Wirusowe zapalenie nerek u drobiu (AN)

Wirusowe zapalenie nerek, powodowane przez astrowirus jest ostrą, wysoce zaraźliwą, typowo subkliniczną chorobą młodych kurcząt ze zmianami w nerkach (nefropatia).

Wirus AN został sklasyfikowany jako nowy gatunek w rodzinie Astroviridae na podstawie następujących właściwości:

  • ANV jest małym, kolistym wirusem RNA, bez otoczki,
  • genom ANV składa się z około 7000 nukleotydów z trzema otwartymi ramkami odczytu,
  • w przeciwieństwie do astrowirusów ssaków ANV nie wymaga trypsyny do swego rozwoju w hodowli komórkowej,
  • genetycznie różni się od innych astrowirusów,
  • namnaża się w cytoplazmie,
  • jest oporny na eter, chloroform, trypsynę i niskie pH,
  • jest dość wrażliwy na podwyższoną temperaturę,
  • jest częściowo stabilny w temperaturze 50 stopni Celsjusza w obecności MgCl.

Wirus namnaża się na zarodkach kurzych i w hodowli komórek nerki kurcząt. Szczepy terenowe wirusa AN wykazują różny stopień patogenności dla kurcząt, prowadząc do zahamowania wzrostu lub śmierci.

Odrobina historii
Po raz pierwszy wirus zapalenia nerek (ANV) został wyizolowany w 1976 roku w Japonii od klinicznie zdrowych 1-tygodniowych kurcząt brojlerów. Uczeni japońscy początkowo wskazywali na przynależność wirusa do rodziny Picornaviridae. Jednak mimo podobieństw morfologicznych, fizykochemicznych i biologicznych wirus AN jest antygenowo i patologicznie różny od pikornawirusa zakaźnego zapalenia mózgu i rdzenia kręgowego kurcząt (AEV). Wirus AN jest pierwszym astrowirusem, który został zidentyfikowany w oparciu głównie o analizę genomu, a nie właściwości morfologicznych.

Niewiele jest danych o występowaniu zakażeń ANV w różnych krajach i stratach, jakie one powodują. Badania serologiczne przeprowadzone w Japonii wykazywały szerokie rozprzestrzenienie tego wirusa w stadach niosek i brojlerów. Występowanie zakażeń wirusem AN w stadach komercyjnych kur stwierdzono również w kilku krajach Europy: Anglia, Belgia, Irlandia Północna. Ponadto przeciwciała dla ANV wykazano w kilku stadach kur SPF (Specific Pathogen Free)

Etiologia i patogeneza
Na zakażenie wrażliwe są tylko kury i indyki. Tylko u młodych kurcząt rozwija się kliniczna choroba i zmiany w nerkach, natomiast u indyków stwierdza się tylko przeciwciała dla ANV. Kury są podatne na zakażenie w każdym wieku, jednak najwrażliwsze są jednodniowe kurczęta. Z wiekiem wrażliwość szybko spada.

Wirus AN rozprzestrzenia się łatwo przez kontakt bezpośredni lub pośredni. Obserwacje terenowe i izolacja wirusa od piskląt wytężonych ze sztucznie zakażonych jaj z zarodkami sugerują, że pionowa droga zakażenia również może mieć miejsce.

Po zakażeniu eksperymentalnym 1-dniwoych kurcząt wirus AN był stwierdzany w kale od drugiego dnia, przy czym w największych ilościach wydalany jest w 4-5. dniu. W dużych ilościach ANV stwierdza się również w jelitach i nerkach, mniej wirusa jest w bursie Fabrycjusza, śledzionie i wątrobie. W nerkach, jelicie cienkim i jelicie prostym wirus utrzymuje się przez 10 dni.

Objawy kliniczne
Znaczna część zakażeń wirusem AN przebiega subklinicznie. W części przypadków u zakażonych kurcząt w pierwszym dniu życia objawy kliniczne ograniczają się do przejściowej biegunki, która nie występuje u wszystkich ptaków. Wzrost kurcząt jest zahamowany między 7-14. dniem po zakażeniu. W warunkach terenowych, objawy kliniczne u kurcząt brojlerów nie są widoczne (przebieg subkliniczny) lub przebiegają jako tzw. zespół skarłowacenia. Skutkiem przechorowania wirusowego zapalenia nerek jest zahamowanie wzrostu kurcząt.

Upadki w przebiegu zakażenia ANV zależą od zjadliwości szczepu wirusa, rasy kurcząt, warunków utrzymania. Z reguły nie są liczne i wynoszą od 0,5 do 5%. Przy dołączeniu się powikłań mogą być wyższe. W badaniach eksperymentalnych wykazano, że duży wpływ na przebieg zakażenia ANV mają czynniki immunosupresyjne.


Zmiany anatomo- i histopatologiczne
W sekcjonowanych ptaków stwordza się odbarwienie i obrzęk nerek, a u padłych występuje również trzewiowa postać skazy moczanowej. W surowicy znacznie wzrasta poziom kwasu moczowego.

Zmiany mikroskopowe w nerkach eksperymentalnie zakażonych kurcząt mają charakter martwicy i zwyrodnienia komórek nabłonka bliższej części kanalika krętego, z naciekiem granulocytów. Ponadto występują śródmiąższowe nacieki komórkowe i niewielkie zmiany włóknikowe. W późniejszym okresie zakażenia tworzą się skupiska limfoidalne.

Diagnostyka
Do izolacji wirusa pobiera się próbki z nerek i/lub treść końcowego odcinka jelit. Po 3-krotnym zamrażaniu i rozmrażaniu a następnie wirowaniu, uzyskanym supernatatntem inokuluje się hodowlę komórek nerki kurcząt (CKC) lub zarodki SPF do worka żółtkowego. W zakażonej hodowli pojawia się efekt cytopatyczny około 72. godziny. Zakażone zarodki są przekrwione i obrzękłe lub zahamowane w rozwoju. Izolat wirusowy może być dalej charakteryzowany przez filtrację lub przez inokulację dootrzewnową 1-dniowych kurcząt SPF 50% zawiesiną zebranych zarodków, a następnie badanych na obecność zmian w nerkach.

Pomocną metodą diagnostyczną jest technika immunofluorescencji (IF), za pomocą której można wykryć antygeny grupowe ANV w nerkach pobranych w ostrej fazie choroby. Metodą IF można również wykrywać antygeny wirusa w zakażonej hodowli komórkowej lub w zarodkach. Dla potwierdzenia zakażenia ANV stosuje się technikę RT-PCR (odwrotna transkrypcja połączona z łańcuchową reakcją polimerazy).

Dla wykrywania przeciwciał ANV stosuje się metody:

  • seroneutralizacji,
  • pośredniej IF,
  • Elisa.

Diagnostyka różnicowa
W diagnostyce różnicowej należy brać pod uwagę zakażenie nefropatogennymi szczepami wirusa zakaźnego zapalenia oskrzeli. Zakażenia wirusami IB i AN mogą występować jednocześnie, na co wskazują również badania krajowe. Ponieważ zmiany histopatologiczne w nerkach przy obu infekcjach są trudne do rozróżnienia należy dążyć do izolacji czynnika etiologicznego lub przeprowadzić badania serologiczne.

Zwalczanie i zapobieganie
Leczenia zakażeń ANV nie jest znane. Również nie opracowano zasad zwalczania i zapobiegania.

Agata Grudzień
studentka III roku medycyny weterynaryjnej





Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170) oraz zmianami z dnia 9.05.2007 r. (Dz. U. Nr 99, poz. 662) za naruszenie praw własności poprzez kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie przedstawionych na stronach Veterynaria.pl, Vetforum.pl, Sklep.Veterynaria.pl treści bez zgody właściciela grozi grzywna oraz kara pozbawienia wolności od 6 m-cy do lat 5 (art. 115.1).