, gdy zwierzę pcha wierzchołek głowy w ścianę i wskazuje to na zmianę w mózgu lub międzymózgowiu,
• skręcenie głowy - wskazuje na zaburzenia w mózgu i międzymózgowiu. Zwierzę z bólem szyjnym może trzymać nisko głowę, dodatkowo skręconą w jedną stronę. Przy skręceniu głowy oboje uszu pies trzyma na tym samym poziomie, co umożliwia zróżnicowanie skręcenia głowy z jej przechyleniem. Skręceniu głowy często towarzyszy chodzenie w kółko,
• zaburzenia koordynacji głowy i drżenia mogą wystąpić przy ruchach głowy lub przy próbach jedzenia i picia, wskazują z reguły na zmiany w móżdżku,
• przechylenie głowy pojawia się, gdy pochylona jest na jedną stronę i jedno ucho znajduje się bliżej ziemi, wskazuje na zmiany w układzie przedsionkowym.
Zachowanie.
Zachowaniem zwierzęcia steruje układ limbiczny, a przykładami jego zaburzeń mogą być:
• strach,
• agresja,
• nadmierna ostrożność,
• dezorientacja,
• żucie,
• podpieranie głowy,
• przymusowe wędrowanie,
• ruchy okrężne.
Objawom tym rzadko przyporządkowuje się zaburzenia jednej konkretnej struktury, ponieważ zwykle dotyczą one zaburzeń kilku obszarów odpowiedzialnych za zachowanie.
Postawa.
Postawę fizjologiczną zapewnia łuk odruchowy. Część wstępująca jest czuciowa i przekazuje konieczne informacje z różnych receptorów kończyn i tułowia, zmysłu wzroku i systemu przedsionkowego do ośrodkowego układu nerwowego. Obserwując zwierzę oceniamy postawę głowy, szyi, tułowia, kończyn. Wówczas do postaw odbiegających od normy zaliczyć możemy:
• skrzywienie głowy - uszkodzenia przedsionkowe,
• zgięcie szyi i głowy na bok – uszkodzenie mózgu,
• skręcenie szyi i głowy – uszkodzenie pnia mózgu,
• opuszczenie głowy i szyi – uszkodzenie pnia mózgu i szyi,
• karpiowatość kręgosłupa - uszkodzenie rdzenia kręgowego w odcinku piersiowo – lędźwiowym,
• skrzywienie boczne kręgosłupa lub łęgowatość kręgosłupa – przy chorobach rdzenia kręgowego.
Chód.
Chód fizjologiczny możliwy jest dzięki prawidłowemu funkcjonowaniu nerwów obwodowych czuciowych i ruchowych oraz dróg przewodzących w rdzeniu kręgowym, móżdżku i pniu mózgu. Do najlepszej oceny chodu najlepiej jest wykorzystać pomocnika, który będzie z psem szedł, biegł oraz zakręcał. Jeśli zaburzenia dotyczyć będą jedynie kończyn miednicznych, podejrzewać możemy, zmiany poniżej T2. Jeśli zmiany obecne będą we wszystkich czterech kończynach, wtedy stwierdzamy zmiany powyżej T2.
W regulacji procesu chodu biorą udział:
• szlaki wstępujące,
• szlaki zstępujące,
• ośrodek lokomocyjny.
Pobudzenie skórnych receptorów czuciowych powoduje aktywację neuronów ruchowych zginaczy i hamowanie neuronów ruchowych prostowników tej samej kończyny. W następstwie pojawia się faza podnoszenia – kończyna zostaje zgięta.
W przeciwieństwie do tego pobudzenie wrzecion nerwowo-mięśniowych powoduje aktywację neuronów ruchowych prostowników i zahamowanie obiegu antagonistycznych zginaczy na tej samej kończynie. Mamy wtedy widoczną fazę podpierania – kończyna zostaje wyprostowana.
Wyróżniamy kilka rodzajów objawów świadczących o zaburzeniach chodu:
1) zaburzenia czucia głębokiego – czucie głębokie decyduje o postawie kończyn w stosunku do reszty ciała, zaburzenia mogą objawiać się jako nieprawidłowe stawianie nóg lub powłóczenie palcami
2) niedowłady i porażenia – dotknięte kończyny wykazują niedostateczną kurczliwość mięśni lub jej brak. W zależności od klinicznego obrazu zaburzenia możemy mówić o:
3) ruchy okrężne- ściąganie na bok łukiem lub ruchy obrotowe, ruch odbywa się w kierunku strony uszkodzonej
4) niezborność - zaburzenie koordynacji poruszania się i uporządkowanego współdziałania grup mięśni, w zależności od rozmiaru uszkodzenia mówimy o niezborności stopnia średniego, niewielkiego lub wysokiego oraz o niezborności ogniskowej lub uogólnionej.
5) dysmetria – może objawiać się zbyt długimi krokami lub zbyt krótkimi, często obserwuje się tzw. „kaczy chód” – krok zostaje nagle przerwany, dochodzi do chwiania się. Może pojawić się dysmetria głowy podczas uszkodzenia móżdżku i szlaków móżdżkowych – zwierzę nie potrafi poprawnie ocenić odległości od miski, co widoczne jest podczas próby jedzenia i picia.
Oceny zaburzeń chodu możemy dokonać poprzez tzw. chodzenie połowicze. Badanie to wymaga podpierania zwierzęcia. Unosimy kończyny na jednej stronie i popychamy do przodu i na bok tak, by zwierzę było zmuszone do chodzenia tylko na kończynach jednej strony ciała.
Za pomocą tzw. „taczki” możemy wykryć zaburzenia w kończynach piersiowych. U zwierząt z niedowładem czterech kończyn test ten umożliwia określenie, czy kończyny piersiowe są bardziej lub mniej zmienione niż kończyny miedniczne. Podczas badania podpieramy kończyny miedniczne i obserwujemy zdolność zwierzęcia do chodzenia tylko na kończynach piersiowych. Konieczne jest podpierania klatki piersiowej, by zapobiec upadkowi i urazowi szyi. Wyprostowanie szyi podczas tego badania może zaakcentować zaburzenia kończyn piersiowych. Podpieranie kończyn piersiowych i zmuszanie zwierzęcia do chodzenia tylko na kończynach miednicznych może pomóc w ocenie ruchu tych kończyn.
Reakcje postawy i stawiania.
Ten rodzaj badania umożliwia badanie zarówno szlaków wstępujących, jak i zstępujących, co wykorzystujemy przy wykrywaniu subtelnych zaburzeń i niedowładów przy silnym obciążeniu kończyny.
Reakcja podskakiwania na jednej kończynie lub parze kończyn.
Uczestniczą:
• nerwy obwodowe,
• rdzeń kręgowy,
• pień mózgu,
• móżdżek,
• kora mózgu.
Sposób przeprowadzenia: pacjenta należy podnieść tak wysoko, by stał na jednej lub dwóch nogach, następnie przesuwa się go w bok.
Fizjologia – wyprostowanie obciążonych kończyn i ich szybkie korygowanie podczas przesuwania.
Patologia –
• zmiejszenie szybkości reakcji,
• zaburzenia ruchowe,
• hipometria – zaburzenie rdzenia kręgowego, pnia mózgu, kory mózgu,
• hipermetria – uszkodzenie móżdżku.
Reakcja korektury.
Sprawdzane są wstępujące szlaki czuciowe oraz szlaki zstępujące. Obwodowy odcinek kończyny zginamy tak, by grzbietowa powierzchnia śródręcza/ śródstopia dotykała podłoża. Zwierzę powinno wyrównać swoją masę w stosunku do grawitacji, stawiając kończynę z powrotem w postawie fizjologicznej w ciągu pół sekundy.
CDN.
