Ostry nieżyt błony śluzowej żołądka
Ostry nieżyt błony śluzowej żołądka jest to proces zapalny obejmujący powierzchowne i głębokie warstwy ściany narządu, który objawia się zaburzeniami wydzielniczymi i ruchowymi.
Najczęstszymi przyczynami ostrego, pierwotnego nieżytu żołądka są:
Wtórne zapalenie żołądka rozwija się w przebiegu chorób nerek, wątroby i serca.
Na skutek szkodliwego oddziaływania czynników patogennych pojawia się przekrwienie błony śluzowej. Wydzielanie soku żołądkowego ulega drastycznemu zmniejszeniu lub zahamowaniu. Zmniejszenie lub zahamowanie ruchów żołądka powoduje wzmożenie rozkładu bakteryjnego i wytwarzanie toksycznych substancji dodatkowo drażniących ścianę narządu, co objawia się nasileniem odruchu wymiotnego.
Pierwszy okres choroby jest mało charakterystyczny, towarzyszy mu posmutnienie i brak apetytu. Bardzo szybko dołączają się wymioty. Początkowo pragnienie jest zachowane lub nawet wzmożone, ale po wypiciu wody odruch wymiotny ulega nasileniu. W późniejszym okresie zanika także pragnienie, co zwiększa ryzyko szybkiego odwodnienia organizmu. W niepowikłanym zapaleniu żołądka gorączka występuje sporadycznie, częściej natomiast stwierdza się stany podgorączkowe. W badaniu klinicznym stwierdza się bolesność uciskową w lewej okolicy podżebrowej.
Rozpoznanie stawia się na podstawie wywiadu oraz objawów klinicznych. Schorzenie należy różnicować z innymi chorobami przebiegającymi z wymiotami, a także niedrożnością jelit cienkich oraz ciałem obcym w żołądku.
Leczenie rozpoczyna się od jedno-, dwudniowej ścisłej głodówki z wyłączeniem nawet wody do picia. Płyny w tym czasie należy koniecznie uzupełniać w postaci podskórnych wlewów 0.9% NaCl i lub 5% glukozy oraz 10% NaCl podawanego dożylnie. W kolejnym okresie wskazane jest dawanie wody do picia z dodatkiem pepsyny oraz kwasu solnego. Jeżeli nie udaje się zahamować wymiotów, to należy zastosować środki przeciwwymiotne. Po 3-4 dniach wskazany jest stopniowy powrót do normalnego żywienia, przy czym pokarm powinien być podawany w małych ilościach, stopniowo zwiększając objętość pojedynczej porcji.
Przewlekły nieżyt błony śluzowej żołądka
Przewlekłe zapalenie żołądka (PZŻ) powstaje w wyniku działania tych samych przyczyn, które wywołują stan ostry, przy czym natężenie ich działania ma charakter podprogowy, a czas oddziaływania musi być dostatecznie długi. U starych psów (powyżej 9-10 roku życia) przyczyną PZŻ może być nadkwaśność lun niedokwaśność soku żołądkowego. Dominującym objawem klinicznym są wymioty, które jednak nie mają ostrego przebiegu i występują przede wszystkim na czczo w godzinach rannych, w stanach zaś bardziej nasilonych także po jedzeniu. Obserwuje się zmienny apetyt. Zwierzęta są wychudzone, mają blade błony śluzowe (objawy niedokrwistości z powodu braku tzw. czynnika żołądkowego). PZŻ może trwać od kilku miesięcy do kilku lat i prowadzi do postępującego wyniszczenia organizmu. Leczenie polega na skojarzonym stosowaniu leków oraz odpowiedniej diety. W zależności od dominującej przyczyny stosuje się:
W związku z tym, że leczenie farmakologiczne ograniczone jest do przypadków zaostrzeń lub początków choroby, a sam proces jest nieuleczalny, konieczne jest stosowanie diety do końca życia zwierzęcia. Żywienie powinno zawierać pokarmy o ograniczonej zawartości włóknika, nie alergizujące, przy czym sposób ich podawania jest identyczny, jak w ostrym nieżycie żołądka.
Zapalenie żołądka i jelit
Zapalenie żołądka i jelit (ZŻJ) jest procesem obejmującym jednocześnie dwa obszary przewodu pokarmowego, na skutek szerzenia się procesu przez ciągłość tkanek lub postępującym działaniem czynników patogennych. Podstawowym czynnikiem etiologicznym w ZŻJ są infekcje wirusowe i bakteryjne. Wydaje się, iż czynnikiem predylekcyjnym w powstawaniu ZŻJ jest niedobór witamin.
Oddziaływanie czynników patogennych powoduje uszkodzenie błony śluzowej lub modyfikację jej funkcji. Stan taki sprzyja powstawaniu odczynu zapalnego, uszkodzeniu i odsłonięciu naczyń krwionośnych. W miejscach wybroczyn tworzą się owrzodzenia. Zalegająca treść jelitowa, na skutek zwolnienia perystaltyki jelit, stanowi doskonałą pożywkę do namnażania się bakterii patogennych. Metabolity bakterii wchłaniane do krwiobiegu powodują zwyrodnienie narządów miąższowych i mogą działać pirogennie.
Objawy kliniczne manifestują się silnymi wymiotami, do których w szybkim czasie dołącza się biegunka, często o charakterze krwotocznym. Początkowo temperatura ciała wzrasta do 39,5 – 41 stopni Celsjusza, później zaś spada często poniżej normy. Jelita są bolesne, napięte, wypełnione płynną treścią i zagazowane. Obserwowana jest silna reakcja obronna mięśniowa przy omacywaniu jamy brzusznej.
Na skutek silnych wymiotów i biegunki szybko pojawia się odwodnienie. Skóra traci swoją elastyczność, błony śluzowe stają się blade, suche, zaś gałki oczne ulegają zapadnięciu. Utrzymujące się wymioty i biegunka prowadzą do powstania zaburzeń wodno – elektrolitowych, czego wyrazem jest hiponatremia oraz względna hipokaliemia. Utrata jonów dwuwęglanowych powoduje powstanie kwasicy metabolicznej. Zwierzę w tym czasie staje się coraz bardziej apatyczne, dużo leży i podnosi się, jedynie po to, aby zwymiotować. Występuje rzadko mocz oraz skąpomocz, wzrasta poziom indykanu w moczu. Jeżeli stan odwodnienia nie jest intensywnie wyrównywany dochodzi do niewydolności nerek i mocznicy przednerkowej, w końcowej zaś fazie do wystąpienia wstrząsu oligowolemicznego.
W badaniu radiologicznym stwierdza się cechy zgazowania jelit, co szczególnie w parwowirozie może sugerować niedrożność jelit. Problem ten wymaga dokładnej analizy u szczeniąt.
O powodzeniu leczenia decyduje czas jego rozpoczęcia, gdyż bardzo szybko dochodzi do nieodwracalnych zmian zwyrodnieniowych:
Podstawowym postępowaniem, bez względu na przyczynę choroby, jest uzupełnienie strat wodno – elektrolitowych oraz wyrównanie kwasicy metabolicznej. Stosuje się leki przeciwbakteryjne i przeciwbiegunkowe oraz objawowo zwalcza wymioty. W przypadkach znacznych krwawień z przewodu pokarmowego wskazane jest stosowanie leków przeciwkrwotocznych lub przetaczanie krwi.
Ciało obce w żołądku
Problem występowania ciała obcego w żołądku dotyczy przede wszystkim młodych psów, które połykają różnego rodzaju niejadalne przedmioty, jak kamienie, kości, części gumowych zabawek, kasztany. Objawy kliniczne obecności ciała obcego w żołądku są podobne, jak przy ostrym lub przewlekłym zapaleniu żołądka. Jeśli ciało obce jest niewielkich rozmiarów lub obłych kształtów, to może ono pozostawać w okolicy dna żołądka i powodować jedynie okresowe wymioty, zmienność apetytu oraz postępująco wolno wychudzenie i odwodnienie zwierzęcia. Kiedy ciało obce jest dużych rozmiarów lub ma ostre obrysy, wtedy objawy kliniczne są zazwyczaj drastycznie nasilone, występują silne wymioty i często objawy bólowe w lewej okolicy podżebrowej.
W badaniu klinicznym charakterystyczną cechą jest stwierdzenie przy omacywaniu przez powłoki brzuszne tzw. objawów niedrożności przewodu pokarmowego, występujących nawet wtedy, gdy ciało obce znajduje się w żołądku. Objawy te cechują się obecnością płynnej treści w jelitach i ich zagazowania, co w czasie badania palpacyjnego sprawia wrażenie przelewania. Stwierdza się też powrózkowato napięte jelita, niekiedy powiększone węzły krezkowe. W wielu przypadkach rozpoznanie nie nastręcza trudności, bowiem informację o połknięciu ciała obcego podaje właściciel w wywiadzie.
Powikłaniem obecności ciała obcego w żołądku może być zapalenie otrzewnej na skutek perforacji ściany narządu. W takich przypadkach stan kliniczny zwierzęcia jest bardzo ciężki i może maskować podstawową przyczynę schorzenia. Innym powikłaniem może być całkowita niedrożność przewodu pokarmowego, kiedy ciało obce ulegnie przesunięciu do dalszych jego odcinków.
Rozpoznanie niepowikłanych przypadków obecności ciała obcego w żołądku stawia się na podstawie objawów klinicznych, w szczególności zaś występowania wymiotów w 1-2 godzinach po jedzeniu, niekiedy na czczo, oraz badania klinicznego. W niepewnych przypadkach rozstrzygające znaczenie ma badanie radiologiczne jamy brzusznej przeglądowe lub kontrastowe.
W rozpoznaniu różnicowym należy uwzględnić:
Postępowanie w przypadku stwierdzenia ciała obcego w żołądku zależy w dużej mierze od czasu między jego połknięciem a zdiagnozowaniem. We wczesnych stanach można próbować leczenia zachowawczego przez spowodowanie wymiotów. U psów należy podać dużą ilość kiszonej kapusty, której działanie polega na opleceniu ciała obcego, z drugiej zaś na niewielkim działaniu wymiotnym. Aby jednak przyspieszyć wymioty podaje się apomorfinę lub morfinę. W przypadku dłużej trwających jedynym skutecznym postępowaniem jest zabieg operacyjny.
Skręt żołądka
Skręt żołądka u psów pojawia się w następstwie przemieszczenia się części odźwiernikowej z prawej strony na lewą. Część narządu wciska się między wątrobę a końcowy odcinek przełyku. Krzywizna duża żołądka i związana z nią śledziona układa się poziomo i poprzecznie. Najczęściej schorzenie to występuje u psów o głębokiej klatce piersiowej i u psów starych.
Czynnikami wywołującymi skręt żołądka mogą być:
Czynnikami predylekcyjnymi są:
W następstwie skrętu dochodzi do zamknięcia wpustu i ujścia żołądka oraz zastoju żylnego. Powoduje to wystąpienie bolesnych skurczów żołądka i bolesności uciskowej jamy brzusznej. Zamknięcie otworów żołądka prowadzi do tworzenia się gazów gnilnych i fermentacyjnych powodujących silne rozszerzenie żołądka. Pojawia się duszność, wynikająca z ograniczenia ruchów przepony i zaburzeń w krążeniu krwi. Nagły ból brzucha połączony z silnym niepokojem jest objawem dominującym. Szybko narasta powiększenie objętości powłok brzusznych. Opukiwaniem stwierdza się wypuk zabawny i bębenkowy, czasem z podźwiękiem metalicznym. Przy nagłej zmianie położenia zwierzęcia słyszalne są pluskania. Podczas trwania choroby obserwuje się ślinotok i usiłowania wymiotów. Liczba tętna znacznie wzrasta, jest słabo wyczuwalne, małe lub nitkowate. Śmierć z uduszenia lub autointoksykacji połączonej z objawami wstrząsu następuje w ciągu 6-12 godzin.
Rokowanie w przypadku skrętu żołądka jest w pierwszych godzinach ostrożne, później zaś złe. Leczenie skojarzone powinno uwzględniać natychmiastowy zabieg operacyjny oraz zwalczanie objawów wstrząsu.
