ZWYRODNIENIOWE ZWĘŻENIE LĘDŹWIOWO - KRZYŻOWE
Najczęstszą i mającą największe znaczenie kliniczne chorobą przejścia lędźwiowo-krzyżowego jest zwyrodnieniowe zwężenie lędźwiowo-krzyżowe psów ras dużych. Do czasu wprowadzenia badan TK i MRT choroba ta, ze względu na stosunki anatomiczne, była dużym wyzwaniem diagnostycznym. Na przejście lędźwiowo – krzyżowe w obrazie RTG nakładają się staw biodrowo – krzyżowy i miednica, a worek końcowy opony twardej u psów ras dużych może być na wysokości przejścia lędźwiowo-krzyżowego bardzo cienki lub kończy się dogłowowo od niego, jak wykazano to w badaniach porównawczych pomiędzy owczarkami niemieckimi i jamnikami. Z tego względu w badaniach buńczuka końskiego stosuje się:
Dyskografia i epidurografia są metodami prostymi i o niewielkiej urazowości, a ich czułość waha się pomiędzy 75 a 90%. Wprowadzenie MRT i TK wyznaczyło nowe standardy w rozpoznawaniu zmian uciskowych buńczuka końskiego.
Zdjęcia przeglądowe pozwalają na postawienie ostatecznego rozpoznania. Czynnikami predestynującymi są:
Osteochondroza kości krzyżowej na zdjęciu przeglądowym widoczna jest jako ubytek w dogrzbietowej części dogłowowej płyty końcowej kości krzyżowej, z jej jednoczesnym skośnym przebiegiem i sklerotyzację. Możliwość stwierdzenia obecności fragmentu kostnego w kanale kręgowym zależy od wielkości fragmentu oraz zastosowanej techniki rentgenowskiej (pomocne są zdjęcia warstwowe). Zmiany występują już u młodych zwierząt i prowadzą do zwyrodnienia lędźwiowo-krzyżowego tarczki międzykręgowej, a także wskutek nasilonych zmian rozrostowych do ucisku na buńczuk koński. Objawami przewlekłego procesu zwyrodnieniowego połączenia kręgów są:
lub
i/lub
Wymienione objawy radiologiczne nie stanowią jednak dowodu na istnienie kompresji rdzenia. Istnienie zwężenia kanału kręgowego lub otworu międzykręgowego musi być potwierdzone za pomocą specjalnych technik obrazowania. Konieczne jest wykonanie zdjęć czynnościowych w zgięciu i wyprostowaniu, aby stwierdzić zakres ruchu oraz niestabilność lędźwiowo-krzyżową (występowanie ruchu translacyjnego). Wartość diagnostyczna takich badań bez zastosowania środka kontrastowego jest jednak ograniczona. Okazało się, że zakres ruchu jest największy u zdrowych osobników żeńskich, a niestabilność lędźwiowo – krzyżowa występuje także u zdrowych klinicznie zwierząt. Z tego względu badania diagnostyczne trzeba łączyć z zastosowaniem ŚK – mielografia lub epidurografia. Mielografię należy wykonać z wkłucia podpotylicznego, ponieważ środek kontrastowy w przestrzeni nadoponowej może utrudnić ocenę mielogramu lędźwiowego. Ujęcia należy wykonać najpierw w zgięciu. Typowym obrazem jest nadoponowy ucisk od strony dobrzusznej, bocznej a rzadziej dogrzbietowej z przemieszczeniem i uciskiem worka końcowego - w pozycji wyprostnej kompresja jest często silniej zaznaczona.
U dużych ras worek końcowy nierzadko jest krótszy lub pocieniony, co może utrudniać stwierdzenie zwężenia kanału kręgowego w badaniu mielograficznym. Poza tym, zwężenie często znajduje się w okolicy kanału korzeni nerwowych, co całkowicie uniemożliwia jego stwierdzenie badaniem mielograficznym. Inne badania kontrastowe, jak epidurografia lub połączenie epidurografii z dyskografią, charakteryzują się wyższą czułością w przypadku ZZLK, nie pozwalają jednak wykryć zmian dogłowowo od odcinka L7-S1 oraz zwężeń otworu międzykręgowego. Metodami z wyboru są TK i MRT. W przeciwieństwie do technik konwencjonalnych charakteryzują się dużą czułością i specyficznością. Efekty masy w kanale kręgowym i otworze międzykręgowym obrazowane są w TK i MRT jako przemieszczenie nadoponowej wyściółki tłuszczowej. MRT umożliwia także bezpośrednie przedstawienie buńczuka końskiego i korzeni nerwowych. Możliwa jest też ocena położenia i stanu (intensywność sygnału) tarczki międzykręgowej.
POZOSTAŁE CHOROBY ZWYRODNIENIOWE
Spondylomielopatia szyjna.
Występuje ona najczęściej u dobermanów w średnim wieku oraz u dogów niemieckich i pierwotnie dotyczy doogonowe odcinka szyjnego kręgosłupa (C5-C7). U dobermanów zmiany polegają na występowaniu kręgów o kształcie trójkątnym lub romboidalnym, które mogą ulegać nadwichnięciu w kierunku dogrzbietowym. Przepukliny dysku typu II wg Hansena, przerost więzadła żółtego oraz tworzenie osteofitów i zaburzenia rozwojowe korzeni nerwowych prowadzą do zwężenia kanału kręgowego, szczególnie otworu kręgowego doczaszkowego. U dogów niemieckich choroba zazwyczaj występuje wcześniej i charakteryzuje się:
Rozpoznanie stawia się na podstawie badania mielograficznego, ujęcia w zgięciu i wyprostowaniu ułatwiają różnicowanie pomiędzy statycznym a dynamicznym uciskiem rdzenia. Zmiany uciskowe wywołane przerostem więzadła podłużnego grzbietowego lub więzadła żółtego nasilają się przy zgięciu dogrzbietowym szyi, a zmniejszają w zgięciu dobrzusznym. Lekkie rozciąganie szyi może zmniejszyć stopień kompresji rdzenia.
Zastosowanie TK w połączeniu z mielografią lub MRT pozwala uzyskać więcej informacji o lokalizacji, stopniu ucisku rdzenia i jego atrofii. Pozorne rozszerzenie przestrzeni podpajęczy nowej w miejscu przepukliny dysku wskazuje na atrofię rdzenia i jest niekorzystnym objawem prognostycznym. Rezonans magnetyczny w przypadku tej jednostki chorobowej umożliwia również doskonałe obrazowanie tkanek miękkich, co jest bardzo ważne szczególnie w obrębie drobnych stawów kręgosłupa. Grzbietowo-boczne zmiany uciskowe rdzenia tkanek miękkich, cyst zwojowych lub maziowych, które w ujęciach T2 występują jako okrągłe struktury połączone ze stawami o zwiększonej intensywności sygnału. MRT umożliwia także diagnozowanie zmian śródrdzeniowych, takich jak obrzęki czy glejoza.
W przypadku psów z miel opatią zwyrodnieniową badanie RTG i mielografia wykluczają inne choroby, na przykład uciskowe rdzenia. U ludzi opisano obraz miel opatii zwyrodnieniowej w tomografii rezonansu magnetycznego jako występowanie zmian hiperintensywnych w ujęciach T2 i ISO- lub hipointensywnych w ujęciach T1. U starszych psów raz dużych obserwuje się skostnienie opony twardej. zmiany te nie mają znaczenia klinicznego, jednak mogą spełniać funkcję mielogramu, ponieważ skostniała opona ukazuje naturalny przebieg rdzenia kręgowego.
Nowotwory kręgosłupa w RTG
Wśród nowotworów kręgosłupa wyróżniamy guzy pierwotne oraz nowotworowe zmiany przerzutowe. Do guzów pierwotnych zaliczamy wszystkie nowotwory wywodzące się z normalnej tkanki kostnej:
Do nowotworów, które w pierwszym rzędzie dają przerzuty do kręgosłupa, należą różne typy raka, ale także:
W obrazie RTG, przy pierwotnych nowotworach kości kręgosłupa widoczne są ogniska niszczenia kości, częściowo w formie cyst, rzadziej ogniska proliferacji kości. Najczęściej spotykanym nowotworem kości kręgosłupa jest kostniakomięsak. Występuje on z reguły monostotycznie, ale może rozrastać się także na sąsiadujące kręgi. Zmiany praktycznie nigdy nie dotyczą drobnych stawów kręgosłupa, a nowotwór także nie przenosi się powyżej nich. Kostniakomięsaki w pierwszej linii prowadzą do powstawania dyskretnych ognisk osteolizy, widocznych na zdjęciach przeglądowych, niekiedy do nasilonych zmian w trzonach kręgów. Reakcje okostnowe występują także stosunkowo często, rzadziej dochodzi do powstawania nowej tkanki kostnej w tkankach miękkich. Zmiany nowotworowe słabo widoczne w przeglądowych zdjęciach RTG można lepiej uwidocznić dzięki zastosowaniu tomografii liniowej. Objawy neurologiczne pojawiają się po powstaniu nacieku nowotworowego w kanale kręgowym, co widoczne jest w mielografii jako ucisk nadoponowy lub pozardzeniowo-śródoponowy rdzenia. Pomimo iż występują one rzadko w diagnozie różnicowej – w przypadku zmian litycznych – należy uwzględnić łagodne tętniakowe cysty kostne.
Przerzuty raków układu moczopłciowego mogą wystąpić zarówno w kręgosłupie, jak i w bliższych odcinkach kości długich. Typowe są – w przeciwieństwie do nowotworów pierwotnych – zmiany występujące w wielu kręgach. Metodą pozwalającą na wczesne stwierdzenie przerzutów w kościach jest zastosowanie scyntygrafii. Objawy radiologiczne są podobne do występujących w przypadku nowotworów pierwotnych. Możliwe jest także naciekanie kości przez nowotwory z otaczających tkanek miękkich – uszkodzenie unaczynienia kręgu może prowadzić w tym przypadku do martwicy kości, widocznej w obrazie RTG jako sklerotyzację.
Guzy z komórek plazmatycznych mogą występować w kościach wykazujących aktywną hematopoezę, w około 25% dochodzi do zmian w trzonach kręgów. Wyróżniamy dwa typy zmian w obrębie kręgosłupa:
Typowe zmiany radiologiczne to delikatne, dobrze ograniczone zmiany lityczne bez sklerotyzację otaczającej tkanki kostne. U wielu pacjentów w momencie diagnozy występuje uogólniona osteopenia. W przypadku podejrzenia szpiczaka mnogiego należy wykonać zdjęcia przeglądowe miejsce predylekcyjnych:
Scyntygrafia jako metoda przesiewowa jest w tych przypadkach nieskuteczna, ponieważ nie uwidacznia zmian o charakterze czysto litycznym. Pojedyncze guzy z komórek plazmatycznych występują jako ogniska lityczne w trzonach kręgów i mogą się później rozwijać w formę rozsianą. Opisano także formę nietypową z ogniskami lizy i proliferacji oraz zajęciem wyrostków kolczystych. Nacieki kości przez wieloogniskowego chłoniaka występują w formie rozsianej i naciekającej lizy kości i proliferacji tkanki kostnej na żebrach i trzonach kręgów, częściowo ze złamaniami patologicznymi.
Naczyniakowatość kręgów została opisana u młodych kotów w odcinku piersiowym kręgosłupa, spotykana jest także w odcinku szyjnym. Dochodzi w tym przypadku do łagodnej proliferacji naczyń krwionośnych, powodującej zmiany lityczne i proliferacyjne kręgów i ucisku rdzenia kręgowego. Rokowanie w przypadku chirurgicznego usunięcia zmiany jest korzystne, istnieje jednak możliwość wznowy.
