Rezerwuarem wirusa są różne gatunki zwierząt. W krajach tropikalnych gdzie obecnie najwięcej ludzi umiera na wściekliznę głównym zagrożeniem są psy. W pozostałych rejonach świata wścieklizna przenoszona jest przede wszystkim przez lisy, szopy( Ameryka) i nietoperze. Zwierzęta domowe a więc psy i koty stwarzają niewielki procent zagrożenia.
W Polsce dzięki masowym akcjom szczepień psów przeciw wściekliźnie , które rozpoczęto po wojnie i szczepienie lisów notowane od 1992 roku znacznie spadła liczba zachorowań wśród ludzi i zwierząt. Podczas gdy w 1949 r.66osób zmarło na wścieklizną to w 1986r. Odnotowano jeden przypadek śmiertelny i po 15 latach bez zachorowań ludzi w 2000 i 2001r. na wściekliznę zmarło po jednej osobie.
Objawy kliniczne
Wyróżnia się dwie postacie choroby :
· Postać szałową
· Postać cichą.
Postać szałowa charakteryzuje się nagłą agresją zwierząt. Spokojne dotąd osobniki mają tendencję do uciekania i kąsania zwierząt i ludzi. Zamknięte w klatkach gryzą kraty. Mają spaczony smak i często połykają przedmioty niejadalne np. kamienie. W dalszym etapie choroby następuje postępujący niedowład mięśni. W związku z porażeniem mięśni krtani zwierzę przestaje pobierać wodę i pokarm, ślini się, następuje wypadnięcie języka. Często odnotowuję się także zmiany w wielkości źrenic czyli tzw. anizocoria i zez. Czas od pierwszych objawów klinicznych do śmierci wynosi kilka dni. U zwierząt dzikich odnotowuje się natomiast utratę lęku przed ludźmi. Stąd też zwierzęta dzikie podchodzą do siedzib ludzkich. Absolutnie zabrania się zbliżania ludzi do tak dziwnie zachowujących się zwierząt.
Postać cicha charakteryzuje się występowaniem porażeń bez wcześniejszych objawów pobudzenia.
Leczenie
-brak jest leczenia. Zwierzęta u których podejrzewa się wściekliznę są usypiane. Potwierdzenie laboratoryjne choroby polega na badaniu mózgu, gdzie przy odpowiednim barwieniu wykrywa się tzw. ciałka Negriego.
Profilaktyka polega na corocznych szczepieniach przeciw wściekliźnie. Obecnie na rynku dopuszczone są szczepionki kilku zagranicznych firm, które są bezpieczne w stosowaniu i nie dają żadnych efektów ubocznych. Zazwyczaj pierwszy raz psa szczepi się w wieku trzech miesięcy, powtarzając szczepienie corocznie.
W związku z tym że jest to szczepienie obowiązkowe w wielu miastach jest to sprawdzane przez straż miejską. Należy także posiadać aktualne szczepienie przy podróżowaniu z psem środkami komunikacji. Niezbędne jest oczywiście przy wyjeździe za granicę. Ośrodki wczasowe, gdzie przebywamy ze swoimi pupilami także wymagają od nas tego szczepienia.
Jeśli chodzi o koty, to szczepienie przeciw wściekliźnie jest nieobowiązkowe aczkolwiek koty obecnie są częstszym źródłem zarażenia niż psy. W związku z tym zaleca się szczepienie kotów wychodzących na dwór. Oczywiście istnieje obowiązek szczepienia kotów przy wyjeździe za granicę. Podobnie ma się z fretkami.
W związku z tematem wścieklizny chciałbym poruszyć temat postępowania w przypadku pogryzienia człowieka przez zwierzę a więc obserwacji.
Obserwacja
Obowiązkowi obserwacji podlegają wszystkie zwierzęta, które ukąsiły człowieka. W momencie kiedy człowiek pokąsany przez zwierzę uda się do lekarza zostaje wszczęta procedura obserwacji. Lekarz powiadamia sanepid, a ten przesyła nakaz doprowadzenia zwierzęcia do lecznicy weterynaryjnej w celu obserwacji czy dane zwierzę nie jest chore na wściekliznę. Nie ma znaczenia czy dane zwierze było szczepione na wściekliznę czy nie. Właściciel ma obowiązek przyprowadzić zwierzę w celu badania 1,5,10 i 15 dnia po pokąsaniu. W czasie obserwacji właściciel musi zabezpieczyć zwierzę aby nie uciekło. Jeśli nie wystąpią w tym czasie objawy nerwowe to przy ostatnim badaniu właściciel dostaje zaświadczenie dla sanepidu że dane zwierze jest zdrowe. Obserwacji lekarz dokonuje na koszt właściciela zwierzęcia. W przypadku gdy człowiek został pogryziony przez zwierzę obce, które uciekło i nie można dokonać obserwacji musi zostać poddany kilkakrotnemu szczepieniu przeciw wściekliźnie.
W związku z tym, że szczepienie to nie jest obojętne dla zdrowia człowieka należy zrobić wszystko aby odnaleźć zwierzę i doprowadzić je na obserwacje.
