Osłuchiwanie klatki piersiowej.
U szczupłych zwierząt serce można wyczuć palcami jeszcze podczas pierwszego etapu badania. Uderzenia koniuszka serca są wyraźnie wyczuwalne po lewej stronie klatki piersiowej blisko mostka w 5. – 6. przestrzeni międzyżebrowej. Już niewielkie zdenerwowanie może doprowadzić do powiększenia pojemności wyrzutowej serca i przyspieszenia jego pracy. U kotów z lewokomorowym przerostem serca uderzenia koniuszkowe są dużo mocniejsze niż u zdrowych zwierząt.
Fonendoskop zakończony lekiem pozwala na lepszą słyszalność niskich tonów, natomiast zakończony membraną tłumi tony niskie i uwydatni a wysokie. Klatkę piersiową osłuchuje się po dwóch stronach. Pierwszy ton serca odpowiada początkowi skurczu i zamykaniu się zastawek przedsionkowo – komorowych, drugi natomiast - końcowi skurczu i zamykaniu się zastawek aorty oraz tętnicy płucnej. Osłuchując tony serca, należy zwracać uwagę na:
Szmery serca będące konsekwencją niedomykalności zastawek można podzielić w zależności od ich nasilenia według skali sześciostopniowej. Następnie określa się ewentualne zmiany ich głośności w zależności od pracy serca. Szmery oddechowe w niewielkim stopniu utrudniają osłuchiwanie serca, natomiast mruczenie może spowodować, że tony serca będą zupełnie niesłyszalne. W przypadku gdy kot nie przestaje mruczeć, można spróbować krótkotrwale zasłonić mu nos lub ucisnąć gałkę oczną zwierzęcia (przez powiekę) -powinno to doprowadzić do krótkotrwałego spowolnienia akcji serca. Każda nieprawidłowość w pracy mięśnia sercowego jest wskazaniem do przeprowadzenia szczegółowego badania kardiologicznego:
Osłuchując płuca, należy sprawdzić, czy nie występują nieprawidłowe szmery oddechowe:
Osłuchując jamę brzuszną, można stwierdzić prawidłowe szmery trawienne lub ich brak.
Opukiwanie.
Opukiwanie klatki piersiowej od lat nie należy do podstawowych metod diagnostycznych i obecnie nikt nie ustaliłby rozpoznania np. nowotworu płuc jedynie n podstawie tego badania. Mimo to metoda ta, jeżeli lekarz umie ją wykorzystać, może służyć jako pierwsza wskazówka przy podejrzeniach niektórych chorób. Opukiwanie „palcem w palec” możemy wykonać zawsze i nie potrzeba do niego żadnego dodatkowego oprzyrządowania. Praworęczny lekarz kładzie staw III paliczka środkowego palca lewej dłoni na klatce piersiowej zwierzęcia w badanej okolicy. Czubkiem palca środkowego prawej dłoni stuka się w niego z tym samym natężeniem w równomiernym rytmie. Osłuchowo można odróżnić wypuk głęboki pochodzący znad tkanek wypełnionych powietrzem (płuc) od stłumionego wypuku pochodzącego znad tkanek miąższowych lub wypuku bębenkowego (np. znad rozszerzonego żołądka). Tą metodą diagnostyczną łatwo stwierdzić znaczne powiększenie sylwetki serca, zmiany nowotworowe (o średnicy większej niż 5 cm) lub obecność płynu w jamie opłucnej. Doświadczone osoby są nawet w stanie usłyszeć moment, w którym wypuk zmienia się z głębokiego na stłumiony, a także za pomocą opukiwania rozpoznać zapalenie płuc.
Omacywanie jamy brzusznej.
U kotów można z reguły bez większych problemów omacać jamę brzuszną. Jeżeli zwierzę mocno napina mięśnie ściany brzucha (co zdarza się stosunkowo rzadko), można zmienić tę sytuację, głaszczą je przez chwilę. Jedynie znaczna otyłość bywa niekiedy przeszkodą nie do pokonania. Badanie wykonujemy, stając za kotem i omacując płasko końcami palców obu rąk cała jamę brzuszną, poczynając od jej części dogłowowej i przechodząc powoli ku tyłowi. Badanie rozpoczyna się od powierzchownego omacania okolicy przepony, gdzie można ewentualnie wyczuć powiększoną wątrobę. Uciskając mocniej ściany jamy brzusznej, można wyczuć:
Gdy zetkniemy ze soną obie dłonie, możemy omacać pojedyncze pętle jelit, przepuszczając je między palcami. Oczywiście nacisk na jamę brzuszną nie może być zbyt duże tak, by uniknąć zranień i uszkodzenia narządów wrażliwych z powodu choroby. Łatwo można stwierdzić powiększenie narządów będące wynikiem ich nadmiernego wypełnienia, obrzęku lub nowotworów. W ten sposób można również omacać ciężarną macicę (rozpoznanie ciąży) i rozpoznać obecność płynu w jamie brzusznej.
Ustalanie rozpoznania
Kończąc badanie pacjenta, lekarz ma przed sobą wynik, w którym najczęściej stwierdza wiele różnych nieprawidłowości i odchyleń od normy. Wszystkie te objawy, a także wskazówki przekazane przez właściciela, muszą zostać uporządkowane w sposób przyczynowo-skutkowy i dopasowane do obrazu konkretnej choroby. Rezultatem badania powinno być ustalenie rozpoznania (lub kilku rozpoznań). Proces ten jest niestety obarczony wysokim ryzykiem błędu. U ludzi przeprowadzono badania porównujące ustalone przyżyciowo rozpoznanie z wynikami sekcyjnymi. Okazało się, że odsetek błędnych rozpoznań sięga 70%.
Jeżeli stwierdzi się wiele objawów chorobowych i nie wiadomo, czy są one objawami jednej, czy wielu chorób, należy je uporządkować według schematu. Może to być odpowiedni formularz lub program komputerowy. Dlatego sporządzenie opisu historii choroby powinno zacząć się już od momentu poszukiwania prawidłowego rozpoznania. Pozwala to uporządkować wszystkie fakty, a opis będzie włączony do przyszłej dokumentacji. Historia choroby powinna zawierać następujące informacje:
Opis historii ma na celu:
Każdy pacjent w lecznicy powinien mieć swoją historię choroby. Jest to nie tylko zalecenie, ale także konieczność, np. w przypadku sprawy sądowej dotyczącej opieki nad jakimś pacjentem.
Schematyczna historia choroby.
Schematyczna historia choroby stanowi doskonały kompromis: opis nie jest przedstawiony ani chronologicznie, ani według kolejności wyników badań:
tylko opiera się na konkretnym problemie dotyczącym konkretnego pacjenta. Służy więc w tym samym stopniu dokumentacji, co ułatwia ustalenie rozpoznania. Do sporządzenia takiej historii choroby można używać wcześniej przygotowanych i wydrukowanych schematów. Ponieważ do opracowanych tabel wpisuje się jedynie dodatnie wyniki badań, można sobie oszczędzić ciągłego pisania sformułowania „bez zmian”. Nieskomplikowane rozpoznanie można więc udokumentować, zaznaczając w karcie trzy krzyżyki.
Do sporządzenia takiej historii choroby używa się programów komputerowych lub samodzielnie opracowanych i wydrukowanych schematów:
1. Zbiór danych:
2. Protokół pracy:
3. Chronologiczny przebieg wizyt kontrolnych:
Nakład czasy potrzebny do sporządzania tego typu historii choroby jest początkowo znaczny. Jednak ciągle zwiększająca się liczba diagnozowanych i leczonych chorób powoduje także wzrost liczby złych rozpoznań i nieprawidłowo prowadzonego leczenia. Postęp w leczeniu pacjentów zależy nie tylko od zakupu nowoczesnego oprzyrządowania do kliniki, ale także od indywidualnego psychicznego nastawienia lekarza do swojej pracy. Korzyść z prawidłowo prowadzonej dokumentacji mają zarówno młodzi: źródło materiału, z którego mogą czerpać wiedzę, jak i doświadczeni lekarze.
