Leki przeciwbakteryjne.
Mechanizm działania leków przeciwbakteryjnych polega na:
• zaburzeniu procesów budowy ścian komórkowych przez bakterie,
• syntezy białek,
• przenikalności ścian komórkowych.
Leki te mogą również wywierać działania niepożądane na komórki pacjenta. Choć nie są to synonimy w ścisłym tego słowa znaczeniu, często wymiennie używa się terminów „antybiotyki” i „leki przeciwbakteryjne”.
Leki przeciwbakteryjne można podzielić na:
- środki bakteriobójcze,
- środki bakteriostatyczne.
Niektóre antybiotyki mogą działać na oba sposoby, zależnie od osiągniętego stężenia. Łączenie leków bakteriobójczych z bakteriostatycznymi może wywołać zjawisko antagonizmu, choć jego efekty kliniczne są nadal przedmiotem rozważań. W szczególności dotyczy to łączenia leków bakteriobójczych, które rzadko wykorzystywane są w leczeniu chorób innych części ciała, natomiast często stosowane w miejscowej terapii oka. Praktyka tego typu pozwala na uzyskanie szczerszego spektrum działania, niż przy stosowaniu każdego leku osobno, oraz zmniejsza możliwość wywołania antybiotykoodporności.
Kombinacja:
• polimyksyna B,
• neomycyny,
• bacytracyny,
zwana triadą antybiotykową, jest bardzo przydatna. W przypadku opornych infekcji czasem stosuje się połączenia leków o różnym mechanizmie działania.
Wybór i sposób działania antybiotyków.
Przy wyborze antybiotyku należy kierować się następującymi kryteriami:
a) rodzaj mikroorganizmu i jego wrażliwość,
b) umiejscowienie infekcji,
c) zdolność leku od wnikania do miejsca infekcji,
d) farmakokinetyka dostępnych leków,
e) spektrum działania dostępnych leków,
f) toksyczność dostępnych leków,
g) zgoda właściciela.
Na co należy zwrócić uwagę badając drobnoustroje występujące w workach spojówkowych?
1. Fizjologiczna flora narządu wzroku wykazuje dużą zmienność gatunkową, geograficzną, sezonową.
2. W zdrowym worku spojówkowym mogą znajdować się potencjalne patogeny.
3. W związku z dużą zmiennością drobnoustrojów, leczenie empiryczne za pomocą standardowych antybiotyków może być nieskuteczne.
4. W zależności od lokalizacji geograficznej, należy zachować ostrożność w interpretacji danych dotyczących częstotliwości występowania i wrażliwości mikroorganizmów.
5. Dane o wrażliwości na antybiotyki in vitro nie zawsze pokrywają się z danymi in vivo, zwłaszcza w odniesieniu do antybiotyków podawanych miejscowo, ponieważ można wtedy uzyskać wyższe stężenie leku.
6. Nieleczone wcześniej zakażenia mogą mieć w przypadkach praktyki ogólnej inne spektrum wrażliwości na antybiotyki, niż przypadku konsultowane w ośrodkach referencyjnych.
Leki przeciwgrzybicze.
Ważne zakażenia grzybicze narządu wzroku można podzielić na następujące kategorie:
• zakażenia powiek i otaczającej skóry,
• zakażenia śródoczne związane z penetrującymi ciałami obcymi lub grzybicami układowymi,
• grzybicze zapalenie rogówki związane z jej przebiciem lub owrzodzeniem.
Zakażenia grzybicze brzegów powiek i otaczającej skóry leczy się takimi samymi środkami, jak grzybice skóry owłosionej.
Leki przeciwwirusowe.
Wykorzystanie leków przeciwwirusowych w okulistyce weterynaryjnej ogranicza się do leczenia przypadków herpeswirusowego zapalenia rogówki i spojówek wywołanego u kotów przez FHV-1, zaś rzadziej u koni przez EHV-2.
Środki przeciwwirusowe stosowane ogólnoustrojowo mogą być silnie toksyczne i muszą być używane z dużą ostrożnością. Poza tym wszystkie dostępne obecnie leki działają wirostatycznie, a większość z nich bardzo słabo wnika do rogówki. W związku z tym skuteczność terapii miejscowej wszystkimi dostępnymi środkami jest zależna od ich częstego podawania. Najlepsze efekty leczenia uzyskuje się, jeżeli lek jest zakrapiany co 2 godziny. Oczywiście w wielu przypadkach weterynaryjnych tak częste podawanie leku nie jest możliwe. Należy jednak dążyć do jak najczęstszego podawania maści lub kropli, przynajmniej 5-6 razy dziennie. Leczenie trwa do momentu zaniku objawów ostrego stanu zapalnego i owrzodzenia. Herpeswirusowe zapalenie rogówki jest u niektórych osobników oporne na leczenie. Nie wykazano, aby jakikolwiek lek miał zdolność działania przeciw latentnemu wirusowi FHV-1 w zwojach nerwu trójdzielnego.
Kortykosterydy.
Leki te są często nadużywane lub niewłaściwie stosowane, co przynosi zgubne konsekwencje. Dlatego klinicysta powinien dobrze zrozumieć specyficzne właściwości kortykosteroidów, wskazania oraz przeciwwskazania do stosowania tych najbardziej użytecznych i silnych leków.
1. Nie wolno stosować kortykosterydów miejscowo lub podspojówkowo, jeżeli próba z fluoresceiną wykazała uszkodzenie nabłonka rogówki.
2. Nie powinno się stosować kortykosterydów, jeżeli nie postawiono diagnozy potwierdzającej potrzebę hamowania konkretnej odpowiedzi zapalnej lub immunologicznej.
3. W każdym przypadku czerwonego oka, należy wykonać próbę z fluoresceiną i zmierzyć ciśnienie śródoczne, zanim rozpocznie się terapię kortkoisterydową.
4. W przypadku chorób rogówki przebiegających bez jej owrzodzenia lub chorób wnętrza gałki ocznej należy wybrać kortykosteryd, który ma zdolność przenikania do oka przy podaniu miejscowym, taki jak prednizolon lub deksametazon. Hydrokortyzon nie przechodzi przez barierę rogówkową.
5. W przypadku zapalenia:
• powiek,
• tylnej części oka,
• nerwy wzrokowego,
• oczodołu
kortykosterydy powinny być stosowane ogólnoustrojowo, a nie jedynie miejscowo.
Wskazania do stosowania kortykosterydów:
1) choroby na tle immunologicznym:
• sezonowe alergiczne zapalenie spojówek,
• uczulenia kontaktowe,
• uczulenia na leki,
• przewlekłe powierzchowne zapalenie rogówki,
• eozynofilowe zapalenie rogówki i spojówek,
• zapalenie nadtwardówki,
• soczewkopochodne zapalenie błony naczyniowej,
• zespół skórno – naczyniówkowy,
2) urazy wywołujące silny stan zapalny:
• wypadnięcie gałki ocznej,
• stłuczenie z powstaniem krwiaka,
3) zapalenie błony naczyniowej przedniej części oka,
4) immunomodulacja pooperacyjna,
5) zmniejszenie obrzęku i stanu zapalnego po zabiegu kriochirurgicznym.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne.
Liczne niesteroidowe leki przeciwzapalne zajmują ważne miejsce w okulistyce z powodu ich dużej siły działania. Niekontrolowany stan zapalny może być przyczyną trwałego uszkodzenia oka, a kortykosterydy czasem mają niepożądane działanie uboczne. NLPZ hamują drogę cyklooksygenazy, lecz nie mają wpływu na drogę lipooksygenazy, dlatego mają słabsze działanie niż kortykosteroidy.
Środki stabilizujące mastocyty i przeciwhistaminowe.
Leki stabilizujące mastocyty są używane miejscowo u ludzi w celu zapobiegania uwalnianiu histaminy i innych mediatorów stanu zapalnego. W medycynie weterynaryjnej są rzadziej wykorzystywane, jednak niektórzy klinicyści zalecają je swoim pacjentom w przypadku sezonowego alergicznego zapalenia spojówek lub eozynofilowego zapalenia rogówki i spojówek, zwykle łącznie z miejscową kortykoterapią. Do stabilizatorów komórek tucznych należą:
• kromoglikan sodowy,
• olopatydyna,
• lodoksamid.
CDN.
