Wykwit to w dermatologii zmiana skórna, na podstawie której można ustalić rozpoznanie. Są zasadniczym elementem obrazu klinicznego chorób dermatologicznych. Mimo różnorodności objawów skórnych można je podzielić na podstawie cech morfologicznych na kilkanaście podstawowych typów. Wyróżniamy wykwity pierwotne (łac. efflorescentiae primariae) i wtórne (efflorescentiae secundariae). Wykwity pierwotne pojawiają się w początkowym okresie ujawnienia się zmian chorobowych naskórze. Wykwity wtórne stanowią zejście wykwitów pierwotnych i są obecne w okresie dalszego przebiegu lub ustępowania choroby. Przy opisie wykwitów zwraca się uwagę na takie ich cechy, jak: wielkość, kształt, postać, barwę, powierzchnię, ograniczenie umiejscowienia, ilość, towarzyszące objawy podmiotowe (ból, świąd), ewolucję i zejście. Wykwity pierwotne powstają na nieuszkodzonej skórze i są zazwyczaj wyrazem działania czynników etiologicznych, leżących u podłoża schorzenia. Choć więc nie muszą być patognomiczne, można je wiązać zograniczoną liczbą jednostek chorobowych. Nie zawsze widoczne sąpodczas badania klinicznego, ponieważ niektóre z nich mają charakter przejściowy. Np. pęcherzyk może się utrzymywać jedynie przez jedną dodwóch godzin. Czasami też trudno jest odróżnić wykwity pierwotne odwtórnych, które im niezmiennie towarzyszą.
Plamki i plamy charakteryzują się zmianą zabarwienia skóry. Nie powodująjej wyniesieńani zgrubień. Plamki są wyraźnie odgraniczone i mają średnicę powyżej 1cm. Zmiany koloru mogą następować z wielu przyczyn, takich jak rumień zapalny, wybroczyny lub zaburzenia pigmentacji. Przyczyną może być rumień obserwowany w miejscowych odczynach zapalnych oraz wschorzeniach takich jak ograniczona postać nużycy. Grudka jest ograniczonym, twardym wyniesiem skóry o średnicy do 1 cm. Wyniesienie może być wynikiem nagromadzenie komórek, płynu,szczątków tkanek lub odkładania produktów przemiany materii. Grudka umiejscawia się wmieszku włosowym lub pomiędzy mieszkami. Naciek komórkowy zmienia się w zależności od leżącego u jego podłoża procesu patologicznego. Grudki powstające w mieszkach włosowych spotyka się w dystrofii mieszków włosowych i zaburzeniach keratynizacji. Pierwszym etapem powstawania grudek są często plamki rumieniowe. Grudki mogą tez przejść w stadium grudek ze strupem, tak jak w prosówkowym zapaleniuskóry u kotów lub w świerzbie u psów. W przebiegu alergicznego kontaktowego zapalenia skóry pierwotnymi wykwitami są także grudki.
Blaszka jest wyniesieniem skóry, zwykle płaskim i niskim w stosunku do średnicy. Może powstać w wyniku obrzęku, łączenia przylegających grudek lub na tle nowotworowym. W pewnych schorzeniach skóry, którym towarzyszą zaburzenia rogowacenia, takich jak zapalenie skóry poddające się leczeniu witaminą A lub zakażenie Malassezia pachydermatis, dochodzi czasem do blaszkowatych nawarstwień tłustych łusek lubstrupów. Krosta jest dobrze ograniczonym wykwitem dotyczącym powierzchownych warstw naskórka. Może umiejscawiać się przymieszkowo lub między mieszkami. Typowy żółtawy kolor związany jest z naciekiem, który stopniowo gromadzi się, rozciaga pokrywę krosty i staje się widoczny. W przypadku zakażenia bakteryjnego, które jest najczęstszą przyczyną powstawania krost,naciek składa się z granulocytów obojętnochłonnych, bakterii, zniszczonych komórek, a czasem także pojedynczych keratynocytów. Poza ropnym zapaleniem skory i pęcherzycą liściastą krosty mogą występować wprzebiegu nużycy, grzybicy skory, pustulosis subcornealis i zmian polekowych. Zdarza się, że krosty mają nietypowe zabarwienie - np. krwotoczne zawierają krew lub też, że są bardzo duże czy otoczone zmienioną zapalnie skórą. Bardzo duże krosty o wielkiej pokrywie,którym towarzyszy tylko nieznaczny odczyn zapalny powinny nasuwać podejrzenie obniżenia odporności, zwłaszcza na skutek nadczynności kory nadnerczy. Krosty powstające pomiędzy mieszkami włosowymi zaczynają się zazwyczaj jako plamki, następnie przechodzą w stadium grudki i wreszcie krosty. Często dochodzi do pękania i tworzenia strupów. Kryzki naskórkowe można sobie wyobrazić jako pozbawione pokrywy krosty, pęcherzyki lub pęcherze szerzące się obwodowo i przypominające obrączkowate złuszczenie. Stykające się wykwity mogą łączyć się tworząc wieloogniskowe obrączkowate łuski. Często kryzki naskórkowe otacza zmieniona zapalnie skóra. Towarzyszą one najczęściej powierzchownemu ropnemu zapaleniu skóry, ale mogą wystąpić w przebiegu wszystkich schorzeń, w których dochodzi do powstania powierzchownych krost, pęcherzyków lub pęcherzy, takich jak pęcherzyca liściasta i pustulosis subcornealis. Rzadko pojawiają się w przebiegu grzybic skóry. Pęcherzyk jest wyraźnie ograniczonym, wyniosłym ponad powierzchnię skóry wykwitem o średnicy do 1 cm. Uniesienie pokrywającej go skóry związane jest zgromadzenie się płynu międzykomórkowego. Płyn ma zazwyczaj charakter surowiczy lub wysięku zapalnego i sprawia, że pęcherzyk jest jasny, prawie przejrzysty, co odróżnia go od żółtej, nieprzejrzystej krosty. W większości przypadków, takich jak choroby wirusowe, kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia i schorzenia autoimmunologiczne, którym towarzyszy powstawania pęcherzy (np. pęcherzyca liściasta), wykwity mają charakter powierzchowny. Ze względu na nietrwałość pokrywy, pęcherzyki krótko utrzymują się na skórze. Pęcherze są dużymi pęcherzykami o średnicy przekraczającej 1 cm. Mogą tworzyć się samoistnie, np. w wyniku powstania rozwarstwień naskórka,lub poprzez łączenie się przylegąjcych do siebie obszarów naskórka, wykazujących cechy obrzęku międzykomórkowego. Wygląd pęcherza związany jest z jego rozmiarami. I tak, przy zmianach głębokich, takich jakie powstają w pemfigoidzie pęcherzowym (szczelina tworzy się w błonie podstawnej),nienaruszone pęcherze są wyraźnie odgraniczone i dobrze napięte. Natomiast gdy szczelina tworzy się ponad błoną podstawną, np. przypęcherzycy zwykłej, nienaruszone pęcherze są raczej wiotkie z tendencją do powiększania się obwodowo. Bąble pokrzywkowe są lepiej lub gorzej ograniczonymi zmianami wyniosłymi ponad powierzchnię skóry wywołanymi obrzękiem. Bywają okrągłe,owalne lub blaszkowate, a przylegające do siebie wykwity mogą łączyć się tworząc zmiany o nieregularnych zarysach. Powstają bardzo szybko i często znikają w ciągu kilku godzin. Bąble pokrzywkowe są wynikiem obrzęku górnych warstw skóry, któremu nie towarzyszą patologiczne zmiany wkomórkach naskórka. Mogą nie odróżniać się kolorem od otaczającej skóry lub mieć różowawe zabarwienie. Czasami w wyniku obrzęku dochodzi do obrzmienia całej okolicy ciała, takiej jak powieki, wargi lub łapy, i wtedy określa się to jako obrzęk naczynioruchowy. Guzki są ograniczonymi wykwitami wyniosłymi ponad powierzchnię skóry, których średnica przekracza 1 cm – granicę wielkości grudki. Dotyczą one przeważnie skóry właściwej. Istotną cechą różniącą guzek od grudki jest blizna pozostająca po jego ustąpieniu. Podobnie jak w przypadku grudek, naciek może mieć charakter zakaźny, zapalny, ziarniniakowy, nowotworowy lub składać się ze złogów produktów przemiany materii. Guzy są zmianami pochodzenia nowotworowego, o charakterze łagodnym lub złośliwym. Guzy mogą być przesuwalne lub wykazywać miejscowe naciekanie, owrzodziałe lub wypukłe, blaszkowate lub uszypułowane. Torbiele są jamistymi przestrzeniami w obrębie skóry wyłożonymi nabłonkiem i wywodzą się raczej z przydatków skóry niż z naskórka. Zawartość torbieli zależna jest od rodzaju wyścielającego ją nabłonka: z nabłonka gruczołów łojowych powstają torbiele łojowe, z nabłonka gruczołów potowych – torbiele apokrynowe. Torbiele mogą pękać lub ich zawartość wydostaje się na zewnątrz poprzez przetokę. Kanał przetoki łączy ognisko zapalne z powierzchnią skóry. Powstają one w przebiegu głębokiego ropnego zapalenia skóry, czyraczności odbytu. Zatoka jest wyścielonym nabłonkiem kanałem łączącym głębokie wykwity wykwity z powierzchnią skóry, jak to ma miejsce przy torbieli skórzastej i zatoceu psów rasy rhodesian ridgeback. Zaskórnik jest to rozszerzony mieszek włosowy wypełniony masami keratynowymi i lipidowymi blokującymi jego ujście. Wykwity te są zwykle nieco wyniesione ponad powierzchnię skóry.Zaskórniki są wykwitami pierwotnymi występującymi w trądziku u ludzi. Nie stanowią jednak objawu patognomicznego. Spotyka się je często u zwierząt cierpiących na zaburzenia rogowacenia tak pierwotne jak i wtórne. Występują przy nużycy, a także na brzuchu u psów z nadczynnością nadnerczy. Łuska to słabo zróżnicowane skupiska komórek złuszczane z powierzchni skóry. Zaburzenia rogowacenia występują w obrębie przydatków, co wpływa na produkcję łoju. Dochodzi wtedy do tworzenia łusek, strupów, wydzielania specyficznego zapachu. Na keratynizację wpływa wiele czynników wewnętrznych, a także zewnętrznych, stąd łuski i przetłuszczanie skóry są wtórnymi objawami wielu chorób, szczególnie wywoływanych przez pasożyty zewnętrzne, ale również schorzeń skóryna tle zakażeń bakteryjnych, zaburzeń wydzielania wewnętrznego i nadwrażliwości. Strup jest zaschniętym wysiękiem zmieszanym z pozostałościami komórek na powierzchni skóry. Wysięk może się składać z płynu surowiczego, krwi lub ropy, a ich stosunek ilościowy będzie decydował o zabarwieniu strupa. Przeczosy są to obszary uszkodzonego naskórka. Mają powierzchowny charakter, często układają się liniowo i są wynikiem samouszkodzeń. Są więc objawem występującym w schorzeniach skóry, którym towarzyszy świąd. Skóra w miejscu przeczosów jest narażona na zakażenia wtórne. Nadżerki powstają w wyniku ubytków w obrębie żywych warstw naskórka, przy czym warstwa podstawna pozostaje nienaruszona. Tworzą się one przy uszkodzeniu pokrywy pęcherzyków lub pęcherzy prowadzącym do obnażenia ich dna. Można je obserwować w chorobach, którym towarzyszy powstawanie pęcherzyków i pęcherzy. Gojenie następuje bez wytworzenia blizny
