Choroby uszu są drugą (po chorobach skóry) co do częstotliwości przyczyną konsultacji weterynaryjnych. Bardzo często zresztą są ze sobą powiązane. Aby zrozumieć choroby uszu pobieżnie opiszę budowę ucha.
Ucho zbudowane jest z ucha zewnętrznego (które w 90% jest przyczyną wszelkich problemów usznych), ucha środkowego i ucha wewnętrznego. Na ucho zewnętrzne składają się przewód słuchowy zewnętrzny, który początkowo idzie pionowo i następnie przechodzi w część poziomą. Wyścielony on jest cienką skórą w której znajdują się gruczoły łojowe i apokrynowe produkujące wydzielinę uszną. Granicą między uchem zewnętrznym i środkowym jest błona bębenkowa.
Ucho środkowe utworzone jest przez jamę bębenkową połączona z gardłem trąbką Eustachiusza. Znajdują się tam trzy kosteczki: młoteczek, kowadełko i strzemiączko odpowiedzialne za odbieranie fal dźwiękowych.
Za uchem środkowym znajduje się ucho wewnętrzne z labiryntem zawierającym receptory słuchowe i równowagi.
Zapalenie ucha zewnętrznego
Zapalenie zewnętrznego przewodu słuchowego jest bardzo częstą przypadłością zwierząt.
Charakterystyczne objawy:
· świąd uszu,
· trzepanie, drapanie uszu,
· nadmierna ilość wydzieliny usznej,
· nieprzyjemny zapach
· niepokój i objawy bólowe przy omacywaniu ucha
· czasami skrzywienie głowy.
Przyczyny pierwotne zapalenia ucha to:
· pasożyty np. świerzbowiec uszny (bardzo częsty u kotów i królików)
· choroby alergiczne(alergiczne pchle zap. skóry, atopowe zapalenie skóry, alergie pokarmowe, nadwrażliwość na leki),
· bakterie (gronkowce, Pasteurella, Pseudomonas, E. coli)
· grzyby
· ciała obce
Czynnikami predysponującymi do tego typu schorzeń są:
· rasa i związane z nią wąskość przewodu słuchowego(yorki, maltańczyki, westy) lub też słabe wietrzenie uszu(spaniele, pudle).
· Utrzymywanie mokrego przewodu słuchowego(częste kąpiele wodne) lub też czyszczenie uszu niewłaściwymi preparatami.
· Nadmierne wytwarzanie woskowiny przy łojotoku skóry.
· Inne czynniki: zmiany przerostowe, nowotwory, polipy.
Aby prawidłowo postawić rozpoznanie należy ucho dokładnie zbadać. W tym celu po oczyszczeniu przewodu słuchowego, obejrzeniu i zbadaniu zapachu wysięku specjalnym narzędziem otoskopem lekarz ogląda wnętrze ucha.
Przy oglądaniu można stwierdzić uszkodzenia przewodu słuchowego i ewentualnie dostrzec ciała obce. Pomocne jest też wykonanie dodatkowego badania mikroskopowego tzw. cytologię po której możemy wstępnie ustalić rozpoznanie. W stanach nawracających i przewlekłych warto wykonać posiew bakteriologiczny oraz ustalić lekooporność.
Leczenie - uzależnione jest od rozpoznania. Podstawą każdego leczenia jest czyszczenie bądź płukanie chorego przewodu słuchowego płynami do tego przystosowanymi. Są one na bazie alkoholu lub olejków eterycznych szybko parujących z ucha. Można je nabyć w lecznicach.
Polecanymi przeze mnie środkami są Otosol, Canor, Otomix, Aurisal.
Niedopuszczalne jest czyszczenie ucha substancjami na bazie wody( woda utleniona, rywanol, środki odkażające), gdyż zwiększają one wilgotności lepsze namnażanie się patogenów.
Bardzo ważne jest także leczenie chorób towarzyszących awięc chorób skóry, zatok okołoodbytowych, gardła. Jak powiedziałem leczenie zależne jest od rozpoznania.
Przy schorzeniach bakteryjnych stosuje się antybiotyki ogólnie najlepiej ustalone na podstawie antybiogramu. Dobrze działają: enrofloxacyna, amoksycylina połączona z kwasem klawulonowym, gentamycyna, Linco-Spectin, sulfonamidy. Leczenie powinno trwać długo przynajmniej 10-14 dni.
Oczywiście stosuje się również antybiotyki miejscowo w formie kropli lub maści przystosowanych do leczenia ucha.
Dosyć dobrze sprawdza mi się Dicortineff(lek tani), oraz droższe Otisan, Surolan, Dexoryl, Oriderm, Panolog.
Te droższe leki oprócz antybiotyku i środka przeciwzapalnego zawierają środek przeciw grzybiczy i przeciw pasożytniczy. Przy leczeniu stanów zapalnych ucha dodatkowo zaleca się stosować sterydowe środki przeciwzapalne oraz leki bodźcowe.
Dobrym uzupełnieniem tego leczenia jest stosowanie preparatów zawierających Nienasycone Kwasy Tłuszczowe zmniejszające łojotok i tworzenie się woskowiny.
W skrajnych przypadkach, gdy brak jest efektów wykonuje się operację chirurgiczną polegającą na odsłonięciu przewodu słuchowego. Ma ona na celu poprawić wentylację ucha oraz zwiększyć penetrację środka leczniczego.
Krwiak ucha
Częstym powikłaniem zapalenia ucha zewnętrznego jest krwiak ucha. Objawy to obrzęknięta małżowina uszna w formie ciepłej poduszki. Zwierzak jeszcze bardziej trzepie uszami. Krwiak jest spowodowany silnym świądem i uszkodzeniem małżowiny łapą lub przedmiotem o które zwierzę uderza uchem. W wyniku uderzenia pękają naczynia krwionośne i powstaje krwiak rozwarstwiający małżowinę.
Próby punkcji najczęściej nie przynoszą oczekiwanych rezultatów gdyż w krótkim czasie krew zapełnia małżowinę.
W związku z tym zaleca się leczenie operacyjne krwiaka ucha. Zazwyczaj wykonuje się ją po ok. 7 dniach od powstania, gdy zasklepią się krwawiące naczynia. Od wewnątrz nacina się małżowinę, dokładnie czyści ze skrzepu i specjalnymi szwami zbliża rozwarstwione tkanki. Około dziesięć dni pies powinien chodzić w kołnierzu ochronnym aby nie uszkadzać operowanego ucha.
Zapalenie ucha środkowego
Do zapalenia ucha środkowego może dojść poprzez:
· Rozprzestrzenienie się procesu z ucha zewnętrznego poprzez pękniętą błonę bębenkową;
· Wniknięcie patogenów z gardła przez trąbkę Eustachiusza z którą połączone jest ucho środkowe;
· Drogą krwi.
Objawy - oprócz typowych dla zapalenia ucha zewnętrznego występuje tzw. zespół Hornera(opadnięcie powieki, zwężenie źrenicy i zapadnięcie gałki ocznej w głąb oczodołu). W wyniku uszkodzenia nerwów może dojść do suchego zapalenia rogówki i spojówki. Schorzeniu towarzyszy duży ból i przekrzywienie głowy.
Leczenie jest dużo trudniejsze. Stosuje się antybiotyki według antybiogramu w górnych dawkach, środki sterydowe, przeciwbólowe.
Zapalenie ucha wewnętrznego
Jest najczęściej powikłaniem zap. ucha środkowego.
Objawy-następuje stan zapalny błędnika, który jest narządem równowagi.
Przyczyną tego jest wystąpienie tzw. zespołu przedsionkowego(przekrzywiona głowa, ruchy maneżowe, niezborność ruchowa, oczopląs, ewentualnie porażenie twarzy z zespołem Hornera ,zezem przedsionkowym i wymiotami).
Powikłaniem zap. ucha wewnętrznego może być zapalenie opon mózgowych.
W leczeniu stosuje się antybiotyki: chloramfenikol, enrofloksacyna, cefalosporyny w dużych dawkach, środki przeciwzapalne, przeciwwymiotne. Leczenie trwa 2-6 tygodni a rokowania są bardzo ostrożne.
