ZATKANIE OKRĘŻNICY GRUBEJ
Przyczyny.
Najczęściej przyjmuje się, że przyczyną zatkania okrężnicy grubej jest złej jakości pasza, odwodnienie konia, np. po:
• długotrwałym wysiłku,
• nieregularnym pojeniu,
• długotrwałym transporcie.
Pewną rolę może też odgrywać zarobaczenie i zły stan uzębienia.
Objawy kliniczne.
Objawy morzyskowe początkowo są mało nasilone, np. tylko grzebanie przednią kończyną, trzymanie przednich kończyn wysuniętych do przodu, a kończyn miednicznych wyciągniętych do tyłu.
Na początku zwykle
mieszczą się w granicach normy. Apetyt zwykle jest zmniejszony, przy silniejszych bolach występuje brak apetytu. Stan taki może utrzymać się nawet kilka dni.
W miarę zaawansowania choroby powoli nasilają się objawy morzyskowe, aż do tarzania się, bezcelowego chodzenia i udawanego picia wody. Oddechy ulegają przyspieszeniu, liczba tętna wzrasta i pogarsza się jego jakość. Pojawiają się też na błonach śluzowych objawy odwodnienia, wydłuża się czas wypełniania kapilar.
Zanika perystaltyka po stronie zatkania.
W momencie pojawienia się wzdęcia jelita przed miejscem zatkania, powiększa się obrys brzucha i wypełniają się doły słabiznowe.
Przy silnym wzdęciu nasila się duszność i objawy bólowe, może być trudno kontrolować zwierzę.
Przez dłuższy czas choroby najczęściej nie pojawia się refluks treści z jelit do żołądka. Badaniem rektalnym zwykle bez trudu można zlokalizować miejsce zatkania, często wyczuwa się je w zgięciu miednicznym. Zatkania w odcinkach okrężnicy grubej bliżej przepony nie są wyczuwalne przez prostnicę.
Jeżeli nie podejmie się właściwego i skutecznego leczenia, konie mogą paść albo z powodu wzdęcia albo w wyniku pęknięcia ściany okrężnicy.
Rzadko przyczyną zejścia śmiertelnego jest wyniszczenie z powodu braku apetytu i odwodnienia.
Badania dodatkowe.
Wskazane jest wykonanie badania hematologicznego i biochemicznego w celu oceny stanu odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych. Bardzo przydatne jest badanie płynu otrzewnowego, gdyż przez dłuższy czas, mimo już silnych bólów, widok płynu otrzewnowego może być zbliżony do prawidłowego, co po uwzględnieniu czasu trwania choroby i nasilenia objawów może wskazać w przypadku niejednoznacznego wyniku badania rektalnego na właściwe rozpoznanie zatkania okrężnicy.
Rozpoznanie różnicowe.
Wstępnie inne rodzaje morzyska.
Leczenie
Po zastosowaniu leku przeciwbólowego i założeniu sondy należy rozpocząć terapię płynami, podając w pierwszej godzinie 10 litrów roztworu elektrolitów, a potem w tempie 5 litrów na godzinę, aż do zmiękczenia zalegającej treści pokarmowej i pojawienia się normalnej perystaltyki. Może to trwać kilkadziesiąt godzin.
Oczywiście cały czas należy uważać, czy nie pojawią się objawy obrzęku płuc.
Przy silnym wzdęciu należy dokonać upustu gazów przy pomocy igły Łopatyńskiego i w tym przypadku od razu podać antybiotyki o szerokim spektrum, ze względu na zagrażające zapalenie otrzewnej.
Jeżeli nie występuje refluks należy podać również olej parafinowy lub sole czyszczące, co przyspieszy usunięcie zalegającej treści pokarmowej. W wielu przypadkach korzystnie działa zastosowanie klanobutinu, ale lepiej w zaawansowanych stadiach choroby podać go dopiero po przynajmniej częściowym zmiękczeni treści pokarmowej podawanymi dożylnie płynami. Większość klinicystów zaleca niepodawanie w czasie terapii siana, zamiast niego radzą głodówkę lub podawanie meszu.
Wydaje się jednak, że podawanie niewielkich ilości najlepszej jakości siana działa korzystnie na perystaltykę u wielu leczonych koni.
Brak rezultatów leczenia po 4 dniach lub nagłe pogorszenie stanu ogólnego i wystąpienie silnych bólów, krótko tylko zmniejszających się pop podaniu leku przeciwbólowego, może wskazywać na konieczność leczenia operacyjnego.
Zapobieganie.
Należy zalecić właścicielowi:
PRZEMIESZCZENIE OKRĘŻNICY
Przyczyny
Nie są dokładnie znane przyczyny przemieszczenia okrężnicy. Przypuszcza się, że zaburzenia motoryki i wzdęcie okrężnicy mogą spowodować wędrówkę odcinków jelita w różne miejsca w jamie brzusznej i zaburzać pasaż treści w jelicie, a w zaawansowanym stadium nawet ukrwienie przemieszczonego odcinka.
Objawy kliniczne.
Przemieszczenie okrężnicy może być lewostronne lub prawostronne. Przy przemieszczeniu lewostronnym okrężnica przemieszcza się do przestrzeni śledzionowo – nerkowej, natomiast przy przemieszczeniu prawostronnym okrężnica wciska się między głowę jelita ślepego, a ścianę jamy brzusznej.
Początkowo objawy są niewielkie, mają charakter słabo nasilonego morzyska.
Jeżeli w wyniku przemieszczenia pogłębi się wzdęcie przemieszczonego odcinka, a potem części okrężnicy poprzedzającej przemieszczenie, wówczas objawy morzyskowe mogą się znacznie nasilić i przypominać ostrą niedrożność jelit.
Na początku choroby przez wiele godzin parametry życiowe mogą być w granicach normy lub nieznacznie je przewyższać, natomiast w przypadku silnego wzdęcia przemieszczonego jelita i związanych z tym zaburzeń ukrwienia obserwuje się:
• znaczne przyspieszenie oddechów,
• wzrost liczby tętna,
• wydłużenie czasu wypełniania kapilar,
• zasinienie błony śluzowej.
Badaniem rektalnym, na początku choroby, można bez trudu wymacać przemieszczoną okrężnicę na lewą lub na prawą stronę. Potem, ze względu na silne wzdęcie, takie badanie jest bardzo utrudnione.
Zwykle przez długi czas nie obserwuje się pojawienia się refluksu treści jelit do żołądka.
Płyn otrzewnowy długi czas jest niezmieniony, nie ma charakteru zapalnego, dopiero przy silnych zaburzeniach ukrwienia przemieszczonego jelita pojawia się w nim naciek leukocytów oraz zwiększona ilość białka i erytrocytów.
Badania dodatkowe.
Wskazane są badania USG, które mogą bardzo ułatwić lokalizację przemieszczenia, ale muszą być wykonane przez doświadczoną osobę.
W zaawansowanych przypadkach badania hematologiczne i biochemiczne oraz badanie płynu otrzewnowego mogą wskazywać na nasilenie odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych.
Rozpoznanie różnicowe.
Wstępnie inne rodzaje morzyska, szczególnie skręt okrężnicy i wzdęcie jelit.
Leczenie
W przypadku przemieszczenia lewostronnego są dwie opcje leczenia - zachowawcze i chirurgiczne.
Postępowanie zachowawcze polega na podaniu dożylnym fenylefryna w celu obkurczenia śledziony i następnie przepędzenia konia kłusem.
Jeżeli to nie pomoże, należy konia położyć farmakologicznie na prawym boku i następnie przetoczyć przez grzbiet, jak to się robi przy skręcie macicy. Po takiej manipulacji powinna natychmiast powrócić normalna perystaltyka okrężnicy, a badanie rektalne potwierdzi prawidłowe ułożenie jelita.
Przy silnym wzdęciu wskazane jest uprzednie upuszczenie gazów przy pomocy igły Łopatyńskiego. Jeżeli takie postępowanie nie da rezultatów, konieczne jest leczenie operacyjne.
W przypadku przemieszczenia prawostronnego, należy natychmiast podjąć decyzję o leczeniu operacyjnym, co zapobiegnie zmianom niedokrwiennym w przemieszczonym jelicie i znacznie zwiększyłoby szansę na przeżycie konia.
Oczywiście do czasu operacji należy:
• podać leki przeciwbólowe,
• założyć sondę do żołądka,
• podawać płyny, zależnie od stanu odwodnienia.
Zapobieganie.
Jak w większości morzysk, należy zalecić właścicielowi podawanie dobrej jakości pasz, regularne odrobaczanie i kontrolę uzębienia konia.