Przygotowanie do operacji

Przygotowanie narzędzi.

Narzędzia konieczne do zabiegu chirurgicznego należy poddać wyjaławianiu i oczyszczeniu. Wyjaławianie odbywa się w autoklawach lub sterylizatorach na gorące powietrze. W autoklawach mogą być wyjaławiane też serwety operacyjne, kompresy i odzież operacyjna.

Zestawy pakowane są w chusty, folie lub kasety i zamykane taśmą wskaźnikową, która odbarwia się w trakcie wyjaławiania. Przy pojedynczych narzędziach preferowane są plastikowe folie, które umożliwiają rozpoznawanie narzędzi.

Narzędzia wykładana się do operacji na specjalny stół lub na odpowiednio dużą tacę. Przedtem nakrywa się stół sterylną serwetą, zwisającą z każdej strony stołu. Narzędzia zestawu podstawowego należy układać razem z kompresami zawsze w tej samej kolejności, aby były łatwe do odnalezienia. Dodatkowo wykłada się potrzebne w danym przypadku narzędzia specjalne. Przygotowane tak narzędzia przykrywa się jałową serwetą aż do rozpoczęcia zabiegu, o ile nie rozpoczyna się on natychmiast po wyłożeniu.

Po użyciu narzędzia wkłada się do roztworu detergentów i mechanicznie oczyszcza, ewentualnie można użyć zmywarki do narzędzi. Należy starannie usunąć krew i resztki tkanek. Oczyszczone narzędzia wyjaławia się ponownie natychmiast po ich wyschnięciu i przechowuje w szczelnych szafkach. Dopuszczalny okres przechowywania zależy od rodzaju opakowania i sposobu przechowywania.

Przygotowanie pacjenta.

Większość zabiegów wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym. Powinno je poprzedzić badani ogólne ze szczególnym uwzględnieniem układu krążenia i oddechowego.

Przy operacjach, w których można oczekiwać znacznego krwawienia, wskazane jest przygotowanie krwi konserwowanej. Przez krótkotrwałe, wczesne podawanie antybiotyków można zapobiegać wczesnym stadiom zakażenia.

Zabiegi chirurgiczne w medycynie człowieka dzieli się na 4 stopnie kontaminacji, które mogą być przeniesione do medycyny weterynaryjnej. I tak zabiegi chirurgiczne mogą być określone jako:

•  czyste – aseptyczne zabiegi bez otwierania traktu żołądkowo-jelitowego i narządu oddechowego,
•  czyste z kontaminacją – czyste zabiegi z otwarciem traktu żołądkowo-jelitowego i oddechowego bez wydostania się zawartości,
•  z kontaminacją – zabiegi przy ostrym zapaleniu i / lub opróżnieniu jam narządowych,
•  brudne – zabiegi przy nagromadzeniu się ropy i przy perforacji jam narządowych i zaopatrywaniu starych zranień.
Przy przeprowadzaniu okołooperacyjnej osłony antybiotykowej obowiązują następujące kryteria:
•  drogą podania z wyboru jest podawanie dożylne,
• podanie antybiotyku powinno nastąpić okołooperacyjnie, tzn. przed lub najpóźniej na początku zabiegu chirurgicznego.

Wystarczające jest jednorazowe podanie w normalnej dawce. Jedynie przy dłuższym trwaniu operacji lub istniejącej kontaminacji powinna nastąpić druga aplikacja. Kolejne podanie antybiotyku nie jest już osłoną okołooperacyjną, lecz terapią antybiotykową.

W przeciwieństwie do tego okołooperacyjnego zapobieganie zakażeniom polega na współdziałaniu wyposażenia technicznego, operowania oszczędzającego dla ustroju i postępowania zgodnego z normami higieny.

Przy zapobieganiu zakażeniom szczególną uwagę należy poświęcić przygotowaniu pola operacyjnego. Bardzo ważne jest przygotowanie pola poprzez strzyżenie i oczyszczanie poza salą operacyjną – w tzw. sali brudnej.

W wielu przypadkach wskazane jest przy tym uspokojenie farmakologiczne lub znieczulenie ogólne. Włosy strzyże się bardzo krótko tnącą maszynką, szeroko dookoła planowanego miejsca cięcia, tak żeby pozostało wystarczająco dużo miejsca na jego przedłużenie w razie potrzeby. Podczas strzyżenia włosy usuwa się, najlepiej odkurzaczem. Po zakończeniu strzyżenia skórę w polu operacyjnym myje się dokładnie, ostrożnie mydłem, następnie 70% alkoholem etylowym lub izopropylowym – od wewnątrz, tak by nie zakazić oczyszczonego miejsca.

Na stole operacyjnym wywiązuje się pacjenta w pożądanej pozycji, ewentualnie podkładając wałki lub nadmuchiwane poduszki.

Oczyszczoną skórę pokrywa się serwetami z wyjątkiem linii cięcia. Serwety, które zetknęły się już ze skórą, nie powinny być przesuwane. Pomimo przykrycia ważne miejsca ciała muszą być dostępne do infuzji dożylnych lub innych iniekcji, względnie do monitorowania. Przy stosowaniu noży elektrycznych elektrodę należy prawidłowo umocować do pacjenta.

  • Zbyt luźne mocowanie elektrody,
  • kontakt pacjenta z metalem stołu operacyjnego,
  • przewodzące prąd środki odkażające w obszarze elektrody

mogą prowadzić do ciężkich poparzeń.

Należy unikać dotykania skóry rękawicami operacyjnymi. Narzędzia, które stykały się ze skórą podczas wykonywania cięcia nie powinny być już dalej używane.

Bezpośrednio przed zabiegiem, względnie przy jego rozpoczęciu i w razie konieczności przy końcu, następuje dożylne podanie antybiotyku. Ta krótkotrwała, ściśle okołooperacyjna osłona antybiotykowa wyparła dłuższe podawanie antybiotyków, ponieważ mniej przyczynia się do wytworzenia oporności bakterii na antybiotyki.

Środkiem antyseptycznym do stosowania miejscowego jest zawierający chlorheksydyny Lavasept. Należy go stosować jedynie jako roztwór rozcieńczony i tylko miejscowo. Działa on bakteriobójczo i ma szeroki zakres działania przeciwko bakteriom i grzybom, łącznie z zarazkami przyczynowymi w zakażonych ranach. Głównymi obszarami jego stosowania są:

•    zakażone rany tkanek miękkich,
•    przepłukiwanie otwartych ropni i ropowic,
•    antyseptyczne osłonięcie ran, które po operacji pozostawiono całkowicie lub częściowo otwarte,
•    antyseptyczne przepłukiwanie ognisk zapalnych kości,
•  narażone na zakażenie rany tkanek miękkich, które pozostawiono całkowicie lub częściowo otwarte po zaopatrzeniu otwartych złamań.

Przygotowanie chirurga.

Przed operacją odzież, łącznie z butami, należy zmienić na czyste ubranie operacyjne. Po założeniu okrycia na włosy w postaci czepka lub chustki na głowę zawiązuje się maskę na usta i nos. Przez ochronę głowy i ust zapobiega się z jednej strony niebezpieczeństwu zakażenia rany przez chirurga, z drugiej strony chroni się go przed krwią, wydzieliną i strzępkami tkanek. Obecnie przeważnie używane są jednorazowe maski i czepki.

Następnie odbywa się mycie rąk i ich odkażanie:

•    mycie wodą i mydłem, osuszenie jałowym ręcznikiem, naniesienie alkoholowego środka odkażającego i rozcieranie go na rękach i przedramionach aż skóra stanie się sucha wskutek parowania alkoholu,
•     równoczesne mycie i odkażanie złożonymi preparatami.

Przedramiona i ramiona należy trzymać po kątem ostrym, tak by naniesiony na ręce i przedramiona płyn myjący ściekał tylko po łokciu. Nie powinno się opuszczać rąk poniżej pasa. W drugiej fazie mycia myje się ręce i przedramiona aż do wysokości trzech palców powyżej zgięcia łokciowego, nie dotykając łokcia. W trzeciej fazie ogranicza się do palców, dłoni i dalszych regionów przedramion. Szczotkuje się przy tym łożyska paznokci i krótko obcięte paznokcie. W celu uniknięcia kontaminacji podczas mycia nie należy odkładać i brać ponownie mydła i szczotki. Ręce suszy się jałowym ręcznikiem.

Po osuszeniu rąk nakłada się wyjałowiony fartuch operacyjny z długimi rękawami. Należy to zrobić zręcznie, tak by zewnętrzna powierzchnia fartucha nie dotknęła ubrania ani przedmiotów w otoczeniu. Równocześnie trzeba unikać każdej kontaminacji rąk.

Jeżeli nie ma możliwości wyjaławiania bielizny operacyjnej:

•     fartuchy,
•     ręczniki,
•     serwety,

musi ona przynajmniej być wyprasowana na gorąco. W tych przypadkach należy dać pierwszeństwo fartuchowi z krótkimi rękawami, który wtedy zakłada się przed myciem i odkażaniem rąk i przedramion.

Używanie wyjałowionych rękawiczek operacyjnych bardzo zmniejsza ryzyko zakażenia. Przy chwytaniu rękawiczek można dotykać tylko ich wewnętrznej strony. Mankiet rękawiczek naciąga się na mankiet fartucha operacyjnego. Rękawiczki powinny być nałożone bez fałd, ale nie za ściśle. Przylegających do ich powierzchni puder usuwa się przed operacją wilgotną jałową gazą lub przez spłukanie jałowym roztworem fizjologicznym.

W rękawiczce tworzy się wilgoć kondensacyjna, tzw. „sok rękawiczkowy”, w którym znajdują się bakterie z głębszych warstw skóry. Każda zmiana rękawiczek tworzy tym samym niebezpieczeństwo zakażenia. W trakcie operacji powinna ona być dokonywana tylko w niezbędnych sytuacjach.

Wobec wydalania zarazków z głębszych warstw skóry podczas operacji logiczne jest ponowne odkażanie rąk przez 2 minuty alkoholem przed następną operacją.

Organizacja programu operacji od zabiegów aseptycznych, przez warunkowo aseptyczne do septycznych, możliwie przy przestrzennym oddzieleniu septycznych i aseptycznych operacji, zwiększa skuteczność postępowania przygotowawczego.


Bibliografia:
„Techniki operacyjne u psów i kotów” – H. Schebitz, W. Brass





Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170) oraz zmianami z dnia 9.05.2007 r. (Dz. U. Nr 99, poz. 662) za naruszenie praw własności poprzez kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie przedstawionych na stronach Veterynaria.pl, Vetforum.pl, Sklep.Veterynaria.pl treści bez zgody właściciela grozi grzywna oraz kara pozbawienia wolności od 6 m-cy do lat 5 (art. 115.1).