Uciążliwy kociak, czyli jakie zaburzenia zachowania mogą wykazywać nasze koty. Cz. 1

ZNACZENIE MOCZEM

Objawy.

1.    Niekastrowane kocury i niektóre kotki.

Znaczenie terenu moczem początkowo jest skoncentrowane w jakimś konkretnym miejscu. Moczem spryskiwane są najczęściej prostopadle ustawione obiekty, osobiste rzeczy domowników lub nowe przedmioty przyniesione do mieszkania. Kot znaczący teren najczęściej unosi pionowo ogon, który drga podczas oddawania moczu. Z kuwety korzysta tak samo często, jak przed rozpoczęciem znakowania terenu.

2.    Kastrowane kocury i kotki.

Kastrowane koty także mogą znaczyć teren. Odbywa się to z reguły w niewielu punktach, tak że można przewidzieć, które miejsce zostanie oznaczone. Koty podczas oddawania moczu przykucają. Kuweta jest używana tak samo często, jak przed rozpoczęciem znaczenia.

Jeżeli koty żyją w grupie, sprawcę można ustalić jedynie przez pilną obserwację zwierząt. Pomocne może okazać się podanie kotu doustnie lub podskórnie barwnika fluorescencyjnego. Barwnik pojawia się w moczu już mniej więcej 2 godziny po podaniu. Jest rozpuszczalny w wodzie i zmieszany z moczem nie barwi przedmiotów. Kontrola powinna odbywać się w ciemnym pomieszczeniu za pomocą lampy UV, w której blasku fluoresceina zaczyna świecić.

Przyczyny.

Wszystko, co powoduje, że kot w swoim otoczeniu staje się niepewny, czyli to co nowe lub sprawiające na koci wrażenie nieznanego, może powodować, że znacznie on znaczyć teren.

Przykłady:

• osiągnięcie przez niekastrowane zwierzęta dojrzałości płciowej,
• okres rujowy,
• nowe meble lub przemeblowanie, zakup nowych dywanów, zmiana tapet albo kocich drapaków,
• nowe koty w sąsiedztwie,
• znaczenie przez inne zwierzęta,
• zmiany w stosunkach z innymi zwierzętami,
• reorganizacja hierarchii stadnej,
• zmiana stosunków z opiekunem lub z członkami rodziny,
• dłuższa nieobecność właściciela,
• pojawienie się nowej osoby w rodzinie,
• zmiany stosunków między ludźmi w rodzinie,
• zmiany związane z kuwetą,
• używanie środków czystości o mocnym zapachu

Zaburzenia w oddawaniu moczu mogą być spowodowane przez cały szereg chorób, takich jak np. zapalenie dróg moczowych. Jednak nawet po zakończonym sukcesem leczeniu zapalenia pęcherza moczowego czy po usunięciu kamieni moczowych może okazać się, że kot nadal oddaje mocz poza kuwetą i konieczne jest zastosowanie odpowiedniego postępowania korygującego zaburzenia w zachowaniu.

Inne problemy, które muszą zostać wykluczone to:

• niewydolność nerek,
• cukrzyca,
• nadczynność tarczycy,
• objawy bólowe związane z chorobami narządu ruchu,
• procesy neurologiczne.

Generalnie każda choroba może prowadzić u kota do negatywnych skojarzeń powiązanych z używaniem kuwety. Także procesy związane ze starzeniem się lub utrudniony dostęp do toalety mogą być przyczyną znaczenia lub oddawania moczu poza kuwetą i należy je wykluczyć.

Możliwości leczenia.

Możliwości leczenia bez użycia środków farmakologicznych:

• kastracja działa profilaktycznie, a także jest metodą leczenia, której skuteczność wynosi ok. 90%
• karanie kota może jedynie jeszcze bardziej go wystraszyć i wprowadzić niepewność, przede wszystkim w jego stosunkach z opiekunem. Niespodziewana anonimowa kara najczęściej powoduje jedynie zmianę miejsca, w którym kot znaczy, może być jednak skuteczna w przypadku znaczenia pościeli na łóżku i ubrań
• można spróbować zmienić miejsca, które kot znaczy, wysypując mu tam bezpośrednio na podłogę niewielkie ilości suchego pokarmu jeszcze przed karmieniem, a dopiero potem podając mu właściwy posiłek
• ponadto można wykorzystać instynkt łowiecki kota, odwracając jego uwagę w momencie, kiedy zbliża się do miejsca, w którym znaczy
• uwagę kota można także odwrócić od znakowanych miejsc, czyszcząc je dokładnie biologicznymi, bezzapachowymi detergentami. W ten sposób pozbawia się zwierzę pobudzenia zapachowego
• pomocne w leczeniu bywa zastosowanie syntetycznych analogów feromonów. Ponieważ jednak nie ma jeszcze wyników prób używania tego typu preparatów w domach, a te, które zostały już opracowane, są częściowo ze sobą sprzeczne, należy je stosować ściśle według instrukcji
• jeżeli z wywiadu wynika, że znakowanie otoczenia można połączyć z wprowadzeniem do niego nowych mebli lub przemeblowaniem, powinno się przestawić kuwetę kota do pomieszczenia, które zostało zmienione. Do czystego żwirku należy dodać niewielką ilość już zużytego dla podtrzymania zapachu. Przy wpuszczaniu kota do „nowego” pokoju należy go bacznie obserwować i ewentualnie postępować tak, jak to zostało wyżej opisane
• znaczenie mieszkania połączone z pojawieniem się agresji lub konfliktów może zostać rozwiązane dopiero wtedy, gdy zostanie uregulowana emocjonalna sytuacja zwierzęcia
• jeżeli z wywiadu wynika, że nie są zaspokojone społeczne potrzeby kota, powinno się spróbować zmienić warunki jego życia
• jeżeli kot w młodym wieku żył jako zwierzę wolno wychodzące, a obecnie jest trzymany jako kot domowy, problem można rozwiązać, pozwalając mu ponownie na swobodne wychodzenie na dwór.

Możliwości leczenia farmakologicznego.

Znaczenie otoczenia moczem występuje najczęściej u kotów strachliwych i zestresowanych. W takich wypadkach wskazane jest zastosowanie środków przeciwlękowych.

Buspiron ma zarówno u ludzi, jak i u kotów działanie przeciwlękowo podobne do działania diazepamu, charakteryzuje się jednak znacznie mniejszymi skutkami ubocznymi. Rezultaty terapii uwidaczniają się po mniej więcej 4 tygodniach stosowania. Jeżeli kot reaguje na rozpoczęte leczenie, powinno być ono kontynuowane aż do momentu ustabilizowania sytuacji. Następnie dawka jest stopniowo zmniejszana aż do całkowitego odstawienia leku. Działania uboczne, takie jak wymioty lub agresywne zachowanie, obserwowano rzadko.

Około 50% kotów reaguje na leczenie buspironem lub diazepamem. Ponieważ jednak długotrwałe stosowanie diazepamu jest związane z poważnymi skutkami ubocznymi, a po jego odstawieniu problem powraca u znacznie większej liczby kotów niż w przypadku Buspiron, zaleca się podawanie zwierzętom tego drugiego leku. Zastosowanie klomipraminy lub innych środków mniej wybiórczo hamujących serotoninę może być związane z pojawieniem się takich skutków ubocznych jak:

• sedacja,
• suchość w jamie ustnej,
• zaparcie,
• zatrzymanie moczu,
• częstoskurcz,
• zaburzenie rytmu serca,
• wymioty.

Dlatego leczenie powinno się rozpocząć po przeprowadzeniu badania klinicznego od połowy zalecanej dawki i dopiero po dwóch tygodniach zwiększyć ją, jeżeli nie pojawiły się działania uboczne. Stosowanie fluoksetynę wraz ze zmianą warunków życia zwierzęcia prowadzi do poprawy w 90% przypadków – dlatego jest to lek z wyboru przy tego typu problemach. Rokowanie zależy od tego, jak długo trwa problem i jak intensywne jest znaczenie. Rezultat kuracji można oceniać dopiero po 6 tygodniach stosowania leku. Leczenie należy kontynuować przez 2 miesiące od zaprzestania przez kota znaczenia, a następnie stopniowo (!) zmniejszać dawki leki. Działanie uboczne jest z reguły przejściowe i obejmuje ospałość, obniżony apetyt i wymioty.

BRUDZENIE W DOMU

Objawy.

Kot oddaje kał lub mocz w wielu, często trudno przewidywalnych miejscach. W przypadku oddawania moczu nie są to powierzchnie pionowe. Kot nie używa kuwety tak często, jak przed pojawieniem się problemu, nie używa jej w ogóle lub załatwia swoje potrzeby fizjologiczne obok kuwety.

Przyczyny.

• brudny żwirek,
• wyuczona niechęć do kuwety, np. z powodu nieprzyjemnego zapachu, skojarzeń związanych z ucieczką lub innych nieprzyjemnych wspomnień,
• niepokojące zapachy wydobywające się z kuwety, np. zastosowanie nowego żwirku,
• niezamierzone nagrodzenie kota,
• „złe wychowanie” w dzieciństwie, np. nieprawidłowe warunki utrzymania, brak kontaktu z toaletą lub nawet awersja w stosunku do kuwety,
• brak preferencji u młodych zwierząt lub niewłaściwie wyuczone preferencje, np. toaleta zamknięta, inne indywidualne wybory kota,
• agresja między kotami mieszkającymi razem, zakłócanie spokoju ze strony innych kotów, ludzi lub psów,
• zła lokalizacja kuwety,
• choroba wywołująca niechęć,
• przyczyny organiczne.

Najczęstszymi przyczynami organicznymi powodującymi zaburzenia w wydalaniu moczu i kału są:

• niewydolność nerek,
• zapalenie dróg moczowych,
• kamica dróg moczowych,
• biegunka,
• nadczynność tarczycy,
• cukrzyca,
• wszelkie choroby, którym towarzyszy ból.

Koty oddają mocz lub kał poza kuwetę mogą wykazywać takie zachowanie nawet po skutecznym wyleczeniu pierwotnej choroby, która spowodowała te zaburzenia, dlatego że pozostaje u nich niechęć do korzystania z toalety.

Ponieważ oddawanie kału i moczu poza przeznaczonym do tego miejscem wynika najczęściej z nieprawidłowości w sposobie utrzymania zwierząt, podawanie środków psychotropowych z reguły nie jest wskazane. Jeżeli przyczyną problemu jest obawa przed załatwieniem swych potrzeb w kuwecie, powinno się raczej pomyśleć o podawaniu zwierzęciu środków przeciwlękowych.

Możliwości leczenia.

W zależności od informacji uzyskanych z wywiadu i oceny sytuacji należy konsekwentnie stosować przez minimum 7-10 dni jedną z opisanych poniżej metod, zanim uzna się ją za nieskuteczną i zmieni sposób leczenia.

1. Zmiana lokalizacji kuwet nie powinna obywać się nagle.
2. Zmiana częstości wymieniania żwirku.
3. Jeżeli informacje z wywiadu wskazują na obecność w niewielkiej odległości od kuwety jakiegoś czynnika stresującego kota, można zmienić ją na typ zamknięty, tak że kot będzie odgrodzony od czynników zewnętrznych.
4. Zmiana rodzaju żwirku.
5. Zmiana wielkości kuwety.
6. Można spróbować zostawić kota zamkniętego w znanym mu pokoju przez mniej więcej godzinę, najlepiej bezpośrednio po jedzeniu, razem ze znaną mu kuwetą i prawie czystym żwirkiem.

Jeżeli żadna z powyższych metod nie przynosi sukcesu, powinno się spróbować radykalnej zmiany używanego dotychczas żwirku, zamiast piasku. Jednak kuweta ze starym żwirkiem powinna zostać na swoim miejscu. Jest to swego rodzaju test sprawdzający preferencje kota. Żeby sprawdzić, który z kotów nie zachowuje czystości można stosować test fluoresceinowy.