Uwarunkowane czynnościowo postacie całkowitej i częściowej niedrożności jelit zdarzają się u mięsożernych często i również często badający staje przed trudnymi problemami diagnostyki różnicowej. Skurcze przewodu pokarmowego występują w następstwie rozmaitych chorób. Konieczność odróżnienia niedrożności spowodowanej skurczem spastycznym od niedrożności mechanicznej jest najczęstszym wskazaniem do przeprowadzenia badania rentgenowskiego.
Porażenna niedrożność jelit obserwowana jest w przebiegu rozmaitych ciężkich chorób. Jelito jest wówczas rozszerzone i wypełnione płynną oraz zawierającą gaz treścią. Porażenie jelita cienkiego jest w każdym przypadku objawem prognostycznie niekorzystnym. Odróżnienie przy użyciu badania rentgenowskiego bezwładu jelita, przy zachowanej drożności, od długotrwałej atonii spowodowanej zamknięciem światła jelita przez ciało obce nie cieniujące jest często niemożliwe.
Jelito grube mięsożernych jest nieskomplikowane w budowie i krótkie. Mimo to nierzadko dochodzi do zaparć. Hipotonia albo atonia jelita grubego występuje przeważnie u starszych osobników dużych ras. Niestrawione składniki pokarmowe pozostają w okrężnicy, a jelito jest rozszerzone. Zależnie od sposobu żywienia zwierzęcia zbierają się duże ilości mas kałowych o różnej gęstości. Ich cień rentgenowski może być rozmaity. Przy procesach gnilnych może obficie wytwarzać się gaz. Pasmo kału w obrazie rentgenowskim ma wtedy liczne przejaśnienia. Gwałtowne dolegliwości pojawiają się zazwyczaj dopiero wtedy, gdy dochodzi do wtórnego zalegania w jelicie cienkim. W większości przypadków wystarczająco dużo informacji o stanie okrężnicy można uzyskać ze zdjęcia przeglądowego. Przed badaniem z jelita grubego powinna być usunięta przynajmniej część treści.
Niemożność opróżnienia jelita grubego może być spowodowana zmianami w kośćcu. Ból i przeszkody mechaniczne towarzyszące schorzeniom kręgosłupa utrudniają przyjmowanie postawy do defekacji i uruchomienie tłoczni brzusznej. U kotów występują często deformacje miednicy i kości krzyżowej, będące następstwem wyleczonych, przebytych w młodości zaburzeń przemiany materii.
Zaparcia spowodowane nieodpowiednim pokarmem są częste, na ogół chodzi o nadmierne spożycie kości (zaparcie kałem kostnym). Kał osiągać może niezwykłą twardość, a cień rentgenowski może być bardzo gęsty. Jeżeli udział wymienionych czynników w tworzeniu zaparcia jest nieznaczny, wtedy widoczny na rentgenogramie cień kału osiąga tylko umiarkowaną szerokość i jest podzielony na mniejsze części.
Ciała obce w jelicie grubym nie odgrywają dużej roli. Ostre, szpiczaste ciała obce mogą unieruchamiać się przed miednicą albo przed uwypukleniem odbytu i tam mogą wkłuwać się w ścianę. Ich dokładne umiejscowienie nietrudno określić wykonując dwa zdjęcia w ułożeniach podstawowych, w razie potrzeby przez dokonanie wlewu środka kontrastowego.
Perforacje jelita grubego u psów są najczęściej następstwem niewłaściwie przeprowadzonego postępowania terapeutycznego: lewatywa i usuwanie kału przy użyciu twardych narzędzi. Jeżeli w czasie lewatywy do jamy brzusznej przedostanie się większa ilość płynu, wtedy jama brzuszna jest zacieniona w sposób rozlany, nie można odgraniczyć narządów jamy brzusznej, a zawierające gaz pętle jelit pływają po wierzchu. Badanie przeglądowe w przypadku braku płynu daje obraz mało przydatny do interpretacji. Wykazanie perforacji udaje się nie tylko przy doustnym wprowadzeniu środka kontrastowego, ale również przez wykonanie jego doodbytniczego wlewu. Kontrast dociera do jamy brzusznej i począwszy od miejsca perforacji, rozprowadzany jest po powierzchni narządów.
W przypadkach, w których nie stwierdzono uszkodzenia przy pierwszym badaniu, powinno się ponownie zbadać psa po uprzednim wydaleniu pierwotnie podanego środka kontrastowego. Postępując w ten sposób udaje się wykazać w niektórych przypadkach istnienie perforacji, a więc obecność papki barytowej w jamie brzusznej.
Agata Grudzień
studentka III roku medycyny weterynaryjnej
