Efektywność pozyskiwania zarodków u krów ras mięsnych w warunkach krajowych

   Dane odnośnie efektywności superowulacji oraz wyników pozyskiwania zarodków u krów ras mięsnych w Polsce są bardzo nieliczne. Jak wynika z ostatnich danych rocznie zarodki pozyskiwane są od kilku do kilkudziesięciu krów, częściej jednak od krów ras mlecznych niż mięsnych.  W odniesieniu do tych ostatnich, doświadczenie w zakresie pozyskiwania zarodków oraz potencjału dawczyń jest ubogie. Celem analizy była określenie efektywności superowulacji u najczęściej występujących w kraju krów ras mięsnych.
   Dane zebrano z szczegółowych protokołów pozyskiwania zarodków zgromadzonych przez krajowe zespoły ET w latach 1997-2007.  Analizą objęto 383 krowy ras mięsnych, u których przeprowadzono 460 superowulacji z tego 361 po raz pierwszy oraz 99 po raz kolejny. Analizą objęto 294, 34, 65, 9 i 14  krów ras  odp. limousine, charolaise, angus, hereford i piemontese. Program superowulacji rozpoczynano w 9-12 dniu cyklu rujowego podając i.m. serię iniekcji FSH. Do wywoływania superowulacji stosowano preparaty Ovagen (Biogen), Foltropin V (Vetrepharm), FSH-P (Shering), Follicotropin (Spofa) oraz Pluset (Carier).  Po 7 lub 9 iniekcji FSH podawno i.m. iniekcję cloprostenolu (Estrumate (Shering-Plough) lub Bioestrovet (Vetoqinol). Samice unasieniano 2 lub 3 krotnie rozpoczynając inseminację w 48-56h po iniekcji cloprostenolu i powtarzając w 12 godzinnych odstępach. W 7 dniu po rui pozyskiwano zarodki metodą bezkrwawą, a następnie oceniano je morfologicznie pod mikroskopem stereoskopowym i powiększeniem 80 krotnym, klasyfikując według zasad przyjętych przez IETS. Efektywność superowulacji mierzono  liczbą stwierdzanych na jajnikach w dniu pozyskiwania zarodków ciałek żółtych (LCL),  całkowitą liczbą:  zarodków i oocytow ogółem (TOE), zarodków (TE), zarodków przydatnych do transferu (TRE), liczbą zdegenerowanych zarodków (DEG) oraz niezapłodnionych komórek jajowych (UFO). W  analizie uwzględniono rodzaj zastosowanego preparatu FSH, miesiąc w którym przeprowadzono superowulację oraz podział krów na jałowice i wieloródki.
   Odsetek jałowic nie reagujących na FSH wynosił u od 9.3 do 33.3% i był najniższy u rasy limousine, najwyższy u hereford. Uwzględniając liczbę stwierdzanych na jajnikach ciałek żółtych najsilniej na FSH reagowały jałowice limousine, u których notowano przeciętnie 9.54 ciałek żółtych, najsłabiej natomiast jałówki piemontese – 2.83 ciałek żółtych. Przeciętna liczba zarodków przydatnych do transferu – 4.46 była najwyższa u jałowic rasy liomosine; słabsze rezultaty natomiast uzyskiwano u jałowic ras angus,  charolaise, hereford i piemontese – odp. 4.0 3.0, 2.6 i 1.75. Odsetek niereagujących na FSH krów pierwisatek i wieloródek wynosił od 0 do 14.5% i był niższy niż u jałowic. Liczba ciałek żółtych była porównywalna i krów ras angus, limousine i charolaise i wynosiła od 8.16-9.2. Najwięcej zarodków przydatnych do transferu – 5.72 uzyskano u krów rasy angus; u pozostałych dwóch ras krów – chariolaise i limousine wypłukano odp. 3.8 i 3.99 zarodków.
   W zbliżonych warunkach geoklimatycznych największą liczbę przydatnych do transferu zarodków uzyskiwano u krów mięsnych w lecie oraz jesienią, najniższą natomiast zimą, sugerując, że wpływ sezonu zależny jest od indywidualnych i środowiskowych (poziom żywienia, dobrostan) czynników. Paradoksalnie według własnych obserwacji najlepsze rezultaty odnośnie do wyników pozyskiwania zarodków uzyskiwano w zimie. Teoretycznie sezon zimowy - m.in. z powodu krótkotrwałego, ograniczonego do trzech miesięcy sezonowego anestrus - jest najmniej odpowiedni dla uzyskiwania dobrych rezultatów pozyskiwania zarodków. Cechuje go niedostatek światła, mogący negatywnie wpływać na aktywność jajników. Tymczasem w okresie tym reakcja krów na egzogenne gonadotropiny była satysfakcjonująca. Podobnie jak jesienią niski  był także odsetek, krów które nie zareagowały na FSH. Stosunkowo dobre rezultaty pozyskiwania zarodków notowano także latem. Wyniki najsłabsze pod względem efektywności zarodków zanotowano wiosną. Reasumując, notowana w kraju efektywność superowulacji u krów mięsnych jest przeciętna. Pośród przyczyn braku satysfakcjonujących rezultatów pozyskiwania zarodków wymienia się znaczną przypadkowość w doborze dawczyń, zbyt wczesny wiek rozpoczynania superowulacji u jałowic ras mięsnych, duże sezonowe i stadne różnice w poziomie żywienia oraz zbyt bezpośrednie przenoszenie doświadczeń z bydła mlecznego na nie zawsze identyczne pod względem biologii procesów reprodukcyjnych bydło mleczne.