Biologiczna i patologiczna analiza lęgu, Cz. 1


Wylęg i zamieranie zarodków w czasie inkubacji.

Wylęg jaj kurzych zależy od:

•    zdrowia niosek,
•    wielu kur,
•    rodu,
•    rasy,
•    sposobu użytkowania,
•    technologii lÄ™gu.

Przeciętnie kształtuje się w granicach 80-92%. Najwyższy wylęg, jaki obecnie można uzyskać z jaj kurzych wynosi 93,5%.

Naturalny odpad zamarłych zarodków, wynoszący przeciętnie 8-20%, utrudnia ocenę lęgów patologicznych, ponieważ zaistniałe zmiany makroskopowe nakładają się na obraz patomorfologiczny zarodków naturalnie wybrakowanych. Fizjologicznie, w zdrowych stadach embriony kurze zamierają w tzw. szczytach krytycznych.

 Na pierwszy z nich skÅ‚adajÄ… siÄ™ jaja:

•    niezapÅ‚odnione,
•    wczeÅ›nie zamarÅ‚e,
•    uznane w praktyce za niezapÅ‚odnione,
•    zamarÅ‚e w okresie tworzenia siÄ™ ukÅ‚adu krążenia i bÅ‚on pÅ‚odowych.

Drugi szczyt krytyczny przypada w komorze klujnikowej i obejmuje ostatnie 3 dni lęgu. Nie powinien on znacząco przekroczyć pierwszego szczytu krytycznego i wynosi 4,0-8,5%.

Do samodzielnego wydostania się ze skorupy zarodek zużywa coraz więcej energii. Proces wylęgania fizjologicznie rozpoczyna się po 18 dniu embriogenezy, około 445 godziny inkubacji, w zależności od typu inkubatora i rodu kur. Zarodek po tym okresie wykonuje szereg czynności. Zmienia sposób oddychania z konwekcyjnego na płucne. W trakcie embriogenezy pobór tlenu zmienia się trzykrotnie. Do 8 dnia rozwoju rolę narządu oddechowego przejmuje bogato unaczyniona ściana woreczka żółtkowego, tj. czwarta błona płodowa, która otacza kulę żółtka. Następnie tę samą rolę przejmują dodatkowo naczynia krwionośne usytuowane pod skorupą, na błonie kosmówkowo- omoczniowej. Tlen i CO2 swobodnie przenikają przez pory skorupy. Przed wylęgiem zapotrzebowanie na tlen wzrasta 100-krotnie i oddychanie konwekcyjne nie wystarcza. W miarę rozwoju zarodka powiększa się komora powietrzna, gdzie gromadzi się CO2, nawet do 6%. Zarodek przebija podskorupową błonę białkową, dostając się dziobem do komory powietrznej. Jest to tzw. nakłucie wewnętrzne. W warunkach fizjologicznych, po nakłuciu wewnętrznym może obumrzeć około 0,4-0,6% embrionów na skutek uduszenia. W tym samym okresie zwiększa się koncentracja produkowanych neurohormonów, głównie:

•    katecholamin,
•    dopaminy,
•    epinefryny.

Oba neurohormony są niezbędne do przejścia z oddychania konwekcyjnego na płucne. Epinefryna podwyższa ciśnienie krwi. Zwiększa tym samym przepływ wieńcowy i siłę skurczu mięśnia sercowego, konieczne do uruchomienia pracy mięśni szkieletowych i serca zarodka. Równocześnie:

•    przyspiesza tÄ™tno,
•    pobudza oÅ›rodek oddechowy,
•    rozszerza oskrzeliki,
•    zwiÄ™ksza powierzchniÄ™ oddechowÄ… pÅ‚uc.

Dopamina, której wpływa na serce jest podobny, poprawia ponadto krążenie krwi w nerkach. Po nakłuciu wewnętrznym zarodek napotyka na nagromadzony w komorze powietrznej CO2, który inicjuje uruchomienie ośrodka oddechowego w ośrodkowym układzie nerwowym. Następuje pierwszy wdech i rozpoczyna się praca płuc. Z nienakłutego jaja można usłyszeć pisk. Rozpoczyna się długi proces zamiany oddychania płodowego na płucne. Z naczyń usytuowanych na błonie kosmówkowo-omoczniowej krew zaczyna płynąć w kierunku zarodka do dużych naczyń, serca, płuc. Zebranie całej krwi z obwodu następuje dopiero po właściwym nakłuciu zewnętrznym, po którym obserwuje się znaczący wzrost energii, siły mięśni i ruchów w jaju. Woreczek żółtkowy, po 468 godzinie inkubacji, dzięki obrotom zarodka w trakcie naddziobywania obrysu skorupy zostaje wciągany do jamy ciała. W czasie tej czynności zarodek jest w stanie obrysować 70-80% sklepienia skorupy. Jest to wystarczający ruch dla wciągnięcia woreczka żółtkowego do jamy ciała jak i rozdzielenia skorupy na dwie części. Po wciągnięciu woreczka żółtkowego powłoki brzuszne zaczynają zrastać się w linii białej, zamykając ostatecznie otwór pępowinowy. Pępowina zaciska się odgradzając kontakt z krążeniem na obwodzie. Po zroście powłok brzusznych i po odpadnięciu kikuta pępowiny, przy pełnym oddychaniu płucnym, między 480 a 496 godziną inkubacji, przy pomocy mięśni nóg i szyi zarodek rozpycha skorupę i pisklę wydostaje się z jaja. Cały ten proces trwa zależnie od rasy, rodu, wieku niosek ok. 36-42 godziny. U poszczególnych zarodków czas przeznaczony na poszczególny etap jest różny. Jedne embriony po przebiciu skorupy natychmiast są gotowe do wylęgu, a inne na ten etap potrzebują ponad 30 godzin. Czas fizjologiczny wynosi 2-12 godzin. Niewylężonych jaj nakłutych nie powinno być więcej niż 1,2 – 1,4 %. Po 8 godzinach pisklę wysycha i powinno być wyjęte z inkubatora. Zakończenie wylęgu następuje w 504 godzinie inkubacji. W zależności od typu inkubatora podany czas lęgu może być krótszy , lecz nie powinno się przetrzymywać piskląt w komorach klujnikowych ponad czas potrzebny do ich wyschnięcia. Najlepszą wskazówką do wyjęcia piskląt jest lekko wilgotna szyja z tyłu niektórych ptaków. Pisklęta te dosuszają się w pojemnikach. Po rozliczeniu wylęgu pisklęta wybrakowane dolicza się do drugiego szczytu krytycznego. W inkubatorach starszego typu dopuszczalna norma piskląt wybrakowanych wynosiła 2,0%. W aparatach konstruowanych współcześnie liczba piskląt wybrakowanych nie przekracza 0,3-0,5%.

Niektóre linie kur mięsnych wyhodowanych w ostatnich latach składają do 3,0% jaj, w których ustalenie tępego końca napotyka na trudności. W warunkach przemysłowych jest to pewien problem. Jaja te mogą być nakładane komorą powietrzną do dołu. Tempo rozwoju takich zarodków obniża się. Embriony, które pozostaną w tej pozycji, wylęgną się w ostatnim etapie lęgu lub wylęg ich zostanie przerwany. Połowa tych zarodków będzie usiłowała odwrócić się we wczesnych stadiach embriogenezy i uduszą się w 19 dniu inkubacji z II wadą ułożenia według skali Marschalla.

Patomorfologiczna ocena zmian u zarodków wchodzi w zakres rutynowych oględzin lekarsko-weterynaryjnych.

Przystępując do badania ocenia się wygląd piskląt wybrakowanych, dla których ustala się wiek zarodkowy na 21 dni, w odróżnieniu od piskląt dobrej jakości, które określa się jako jednodniowe. Pisklęta wybrakowane, podobnie jak zarodki, ocenia się wówczas, kiedy przekraczają normę lub są ku temu szczególne wskazania.

Zwraca się uwagę na źle zagojone pępki i widoczne zmiany patologiczne. Na zawyżoną liczbę źle zagojonych pępków bardziej wpływają czynniki technologiczne niż inne. Następnie rejestruje się liczbę jaj naklutych i określa się miejsce przebicia skorupy. W jajach naklutych zarodki mają przynajmniej 20 dni. po otwarciu jaja od strony komory powietrznej odnotowuje się naklucie wewnętrzne (dziób w komorze powietrznej).

W dalszej kolejności uwzględnia się cechy:

1.    dzieÅ„ zamarcia zarodka opisuje siÄ™ na podstawie specjalnych kluczy. Należy poszukiwać widocznego elementu anatomicznego, który powinien wyksztaÅ‚cić siÄ™ w danym dniu embriogenezy. BadajÄ…c odpad powylÄ™gowy, należy liczyć siÄ™ z brakiem wielu szczegółów na skutek zahamowania w rozwoju lub maceracji. Do okreÅ›lenia wieku zarodka wystarczy jeden znaleziony szczegół anatomiczny, który nie mógÅ‚ siÄ™ wyksztaÅ‚cić poprzedniej doby. Metoda ta jest orientacyjna, opatrzona do 15 dnia inkubacji bÅ‚Ä™dem w zakresie jednej doby.

2.    OkreÅ›lenie wady uÅ‚ożenia zarodka w jaju najdokÅ‚adniej można okreÅ›lić wedÅ‚ug skali Marshalla, oznakowanych liczbami I _ VII. OpisujÄ…c poszczególne wady trzeba uwzglÄ™dnić wiek zarodka, ponieważ niektóre wady mogÄ… być fizjologicznym uÅ‚ożeniem zarodka we wczeÅ›niejszych stadiach rozwojowych. Wady uÅ‚ożenia:

•    I – gÅ‚owa miÄ™dzy udami, jest uÅ‚ożeniem fizjologicznym miÄ™dzy 15-18 dniem embriogenezy,
•    II – gÅ‚owa w ostrym koÅ„cu jaja,
•    III – gÅ‚owa na lewo,
•    IV – skrÄ™t ciaÅ‚a zarodka,
•    V – stopy nad gÅ‚owÄ…, jest uÅ‚ożeniem fizjologicznym dla 17-18 dnia embriogenezy,
•  VI – gÅ‚owa na prawym skrzydle, jest wariantem uÅ‚ożenia fizjologicznego, ponieważ wiele tak uÅ‚ożonych embrionów pokonuje tÄ™ wadÄ™ i wylÄ™ga siÄ™ w koÅ„cowym etapie lÄ™gu. RównoczeÅ›nie jest to najczęściej stwierdzana wada uÅ‚ożenia w naturalnym odpadzie powylÄ™gowym,
•  VII – zarodek uÅ‚ożony w poprzek jaja, jest fizjologicznym uÅ‚ożeniem do 14 dnia inkubacji. W 14 dobie zarodek zmienia poÅ‚ożenie z poprzecznego na podÅ‚użne i ukÅ‚ada siÄ™ wzdÅ‚uż dÅ‚ugiej osi jaja, gÅ‚owÄ… w kierunku komory powietrznej.

3.     W użyciu sÄ… również wady uÅ‚ożenia:

•    I – dziób nad, zamiast pod prawym skrzydÅ‚em,
•    2- gÅ‚owa skrÄ™cona w lewo,
•    3 – zarodek uÅ‚ożony prawidÅ‚owo, lecz dziób usytuowany daleko od komory powietrznej,
•    4- stupy lub stopa nad gÅ‚owÄ…,
•    5- gÅ‚owa w ostrym koÅ„cu jaja,
•    6- gÅ‚owa miÄ™dzy udami.

4.    StopieÅ„ wciÄ…gniÄ™cia woreczka żółtkowego do jamy ciaÅ‚a ocenia siÄ™ w % - wyÅ‚Ä…cznie u zarodków powyżej 19 dnia inkubacji. Za 100 % uznaje siÄ™ caÅ‚kowity brak zrostu powÅ‚ok brzusznych, 50% stanowi częściowy zrost i wciÄ…gniÄ™cie woreczka żółtkowego do poÅ‚owy jego rozmiaru. Jest to równoczeÅ›nie stan fizjologiczny dla embrionów 19-dniowych. Za 5% uznaje siÄ™ brak koÅ„cowego zrostu i oderwania naczyÅ„ pÄ™pkowych. Opisuje siÄ™ również:

  • stopieÅ„ uwodnienia woreczka żółtkowego,
  • koagulacjÄ™ jego treÅ›ci,
  • przekrwienia,
  • skrzepy,
  • wylewy na Å›cianie pÄ™cherzyka żółtkowego.

5.    OdksztaÅ‚cenia morfologiczne u zarodków w powylÄ™gowym odpadzie zwiÄ…zane sÄ… najczęściej z wadami genetycznymi. Nie powinny one przekroczyć 0,3% z naÅ‚ożonych jaj. Stwierdza siÄ™ różnego rodzaju potworkowatoÅ›ci. SÄ… to:

  • wady budowy szkieletu,
  • skolioza,
  • skrócenie koÅ„czyn,
  • koÅ„czyny dodatkowe,
  • deformacje czaszki lub dzioba,
  • wady rozwojowe narzÄ…dów miąższowych,
  • zroÅ›laki,
  • brak zrostu w linii biaÅ‚ej,
  • brak oczu lub oka,
  • brak nerek lub nerki,
  • przepuklina mózgowa,
  • dodatkowe struktury np. pas miedniczny lub barkowy.


CDN.




Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170) oraz zmianami z dnia 9.05.2007 r. (Dz. U. Nr 99, poz. 662) za naruszenie praw własności poprzez kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie przedstawionych na stronach Veterynaria.pl, Vetforum.pl, Sklep.Veterynaria.pl treści bez zgody właściciela grozi grzywna oraz kara pozbawienia wolności od 6 m-cy do lat 5 (art. 115.1).