NOWOTWORY NADNERCZY
Rak nadnerczy to funkcjonalnie autonomiczne, złośliwe nowotwory kory nadnerczy, gruczolaki nadnerczy są nowotworami łagodnymi. Guzy chromochłonne stanowią wydzielające katecholaminy nowotwory wywodzące się z komórek chromochłonnych, najczęściej rozwijające się w rdzeniu nadnerczy. Guzy te określa się niekiedy mianem przyzwojaków.
Uwagi ogólne i patofizjologia.
Najczęstszymi nowotworami nadnerczy u psów są gruczolaki i raki nadnerczy oraz guzy chromochłonne. Większość nowotworów nadnerczy jest nieczynna hormonalnie, w takich przypadkach powstające objawy kliniczne choroby wynikają z naciekania przez nowotwór okolicznych tkanek, dalekich przerzutów nowotworowych lub obu zjawisk jednocześnie. Czynne hormonalnie guzy wydzielają nadmierne ilości kortyzolu, który hamuje wydzielanie ACTH przez przysadkę, co prowadzi do zaniku przeciwległego nadnercza. Częstotliwość występowania gruczolaków i raków nadnerczy jest zbliżona. Z reguły proces nowotworowy przebiega jednostronnie, aczkolwiek zdarzają się rzadkie przypadki obustronnego występowania nowotworu nadnerczy. Wiadomości uzyskane podczas wywiadu, badania klinicznego oraz badań laboratoryjnych nie różnią się przy jednostronnych i obustronnych nowotworach nadnerczy. W czasie badania ultrasonograficznego można z reguły zaobserwować powiększenie jednego z nadnerczy oraz zanik przeciwległego, co pozwala zlokalizować proces nowotworowy. Perforacja okrężnicy stanowi rzadkie powikłanie nadmiernego wydzielania glikokortykoidów. Kortykoisteroidy zaburzają także wytwarzanie kolagenu oraz przyspieszają jego rozpad. Przyczyniają się również do zniszczenia błony śluzowej i zaburzają przebieg reakcji immunologicznych.
Guzy chromochłonne to nowotwory rdzenia nadnerczy wytwarzające nadmierne ilości katecholamin, głównie nor epinefryny (ale także epinefryny i dopaminy) oraz innych białek naczynioruchowych, np.:
Nadmierna ilość katecholamin i peptydów naczynioruchowych może manifestować się zaburzeniami ze strony:
Nowotwory te uważano za łagodne, aczkolwiek w najnowszych doniesieniach opisuje się regionalne nacieczenia nowotworowe oraz odległe przerzuty:
nawet w 50% przypadków. Nacieczenie:
prowadzi do objawów:
Guzy chromochłonne występują zazwyczaj jednostronnie, ale zdarzają się przypadki nowotworów obustronnych. Guzy z reguły mają barwę ciemnoczerwoną, są wielopłacikowe, tęgie lub kruche i w części lub całkowicie otorbione. Niekiedy guzom chromochłonnym towarzyszy przekształcenie nowotworowe wielu tkanek endokrynologicznych pochodzenia neuroektodermalnego:
U psów i kotów opisuje się przypadki guzów chromochłonnych położonych poza nadnerczami. Wśród innych, rzadkich nowotworów wywodzących się z rdzenia nadnerczy wymienia się nerwiaki niedojrzałe i nerwiaki zwojowe.
Predyspozycje.
Nowotwory nadnerczy zazwyczaj rozpoznaje się u starszych psów dużych ras, nieznacznie częściej u osobników żeńskich. Nie ustalono ewidentnych predyspozycji rasowych. Guzy chromochłonne w większości dotyczą starszych psów, ale opisywano przypadki występowania tego rodzaju nowotworu już u rocznych osobników. Psy obojga płci są w równym stopniu narażone na występowanie guzów chromochłonnych, a boksery są objęte większym ryzykiem ich występowania. Nowotwory nadnerczy rzadko rozpoznaje się u kotów.
Badanie podmiotowe.
Czynne hormonalnie nowotwory nadnerczy powodują NKN:
U psów z nowotworem nadnerczy oraz perforacją jelit pojawiają się wymioty, ale jest to bardzo rzadki objaw. Rozpoznanie perforacji jelit bywa utrudnione z uwagi na dużą ilość glikokortykoidów we krwi krążącej, maskującą początkowo objawy zapalenia otrzewnej:
W sporadycznych przypadkach psy chorują bezobjawowo, a nowotwór nadnerczy stanowi przypadkowe rozpoznanie w czasie badania sekcyjnego.
Guzy chromochłonne wywołują niekiedy przejściowe, łagodne objawy osłabienia i ziania wynikające z epizodów nadciśnienia i tachykardii. W wielu przypadkach rozpoznaje się je przypadkowo podczas badania USG lub badania sekcyjnego. Wśród objawów związanych z nieczynnymi hormonalnie nowotworami nadnerczy wymienia się:
Niemniej jednak guzy te również czasami zauważa się przypadkiem podczas rutynowego badania USG lub badania sekcyjnego.
Badania przedmiotowe.
Objawy kliniczne związane z nowotworami nadnerczy zależą od tego, czy guzy te są czynne hormonalnie. Psy z NNKN z reguły przejawiają ewidentne oznaki NKN, podczas gdy:
często towarzyszą nieczynnym hormonalnie nowotworom.
Zmiany stwierdzane podczas badania klinicznego psów z guzem chromochłonnym obejmują:
Niekiedy guzy chromochłonne rozpoznaje się przypadkowo u pacjentów nieprzejawiających żadnych objawów klinicznych spowodowanych obecnością nowotworu.
Badanie obrazowe.
Nowotwory nadnerczy trudno jest zaobserwować w obrazie radiograficznym, jeśli nie powodują znacznego powiększenia nadnerczy lub nie ulegają wapnieniu. Przed wykonaniem zdjęcia RTG należy poddać zwierzę 24-godzinnej głodówce, aby przewód pokarmowy był pusty. W niektórych przypadkach na przeglądowych zdjęciach RTG stwierdza się mineralizację tkanek położonych przednio od nerki, czasami w połączeniu z ewidentnym powiększeniem nadnerczy. Zmiany te świadczą o nowotworze nadnerczy. U psów rzadko dochodzi do mineralizacji nadnerczy niezwiązanej z procesem nowotworowym. U kotów przeciwnie, mineralizację nadnerczy uważa się za nieistotną zmianę. PNKN i NNKN powodują powiększenie wątroby, zwapnieni skóry, osteoporozę. Niekiedy obserwuje się zwiększony kontrast narządów jamy brzusznej związany ze zwiększeniem ilości tkanki tłuszczowej trzewnej.
CDN.
