SKÓRA
Rany.
Rany będą skutkiem walk dwóch koszatniczek. Najczęściej będą dotyczyć samców, które walczą między sobą czując lub widząc samicę. Drobne zranienia należy przemyć płynem antyseptycznym. Większe rany mogą wymagać szycia w znieczuleniu ogólnym. Należy podać antybiotyk w iniekcji lub doustnie. Jeśli dwie koszatniczki ciągle walczą, należy je rozdzielać.
Pasożyty zewnętrzne.
Mogą występować, gdy koszatniczki są trzymane w sąsiedztwie innych gryzoni domowych lub mogą zostać przeniesione z sianem. Koszatniczka będzie miała świąd, będzie się drapać i gryźć. Jeśli potrząsa głową i trzepie uszami może mieć świerzb uszny.
Można podawać doustnie 1% roztwór iwermektyny, nierozcieńczony, w ilości 1 kropli, powtórzyć po 10-14 dniach.
UKŁAD ROZRODCZY
Koszatniczka jest gryzoniem histrikomorficznym i, podobnie jak u szynszyli, ciąża trwa u niej długo, kończąc się porodem dobrze rozwiniętych młodych, w pełni pokrytych sierścią i z otwartymi oczami.
Ciąża.
Ciąża trwa 90-93 dni, w tym czasie można samca pozostawiać razem z samicą. Nie należy chwytać samicy w czasie ciąży, jeśli nie zachodzi taka potrzeba, ponieważ zwierzęta te łatwo ronią. Objawy ciąży są utajone; może dojść do powiększenia obrysu brzucha w bardzo późnym stadium ciąży, sutki mogą obrzęknąć, może być lekkie krwawienie z pochwy tuż przed porodem.
Poród.
Poród jest procesem szybkim, trwającym około 45 minut. Dystocja należy do rzadkości. Młode rodzą się w pełni okryte sierścią, z otwartymi oczami. Samice maja 4 pary sutków, z których będą ssać pokarm młode.
Samica ma płodną ruję poporodową. Jeśli w tym czasie nie jest pokryta, raczej nie wróci do cyklu rujowego przed odsadzeniem młodych. Samca można zostawić z samicą, by pomógł odchować młode. Powinien być jednak zabrany na kilka dni w okresie okołoporodowym, jeśli chce się uniknąć pokrycia w rui poporodowej.
Przez pierwsze kilka tygodni nie należy chwytać młodych, ponieważ może to spowodować ich odrzucenie lub zjedzenie przez samicę.
Odsadzenie.
Młode koszatniczki mogą zacząć pobierać pokarm stały począwszy od 2-go tygodnia życia, można je odsadzić już w wieku 4 tygodni, chociaż zaleca się pozostawienie ich z samicą na okres 5-6 tygodni życia. W momencie odsadzenia należy ocenić płeć młodych i oddzielić, by uniknąć wczesnego krycia i chowu wsobnego.
UKŁAD POKARMOWY
Zęby.
Zęby rosną przez całe życie i koszatniczka musi mieć możliwość gryzienia i ścierania zębów, by nie doszło do ich przerośnięcia. Gałązki drzew owocowych (jabłoni i gruszy) oraz pumeks są doskonałymi elementami do gryzienia.
Zdrowe siekacze mają barwę pomarańczową. Rozkład barwników roślinnych zawartych w ich diecie skutkuje obecnością pomarańczowej wydzieliny w ich ślinie. Białe zęby są oznaką złego stanu zdrowia. Ponieważ koszatniczka staje się coraz popularniejszym zwierzęciem towarzyszącym i bardziej prawdopodobna staje się możliwość chowu wsobnego, możliwe jest, że w przyszłości będziemy świadkami rozwoju zaburzeń typu wady zgryzu.
Przerośnięte zęby należy regularnie podcinać lub piłować, w klatce należy umieścić twardy kamień lub pumeks, by zachęcić zwierzę do gryzienia. Sporadycznie może dojść do złamania siekacza na skutek upadku lub walki. Siekacze trzeba wówczas podciąć lub zetrzeć, aż do momentu, gdy osiągną ponownie właściwą pozycję.
Jama ustna.
Koszatniczki SA podatne na zakażenia jamy ustnej. Do objawów klinicznych należą dysfagia i utrata apetytu. Zęby mogą stać się białe zamiast pomarańczowo-żółtych. Należy podać antybiotyk, jak enrofloksacynę lub metronidazol. Korzystny wpływ na koszatniczki może mieć podawanie do picia wody butelkowanej zamiast bieżącej. Dodatek witaminy C do wody może pomagać zapobiegać rozwojowi infekcji jamy ustnej. Roztwór zawierający 12,5 mg/ 100 ml można uzyskać rozpuszczając tabletki witaminy C w wodzie pitnej.
Biegunka.
Biegunka ma zwykle podłoże dietetyczne. Powstaje w przypadku spożywania jakiegokolwiek świeżego pokarmu w nadmiarze. We wczesnych stadiach koszatniczka jest ożywiona i aktywna. Zwierzęciu należy podawać jedynie siano. Liście czarnej porzeczki mają działanie ściągające i można je podawać w małych ilościach. Również przypalone tosty mają takie działanie.
Każdy świeży lub nowy składnik pokarmowy należy wprowadzać stopniowo, w małych ilościach.
Cukrzyca.
Koszatniczki nie są w stanie metabolizować cukru i łatwo zapadają na cukrzycę, jeśli skarmiane są pokarmem zawierającym cukier lub węglowodany.
Objawy kliniczne obejmują polidypsję, poliurię oraz rozwój zaćmy i utratę masy ciała. Wtórnym powikłaniem cukrzycy jest stłuszczenie wątroby oraz utrata czynności nerek. Koszatniczki z cukrzycą żyją krócej. Nie ma dostępnego leczenia. Pokarm musi zostać zmieniony i należy podawać jedynie siano i granulat. Przez cały czas musi być dostępna świeża woda do picia.
Cukrzycy można uniknąć podając kosztaniczkom jedynie granulat, siano i niektóre warzywa. Nie należy podawać żadnych smakołyków zawierających cukry, owoców lub węglowodanów. Mniszek lekarski i zielonki można podawać w niewielkich ilościach. Pokarm bogaty w tłuszcze, jak nasiona słoneczników, orzeszki ziemne i orzechy należy ograniczać jedynie do okazyjnego podawania.
Stłuszczenie wątroby.
Może rozwinąć się u koszatniczek odżywianych pokarmem bogatym w tłuszcze, np. mieszanką zawierającą nasiona słonecznika i orzechy. Samice w wieku rozrodczym, zwierzęta otyłe, samice ciężarne lub koszatniczki z cukrzycą należą do grupy najwyższego ryzyka.
Do objawów klinicznych należy utrata masy ciała i polidypsja.
UKŁAD ODDECHOWY
Zapalenie płuc
Chociaż koszatniczki są w stanie przetrwać bardzo niskie temperatury w swoim naturalnym środowisku, trzymane w niewoli są bardzo wrażliwe na zakażenie górnych dróg oddechowych. We wczesnych stadiach pojawia się wyciek z nosa, katar oraz zlepianie włosów na kończynach przednich związane z pocieraniem pyszczka. Jeżeli nie będzie się leczyć, może doprowadzić do zapalenia płuc i dołączą się objawy duszności, charczenia i trzeszczenia przy oddychaniu, zwierzę kuli się i przestaje pobierać pokarm.
Każda koszatniczka z zakażeniem górnych dróg oddechowych powinna otrzymać antybiotyk, np. enrofloksacynę. Zwierzę należy trzymać w pomieszczeniu ciepłym, wolnym od przeciągu. Wokół klatki można smarować maść z metanolem.
OKO
Zaćma.
Zaćma jest zmętnieniem soczewki. Zaćma obustronna towarzyszy najczęściej cukrzycy. Istnieje również dziedziczna postać zaćmy, która rozwija się u starszych koszatniczek. Każdą koszatniczkę z zaćmą najlepiej jest zbadać pod kątem cukrzycy, badając próbkę krwi lub moczu.
Jeśli koszatniczka pozostaje w znanym sobie otoczeniu, może sobie dobrze radzić opierając się na innych zmysłach. Jeśli koszatniczka ma cukrzycę, należy dostosować jej pokarm do poziomu zawierającego duże ilości włókna bez węglowodanów lub cukrów.
UKŁAD MIĘŚNIOWO - SZKIELETOWY
Zapalenie dłoniowych powierzchni dolnych odcinków kończyn
Popularne określenie pododermatitis w języku angielskim to „bumblefoot”. Objawami klinicznymi są obrzęk i owrzodzenie podeszwy stopy. Przyczyna jest zwykle bakteryjna, najczęściej zakażenie Staphylococcus ureus. Podłoża rusztowe predysponują koszatniczkę do tego schorzenia, ponieważ zwiększają ryzyko otarć podeszwy.
Leczenie zaawansowanych przypadków ze znacznym obrzękiem stopy rzadko jest skuteczne. Stopę należy oczyścić płynem antyseptycznym i pokryć maścią antybiotykową. Stopem można zabezpieczyć plastrem lub bandażem przed dalszymi urazami i zanieczyszczeniem. Antybiotyki należy podawać doustnie lub w iniekcji.
Każde podłoże rusztowe należy przykryć drewnem lub innym jednolitym materiałem.
Złamania.
Uraz, taki jak upadek, może skończyć się złamaniem kończyny. Proste złamania kości długich można leczyć unieruchamiając kończynę od wewnątrz, przy pomocy igły jako gwoździa doszpikowego. Złamania z odłamami lub złożone mogą wymagać amputacji kończyny. Złamania goją się szybko, kostnina tworzy się w ciągu 7-10 dni. Można podawać środek przeciwbólowy, ja meloksikam.
Koszatniczki nie znoszą łatwo opatrunków gipsowych lub ciężkich opatrunków. Jeśli stosuje się lekki opatrunek, koszatniczka może wymagać założenia kołnierza elżbietańskiego, by zapobiec samookaleczeniom.
Koszatniczkę należy umieścić w małej, bezpółkowej klatce, bez możliwości wspinania.
Rany ogona.
Rany ogona są bardzo częste, ponieważ koszatniczka ma zdolność zrzucania skóry ogona jako mechanizm obronny przed drapieżnikami. Z tego powodu nigdy nie należy podnosić koszatniczki za ogon.
Rany przebiegające ze skalpowaniem będą wymagały zabiegu operacyjnego, a ogon należy amputować.
ZACHOWANIE
Koszatniczki są istotami bardzo towarzyskimi; w środowisku naturalnym mogą żyć w koloniach liczących do 100 osobników. Rozwinęły zaawansowaną metodę komunikacji głosowej i mają zdolność rozpoznawania poszczególnych osobników, które odpowiednio pozdrawiają. Jako zwierzęta towarzyszące, koszatniczki stosują tę metodę komunikacji głosowej w odniesieniu do swoich opiekunów.
Rzadko gryzą, o ile nie czują się zagrożone. Jeśli spotykają się dwa samce, będą wydawać szczekoczące dźwięki; ten sam dźwięk wydają, gdy są zaniepokojone lub gdy się je drażni. Jeśli mają zły nastrój, są rozzłoszczone lub przestraszone, wydają głośny pisk. Jeśli są szczęśliwe, wydają ćwierkoczący głos; dźwięk ten wydają, gdy rozpoznają znajomego towarzysza oraz podczas zalotów i krycia.
Koszatniczki są zwierzętami dziennymi i w nocy mają krótkie cykle senne, trwające około 20 minut.
