KAMICA ŻÓŁCIOWA
Obecność kamieni w pęcherzyku żółciowym określa się mianem kamicy pęcherzyka żółciowego, natomiast kamica przewody żółciowego wspólnego oznacza obecność kamieni żółciowych w tej strukturze. Kamienie nazywa się niekiedy kamieniami pęcherzyka żółciowego.
Kamienie żółciowe mogą być przypadkowo odkryte w czasie badania sekcyjnego, obrazowania radiograficznego lub USG. Często nie powodują objawów klinicznych, ale czasami prowadzą do:
U ludzi najczęściej powstają kamienie cholesterolowe wynikające z nieprawidłowej diety, podczas gdy u zwierząt odnotowuje się obecność kamieni składających się z cholesterolu, bilirubiny, kamieni o mieszanym składzie. Rzadsze występowanie kamicy żółciowej u psów można przypisać:
Sole wapnia stanowią główny składnik barwnikowych kamieni żółciowych u psów, zatem zawartość zjonizowanego wapnia w żółci może stanowić istotny czynnik wpływający na tworzenie się kamieni. Barwnikowe kamienie żółciowe udaje się eksperymentalnie wytworzyć u psów przy podawaniu im prze 6 tygodni diety ubogiej w metioninę lub diety o dużej zawartości tauryny. Najczęstszy rodzaj kamieni żółciowych u kotów stanowią również kamienie z węglanu wapnia oraz kamienie o mieszanym składzie:
Obraz kliniczny.
Predyspozycje.
Starsze suki małych ras zdają się bardziej narażone na powstawanie kamieni żółciowych. Zaburzenie częściej obserwuje się także u samców kotów w średnim wieku i starszych.
Badanie podmiotowe.
Większość zwierząt z kamicą dróg żółciowych choruje bezobjawowo, niekiedy jednak trafiają do lekarza weterynarii z gorączką, wymiotami, żółtaczką lub bolesnością jamy brzusznej towarzyszącymi kamicy pęcherzyka żółciowego lub niedrożności dróg żółciowych. W niektórych przypadkach objawy kliniczne są słabo wyrażone i mają przejściowy charakter. Do najczęstszych objawów klinicznych u kotów z kamicą dróg żółciowych zalicza się:
Badanie przedmiotowe.
Żółtaczkę odnotowuje się wówczas, gdy kamienie powodują niedrożność lub wstępujące zapalenie dróg żółciowych. Czasami towarzyszą jej również wymioty i bolesność jamy brzusznej. W rzadkich przypadkach kamienie żółciowe mogą doprowadzić do perforacji pęcherzyka żółciowego lub przewodu żółciowego wspólnego.
Badania obrazowe.
Kamienie żółciowe znajdujące się w pęcherzyki żółciowym rzadko są widoczne radiograficznie, ale można jest zauważyć z łatwością w obrazie USG. Obserwuje się hiperechogeniczne ognisko wytwarzające cień akustyczny znajdujące się w świetle pęcherzyka żółciowego. Przy niedrożności dróg żółciowych można stwierdzić także poszerzenie przewodu żółciowego wspólnego lub przewodów wewnątrzwątrobowych. Kontrastowa radiografia dróg żółciowych rzadko znajduje zastosowanie u pacjentów z żółtaczką. Przeprowadzenie endoskopowej wstecznej pankreatografii jest trudne technicznie i rzadko się ją wykonuje u psów. U ludzi udaje się wprowadzić środek cieniujący bezpośrednio do poszerz ego przewodu żółciowego przez ścianę jamy brzusznej za pomocą „wąskiej” igły, ale rzadko wykonuje się ten zabieg u psów.
Badania laboratoryjne.
Rzadko odnotowuje się nieprawidłowości; u zwierząt z objawami choroby zazwyczaj obserwuje się jednak zaburzenia typowe dla PWNDŻ. U psów z reguły dochodzi do zwiększenia aktywności fosfatazy zasadowej (ALP) oraz stężenia cholesterolu w surowicy, a niekiedy także zwiększenia aktywności aminotransferazy alaninowej (ALT). Hiperbilirubinemia typowo towarzyszy częściowej lub całkowitej niedrożności oraz wstępującemu zapaleniu dróg żółciowych. Parametry koagulogramu są na ogół prawidłowe. Podobne zaburzenia występują u kotów, z tym,że w mniejszym stopniu wzrasta aktywność ALP; aktywność ALT bywa natomiast wyraźniej zwiększona. Badanie moczu ma szczególne znaczenie u kotów, ponieważ u osobników tego gatunku bilirubinuria jest zawsze nieprawidłowym zjawiskiem i poprzedza hiperbilirubinemię.
Rozpoznanie różnicowe.
U zwierząt z kamicą żółciową, u których obserwuje się objawy kliniczne, należy zawsze poszukiwać oznak współistniejącego zapalenia pęcherzyka żółciowego. W niektórych przypadkach zagęszczenie żółci różni się od kamieni żółciowych przed zabiegiem chirurgicznym. Uważa się, że przezskórna punkcja pęcherzyka żółciowego pod kontrolą USG stanowi bardzo czułą metodę wykrywania jego zapalenia.
Postępowanie farmakologiczne.
Nie udokumentowano przypadków farmakologicznego rozpuszczenia kamieni żółciowych u psów i kotów; jest to najprawdopodobniej niemożliwe z uwagi na skład większości kamieni żółciowych. Współistniejące zapalenie pęcherzyka żółciowego należy leczyć, podając odpowiednie antybiotyki.
Postępowanie chirurgiczne.
Chirurgiczne leczenie z wyboru u psów z kamicą żółciową powodującą objawy kliniczne polega na wykonaniu cholecystektomii. Jeśli kamienie znajdują się również w przewodzie żółciowym wspólnym, cewnikuje się go od strony dwunastnicy, a następnie przepłukuje, aby wtłoczyć kamienie z powrotem do pęcherzyka żółciowego. Alternatywnie można wykonać cięcie ściany przewodu żółciowego wspólnego, o ile doszło do jego poszerzenia, oraz bezpośrednio usunąć kamieni l należy jednak zachować ostrożność podczas zszywania rany przewodu żółciowego, aby nie doprowadzić do powstania zwężenia. Badania kliniczne u ludzi wykazały znacznie większą śmiertelność pacjentów z kamicą żółciową, u których zamiast cholecystektomii przeprowadzono choledochotomię. W przypadkach gdy usunięcie niedrożności przewodu żółciowego jest niemożliwe, należy wykonać cholecystoenterostomię. Wykonuje się również posiew mikrobiologiczny żółci.
Materiały stosowane do szycia i narzędzia.
Do zamknięcia ran pęcherzyka żółciowego i przewodu żółciowego wspólnego stosuje się nici wchłanialne, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo tworzenia się kamieni żółciowych na ognisku krystalizacji, jakie stanowi nić chirurgiczna.
TORBIELE PĘCHERZYKA ŻÓŁCIOWEGO
Terminem torbieli pęcherzyka żółciowego określa się stan patologiczny związany z poszerzeniem lub rozdęciem wypełnionego śluzem pęcherzyka żółciowego wynikający z dysfunkcji komórek wytwarzających śluz znajdujących się w błonie śluzowej pęcherzyka. Treść pęcherzyka żółciowego jest tak gęsta, że niemożliwe staje się jej usunięcie przez przewód żółciowy.
Patofizjologia.
Torbiele śluzowe pęcherzyka żółciowego stają się coraz częstszą przyczyną niedrożności pozawątrobowych dróg żółciowych u psów; rzadko opisuje się to zaburzenie u kotów. Histologicznie schorzenie charakteryzuje się przerostem gruczołów wydzielających śluz, zawartych w błonie śluzowej pęcherzyka żółciowego, co prowadzi do nieprawidłowego nagromadzenia śluzu w jego świetle.
Torbiele tworzą się w wyniku niedrożności przewodu żółciowego wspólnego lub na skutek czynnościowej niedrożności pęcherzyka żółciowego spowodowanej zaburzeniami kurczliwości jego ściany. PWNDŻ może rozwinąć się wtórnie, jeśli śluzowa wydzielina przedostaje się do:
Niekiedy dochodzi do pęknięcia pęcherzyka żółciowego, co skutkuje żółciowym zapaleniem otrzewnej lub nagromadzeniem zmodyfikowanego przesięku w jamie otrzewnej. Podejrzewa się, że przyczynę przerwania ściany pęcherzyka żółciowego stanowi jego zapalenie lub wtórna martwica; jednak w większości przypadków w badaniu histologicznym nie stwierdza się cech stanu zapalnego ani zakażenia bakteryjnego pęcherzyka żółciowego.
Predyspozycje.
Choroba występuje najczęściej u dorosłych psów obojga płci. Nie udokumentowano predyspozycji ani wiekowej, aczkolwiek w jednym badaniu 30% psów stanowiły cocker spaniele.
Badanie podmiotowe.
Część pacjentów z torbielami śluzowymi pęcherzyka żółciowego choruje bezobjawowo zdarza się jednak również, że trafiają do lekarza weterynarii z objawami choroby układowej obserwowanymi w okresie ostatnich dni lub tygodni. Objawy kliniczne są nieswoiste:
Badanie przedmiotowe.
Badanie palpacyjnie jamy brzusznej powoduje dyskomfort, a w trakcie badania klinicznego odnotowuje się także ospałość, żółtaczkę, przyspieszenie oddechu, gorączkę, tachykardię. Obserwuje się również powiększenie obrysu jamy brzusznej, jeśli doszło do pęknięcia pęcherzyka żółciowego.
CDN.