Badanie rentgenowskie
Badanie rentgenowskie głowy i kręgosłupa powinno być wykonywane w odpowiednio głębokiej sedacji lub znieczuleniu ogólnym. Szczególnie przy badaniu głowy i kręgosłupa szyjnego konieczne jest dobre zwiotczenie mięśni umożliwiające precyzyjne ułożenie oraz wykonanie wielu projekcji specjalnych – wyżej wymieniona reguła nie dotyczy zwierząt po urazach. Zwierzęta takie należy zbadać najpierw bez sedacji, aby zapobiec niepożądanym efektom sercowo-naczyniowym – takim jak spadek ciśnienia krwi z następowym niedotlenieniem – oraz zwiotczeniu mięśni, mogącemu doprowadzić do destabilizacji kręgosłupa. Badania w sedacji lub znieczuleniu ogólnym są wskazane tylko wtedy, jeżeli obraz kliniczny i/lub obraz RTG wskazują na konieczność natychmiastowej operacji.
Zmiany struktury kostnej, decydujące o rozpoznaniu i rokowaniu, są zazwyczaj bardzo subtelne. Z tego powodu w badaniu stosuje się, podobnie jak w przypadku pozostałych części szkieletu, połączenia filmów i folii wzmacniających o wysokiej rozdzielczości. Wyjątkiem są duże psy, u których stosuje się także systemy o wysokim wzmocnieniu. W porównaniu z foliami na bazie wolframinianu wapnia stosowane obecnie folie wzmacniające na bazie pierwiastków ziem rzadkich lub systemy ultrafioletowe łączą dobrą rozdzielczość z wysokim faktorem wzmocnienia. Aby uzyskać lepszy kontrast przy obiektach o średnicy większej niż 12 cm, należy stosować ruchome lub stałe kratki przeciwrozproszeniowe.
Tomografia rentgenowska
Tomografia liniowa jest bardzo starą metodą i opiera się na zasadzie nieostrości ruchowej. Lampa rentgenowska porusza się w czasie ekspozycji po okręgu, a kaseta – w kierunku odwrotnym. Położenie płaszczyzny przekroju można ustawić dowolnie. To jedyna płaszczyzna, która jest ostro odwzorowana w obrazie RTG. Wszystkie pozostałe struktury badanego obiektu są nieostre. Metoda ta, chociaż wymaga odpowiednich urządzeń technicznych nie jest w stanie dorównać współczesnym technikom tomograficznym, mimo to dostarcza istotnych informacji przy badaniu złożonych struktur, takich jak kręgosłup czy czaszka.
Sonografia
Ponieważ sonografia umożliwia nieinwazyjne badanie ośrodkowego układu nerwowego, w medycynie człowiek a do badania płodów, noworodków oraz dzieci jest używana neurosonografia. Odgrywa ona także pewną rolę w stwierdzaniu śmierci mózgowej u człowieka. U psów i kotów metodę tę stosuje się w przypadku istniejącego otwartego lub przetrwałego ciemiączka oraz jako badanie śródoperacyjne, jeżeli uprzednio chirurgicznie wykonano okno akustyczne. Struktury śródczaszkowe, jak sierp mózgu, komory boczne i trzecia, śródmózgowie, pień mózgu oraz móżdżek, są możliwe do zidentyfikowania i zobrazowania. W przypadku wrodzonego wodogłowia wewnętrznego, bardzo często połączonego z przetrwałym ciemiączkiem, można zmierzyć wielkość komory bocznej mózgu. Śródoperacyjnie możliwe jest zlokalizowanie guza mózgu i wykonanie biopsji pod kontrolą USG. Sonografię stosuje się również w badaniu rdzenia kręgowego, jednak tylko śródoperacyjnie po wykonaniu laminektomii. Tą drogą możliwe jest stwierdzenie krwawień, procesów rozrostowych, a także resztek dysku międzykręgowego. Badanie dopplerowskie naczyń śródczaszkowych i rdzeniowych pozwala uzyskać dane o morfologii naczyń oraz żywotności tkanek, na przykład po urazie, w przypadku podejrzenia zawału lub w celu stwierdzenia podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego. Sonografia odgrywa także ważną rolę przy diagnozowaniu zaburzeń neurologicznych, których przyczyną są schorzenia internistyczne. Badanie jamy brzusznej przy podejrzeniu nowotwory lub badanie systemu żyły wrotnej przy podejrzeniu zespolenia wrotno-obocznego to niektóre przykłady zastosowania USG. Zależnie od doświadczeń osoby badającej, czułość badania sonograficznego w rozpoznaniu zespolenia wrotno-obocznego wynosi 90%.
Tomografia komputerowa
Badanie tomografem komputerowym opiera się, podobnie jak konwencjonalne badanie RTG, na zastosowaniu promieniowania jonizującego. Osłabione przez badany obiekt promieniowanie rentgenowskie jest rejestrowane przez nieruchomy lub poruszający się wraz z lampą system czujników. Po opracowaniu przez komputer odebranego sygnału zostaje on zamieniony na obraz kodowany różnymi odcieniami szarości. W obecnie stosowanych tomografiach komputerowych wartości służące pomiarowi osłabienia sygnału przed rekonstrukcją obrazu są logarytmowane i wieloetapowo przekształcane w obraz warstwowy.
W celach porównawczych wartości osłabienia promieniowania odnoszone są do wartości osłabienia promieniowania przez wodę. Wartości osłabienia podawane są w jednostkach HU, dla wody wynosi 0, dla bardzo gęstej kości 3000, a dla powietrza -1000. Czytelność obrazów można poprawić przez zastosowanie okien kontrastowych, co umożliwia rozszerzenie skali szarości. W tym celu wycina się z całego obrazu odpowiednie, użyteczne diagnostycznie obszary skali szarości i przedstawia za pomocą „techniki okien” tylko interesujące nas tkanki. Dzięki temu tomografia komputerowa uzyskuje wysoką kontrastowość tkanek miękkich i kości. Pewne wady TK, takie jak stosunkowo długi czas badania, zostały usunięte dzięki zastosowaniu nowoczesnych spieralnych tomografów oraz aparatów Multislice-TK. W przeciwieństwie od dotychczasowych tomografów w tomografie spiralnym lampa RTG wraz z detektorem krąży ciągle wokół pacjenta przy jednoczesnym stałym przesuwie pacjenta przez aparat. Zalety takiego rozwiązania są oczywiste: badany obiekt, przy skróconym czasie ekspozycji, jest badany w całości, a poszczególne skany zachodzą na siebie. Połączenie bezpośrednich przekrojów z tworzeniem obrazu dwuwymiarowego w innych płaszczyznach przekroju, a także możliwość tworzenia obrazu trójwymiarowego pozwalają na uzyskanie precyzyjnych informacji o lokalizacji i rozmiarach specyficznych struktur oraz ich położenia w stosunku do struktur sąsiadujących.
Tomografia rezonansu magnetycznego
Ponieważ technika rezonansu magnetycznego odbywa się bez promieniowania jonizującego, jest idealną nieinwazyjną metodą obrazowania, dostarczającą wielu informacji o morfologii i patofizjologii narządów. Wykorzystywane są pewne właściwości fizyczne naładowanych elektrycznie cząstek jądra do wytworzenia obrazu. Moment magnetyczny może być wysłany na zewnątrz i zarejestrowany tylko wtedy, gdy jądro atomu zawiera nieparzystą ilość nukleonów, dlatego możliwe jest użycie w technikach obrazowych jedynie jąder atomów o nieparzystej ilości cząstek. Najczęstszym i najważniejszym atomem w MRT jest wodór.
MRT dzięki zróżnicowanej ilości wolnych protonów oraz ich różnorodnym wiązaniom chemicznym w różnych tkankach, umożliwia doskonały kontrast tkanek miękkich. Bezpośrednie ujęcie strzałkowe poprzeczne oraz ujęcie grzbietowe powodują, że rekonstrukcja obrazu, taka jak w tomografii komputerowej, staje się całkowicie zbędna. Przy badaniach systemu nerwowego pozwala to na bezpośrednie i dokładne anatomiczne odwzorowanie substancji białej i szarej, systemu komorowego z płynem mózgowo-rdzeniowym, rdzenia kręgowego, Sysków międzykręgowych oraz otaczającej tkanki tłuszczowej. Tkanka kostna obrazowana jest w MRT w sposób niewystarczający.
Podobnie jak w przypadki TK, można poprawić wartość diagnostyczną badania podając środek kontrastowy, W tym celu stosuje się substancje paramagnetyczne podawane dożylnie, na przykład gadolinę DTPA. Działanie paramagnetyczne polega na tym, że protony wodoru znajdujące się w podliże gadoliny poddawane są działaniu mocniejszego pola magnetycznego, co przyspiesza wymianę energii w rezonansie magnetycznym i skraca czas relaksacji T1 protonów wodoru. Prowadzi to do wzrostu intensywności sygnału i wzmocnienia kontrastu w stosunku do tkanek niewzbogaconych środkiem kontrastowym. W badaniach MRT zmian śródczaszkowych z zastosowaniem środka kontrastowego gadolina DTPA umożliwia stwierdzenie braku lub uszkodzenia bariery krew – mózg poprzez skrócenie czasu T1. Normalnie bariera krew-mózg zapobiega wydostawaniu się środka kontrastowego do przestrzeni pozakomórkowej, co skutkuje brakiem kontrastu w zdrowej tkance mózgowej. Dochodzi do podwyższenia kontrastowości pomiędzy chorą a zdrową tkanką wskutek nasycenia tej pierwszej kontrastem. W innych tkankach nie istnieje bariera podobna do bariery krew-mózg. Mimo tego wiele zmienionych chorobowo tkanek wykazuje zwiększone powinowactwo do środka kontrastowego, co powoduje gromadzenie się środka kontrastowego w różnych częściach ciała i prowadzi do podwyższenia intensywności sygnału, na przykład w miejscach zmienionych zapalnie. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych metod pomiarowych i wstrzyknięciu środka kontrastowego w bolusie możliwe jest uzyskanie dodatkowych informacji o ukrwieniu, waskularyzacji i przepuszczalności naczyń krwionośnych.
PORÓWNANIE METOD BADANIA
TK:
Obydwa badania muszą być wykonywane w znieczuleniu ogólnym. Zwierzęta mogą być ułożone w położeniu mostkowym, lub grzbietowym z głową ułożoną stabilnie w pozycji horyzontalnej, przy czym preferowana jest pozycja mostkowa. Podczas TK czaszki nie należy układać kończyn zwierzęcia obok głowy. W przypadku metalowych implantów przed MRT należy upewnić się, czy mają właściwości antymagnetyczne. W przeciwnym wypadku każdy metalowy implant, włącznie z chipem służącym do identyfikacji elektronicznej, oraz instrumentarium, takie jak puls oksymetr, mogą powodować powstanie artefaktów, jeśli znajdą się w badanym polu. W badaniu TK implanty o dużej gęstości oraz ciała obce także mogą przyczyniać się do powstania artefaktów.
W badaniach czaszki najbardziej przydatne okazały się – w przypadku TK i MRT – przekroje w płaszczyźnie poprzecznej. Ułożenie zwierzęcia na boku lub zmiana położenia głowy umożliwiają w przypadku tomografii komputerowej, także tworzenie innych powierzchni przekroju.
Metody medycyny nuklearnej
W neurologii małych zwierząt metody badawcze medycyny nuklearnej, takie jak:
znalazły ograniczone zastosowanie praktyczne. Pewne znaczenie ma tylko scyntygrafia kości w stwierdzaniu przerzutów nowotworu do kości oraz jako metoda umiejscawiania procesów powodujących kulawizny, a także scyntygrafia tarczycy. Technika pozytronowej tomografii emisyjnej jest używana głównie w klinicznych badaniach nad nowotworami.
