Szczury

Szczur domowy jest potomkiem szczura wędrownego Rattus norwegicus. Stopniowo zyskiwał popularność jako zwierze domowe i laboratoryjne. Obecnie wyhodowano szczury o szerokiej gamie kolorystycznej

Dane fizjologiczne
Masa ciała : samce 250-500g, samice 220-320g
Długość życia 2-3 lata.
Zapotrzebowanie karmy na 100g m.c 5-10g
Zapotrzebowanie płynów na 100 g m.c 8-11ml
Dojrzałość płciowa 5-8 tygodni.

Długość cyklu płciowego 4-5 dni
Długość rui 7-20 godzin
Długość ciąży 21-23 dni
Liczba młodych w miocie 6-12
Liczba miotów w roku 7-9
Okres karmienia mlekiem 21 dni.


    Szczury można trzymać zarówno w domach jak i poza budynkami. Optymalna temp. otoczenia to 15-27C przy wilgotności 40-70%. Szczury muszą mieć zapewniona dobrą wentylację pozbawioną przeciągów. Klatka nie może być narażona na bezpośrednie działanie promieni słonecznych gdyż zwierzęta są bardzo wrażliwe na udar cieplny. Bezpośrednie jasne światło może uszkodzić siatkówkę zwłaszcza u osobników albinotycznych.
    Szczurów nie można trzymać w garażach, gdzie są narażone na zatrucie spalinami. Należy je też chronić przed drapieżnikami. Szczury najlepiej trzymać w klatkach. Akwaria muszą być regularnie czyszczone , gdyż jest tam gorsza wentylacja i wysoki poziom amoniaku powodujący choroby dróg oddechowych.
    Podłoże powinno być dobrze chłonne. Najczęściej stosuje się trociny sosnowe. U zwierząt uczulonych zaleca się biały papier lub ligninę.
    Szczury mogą być trzymane pojedynczo lub w parach. Dorosłe samce mogą ze sobą walczyć, ale rodzeństwo jednopłciowe może żyć w harmonii.

Żywienie
    Szczury są wszystkożerne i mogą być karmione pokarmem zarówno mięsnym jak i roślinnym. Dieta dorosłego szczura powinna zawierać jedynie 14% białka, którego zawartość może wzrosnąć do 24% w okresach rozrodu. Nadmiar białka u dorosłych szczurów może powodować problemy alergiczne i niewydolność nerek.
    Szczury mogą być karmione właściwymi dla nich ziarnami jak i mieszankami. W mieszankach nie mogą znajdować się ziarna słonecznika i orzechy, gdyż są bogate w białko i tłuszcze powodujące reakcje alergiczne. Dieta może być uzupełniona świeżymi owocami, warzywami, gotowanymi jajami. Jako pokarm zwierzęcy można stosować gotowanego kurczaka, rybę a jako źródło węglowodanów chleb.
    Zwierzakom nie należy podawać słodyczy, ani wędlin. Powodują one otyłość i uczulenia. Otyłość prowadzi do skrócenia długości życia, urazów kończyn, zaburzeniu rozrodu. Zwierzęta otyłe częściej zapadają na choroby nowotworowe.
    Nie ma potrzeby też podawania zdrowemu szczurowi witamin gdyż syntetyzuje witaminę C, zaś pozostałe uzupełnia na drodze koprofagii.

Rozmnażanie
    Szczury dojrzewają płciowo w wieku 2-3 miesięcy, kiedy masa ich ciała wynosi ok.300g.
Samica ma cykl rujowy przez cały rok. Trwa on 4-5 dni. Samice akceptują samca tylko w okresie owulacji, która trwa ok. 20 godzin. Srom jest wtedy otwarty w kolorze purpury.
    Po kopulacji pochwa jest zamykana przez woskowy czop zapobiegający wypłynięciu nasienia. Jego obecność jest dowodem aktu miłosnego.
    Ciąża trwa 20-22 dni. Ok. 16 dnia ciąży należy oddzielić samicę od samca aby uniknąć niepotrzebnego stresu i związanego z tym porzuceniu miotu lub bezmleczności poporodowej.
Samica zaczyna budować gniazdo na 2-3 dni przed porodem.
    Poród zazwyczaj ma miejsce nocą . Zazwyczaj rodzi się 6-12młodych. Młode rodzą się nagie, ślepe i głuche. Nie można ich przez 3dni dotykać, gdyż mogą być porzucone lub zjedzone przez matkę.
Młode rozwijają się szybko, otwierają oczy i uszy w wieku 10 dni. Wtedy też pokrywają się sierścią. Odsadzanie ma miejsce w wieku 3-4 tygodni przy wadze 45g. Młode należy karmić pokarmem bogatym w białko. Przez pierwsze 3 tygodni można podawać mleko krowie i biały ser. Samica wykazuje płodną ruję poporodową 24 godz. po porodzie. Oczywiście nie należy jej wtedy kryć. Do następnego cyklu rujowego powraca 2-4 dni po  odsadzeniu.

Choroby skóry
    Choroby skóry są najczęstszymi z jakimi spotykają się lekarze u tego gatunku. Najczęściej odnotowuje się dermatozy alergiczne polegające na silnym świądzie całego ciała i zaczerwienieniu skóry. Alergia ta jest najczęściej pokarmowa związana z podawanie karmy nadmiernie białkowej(nabiał, mleko, mięso, jaja, ziarno słonecznika, orzechy).Może zdarzyć się też odczyn na ściółkę.
    Należy wówczas zwierze odczulić i zmienić przyzwyczajenia żywieniowe na bardziej wegetariańskie, ewentualnie zmienić ściółkę na bibułę.

    Innym częstym schorzeniem skóry jest świerzb drążący uszkadzający małżowiny uszne, ogon, nos, kończyny. Charakterystycznym objawem jest silny świąd tych okolic, rumień i strupy. Leczenie tej choroby polega na podawaniu iwermektyny podskórnie lub doustnie lub kąpiel w 0,01% roztworze amitrazy 1x w tygodniu przez 6tygodni.

    Trzecim pod względem częstości występowania schorzeniem skóry jest grzybica wywołana przez grzyba Microsporum lub Trichophyton.
    Objawy kliniczne to suche wyłysienia przebiegające ze świądem lub bez.
Potwierdzeniem grzybicy może być badanie w świetle lampy Wooda i badanie mikroskopowe.
    W leczeniu stosuje się kąpiele w Imaverolu rozcieńczonym w stos.1/50 z wodą. Kąpiele stosuje się 2x w tygodniu przez co najmniej 6 tygodni. Czasami przy braku efektu stosuje się leki doustne Flukonazol lub Ketokonazol.

    Łojotok- zaburzenie gruczołów łojowych skóry zdarzający się u starszych szczurów. Zaleca się kąpiele w szamponach przeciwłojotokowych zawierających dziegieć lub siarkę.

Choroby nerek
    U starszych szczurów powszechnym schorzeniem jest przewlekła niewydolność nerek.
Objawy mogą pojawić się już w wieku 12-14 miesięcy u szczurów karmionych bogatobiałkową karmą.
Objawy to nadmierne pragnienie, nadmierne sikanie, białko w moczu. Wraz z postępem choroby pojawia się wodobrzusze i wodopiersie.
    Leczenia brak. Zalecana dieta ryżowa niskobiałkowa i substancje opóźniające rozpad nefronów(Ipactine).


Układ pokarmowy
    Szczury mogą być zakażone pasożytami wewnętrznymi. Najczęstsze to tasiemiec szczurzy i owsik.
W leczeniu tasiemca można zastosować niclozamid a owsika fenbendazol lub iwermektynę.
    Szczury atakowane są także przez pierwotniaki. Mogą chorować na kokcydiozę w zwalczaniu której stosuje się sulfonamidy lub Baycox. Dużo groźniejsza ze względu na możliwość zarażenia się człowieka jest giardioza.
    W leczeniu stosuje się metronidazol.
    Szczury miewają też biegunki bakteryjne. Najpoważniejsza to Salmonella-niebezpieczna również dla człowieka. Przy potwierdzeniu bakteriologicznym tej choroby szczura należy poddać eutanazji gdyż będzie on dożywotnim nosicielem tej choroby i będzie zagrożeniem dla właścicieli.

Choroby oddechowe
    Choroby układu oddechowego są jednym z częstszych schorzeń u szczurów. Charakterystycznym narządem u szczurów jest gruczoł Hardera, który wydziela porfiryny(czerwone łzy). Znajduje się on w oku.
W odpowiedzi na stres(stłoczenie, walki, złe żywienie, złe towarzystwo)oraz schorzenia dróg oddechowych szczur wydala czerwone łzy często mylone z krwotokami. Postępowanie polega na usunięciu czynników stresujących, leczenie schorzeń dróg oddechowych, oko zaś przemywa się kroplami okulistycznymi. Należy też często zmieniać ściółkę, gdyż nadmiar amoniaku może być przyczyną tych schorzeń.

    Mykoplazmoza jest jednym ze schorzeń wywołującym zapalenie płuc. Objawy do silna duszność, kaszel. W leczeniu stosuje się tylozynę.

    Ciężkim schorzeniem dróg oddechowych jest koronawiroza. Choroba wirusowa powodująca zapalenie ślinianek i gruczołów łzowych. Objawy zależą od wieku i stanu odporności zwierzęcia.
    Objawy kliniczne to zapalenie ślinianek, węzłów chłonnych i gruczołów łzowych. Nasila się czerwone (porfirynowe) zabarwienie części twarzowej, może rozwinąć zap. spojówek, owrzodzenia rogówki i krwawienie do przedniej komory oka.
    Śmiertelność jest duża u osobników młodych, mała u osobników starszych.
Leczenie-Podaje się osłonowo antybiotyki, kroplówki podskórne, witaminy.

    Dosyć częstym schorzeniem jest zapalenie ucha środkowego jako następstwo zapalenia dróg oddechowych.
Objawy to zaburzenia równowagi, szczur może mieć przechylona głowę na jedną stronę, może kręcić się po okręgu.
    Objawy kliniczne można złagodzić podając antybiotyki i sterydy, często jednak przechylenie głowy pozostaje. Szczur może kompensować tę ułomność i odpowiednio sobie z nią radzić. Zaburzenie równowagi może również występować przy guzie przysadki spotykanym czasami u starszych szczurów.

Porażenia
    Najczęstszą przyczyną jest udar - czyli zmiany naczyniach krwionośnych mózgu występujący u starszych osobników.
    Objawy kliniczne pojawiają się nagle i dotyczą zwykle jednej strony ciała.
    W leczeniu stosuje się sterydy i witaminy z grupy B.

    Czasami dochodzi do zwyrodnienia krążka międzykręgowego i porażeń kończyn tylnych. W leczeniu stosuje się sterydy i wit. B.
    Niekiedy zdarza się gruczolak przysadki. Występuje u starszych szczurów, zwykle samic. Objawy to osłabienie kończyn początkowo piersiowych postępując ku kończyna tylnym.
    Mogą pojawić się skręt głowy, niezborność i kręcenie się po okręgu. Rokowanie złe. Objawy łagodzi się stosując sterydy.

autor: lek.wet. Zbigniew Mozga
Lecznica Małych Zwierząt




Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170) oraz zmianami z dnia 9.05.2007 r. (Dz. U. Nr 99, poz. 662) za naruszenie praw własności poprzez kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie przedstawionych na stronach Veterynaria.pl, Vetforum.pl, Sklep.Veterynaria.pl treści bez zgody właściciela grozi grzywna oraz kara pozbawienia wolności od 6 m-cy do lat 5 (art. 115.1).