Nowotwory narządu ruchu, Cz.2

Przebieg kliniczny

Kostniakomięsak jest nowotworem szybko rosnącym, inwazyjnym. Powoduje ból. Niszczenie kości doprowadza do jej osłabienia i złamań patologicznych. Nowotwór ma tendencje do rozprzestrzeniania się w jamie szpikowej. Poprzez okostną i głębokie powięzie może naciekać okoliczne tkanki. Rzadko obejmuje stawy.

Kostniakomięsak kości długich psów jest nowotworem o wysokiej złośliwości, dającym przerzuty już na wczesnym etapie rozwoju. W momencie rozpoznania pierwotnego ogniska nowotworu najczęściej doszło już do mikroprzerzutów. Nowotwór przerzutuje drogą naczyń krwionośnych, najczęściej do płuc. Inne lokalizacje odległych przerzutów to:

•    nerki,
•    śledziona,
•    wątroba,
•    kościec.

Kostniakomięsak szkieletu osiowego, np. czaszki, odznacza się mniejszą złośliwością, zarówno pod względem tempa wzrostu, jak i skłonności do przerzutowanie. Kostniakomięsak kotów zachowuje się klinicznie mniej agresywnie niż u psów i szacuje się, że daje przerzuty w poniżej 20 % przypadków.

U obu gatunków chrzęstniakomięsak oraz włókniakomięsak są generalnie wolno rosnącymi guzami i rzadko Przerzutuje. Fuz olbrzymiokomórkowy kości może przebiegać klinicznie jak nowotwory łagodne bądź złośliwe.

Zespoły paranowotworowe.

Brak jest specyficznych dl akostanikomięsaka i innych nowotworów pierwotnych kości zespołów paraneoplastycznych. Hiperkalcemia rzadko związana jest z pierwonymi nowotworami kości, chociaż może występować w przypadkach masywnych przerzutów do kości z tkanek miękkich, w szpiczaku plazmocytowym i chłoniaku.

Pierwotne nowotwory kości szkieletu osiowego mogą dawać objawy zależnie od ich lokalizacji.

Objawy kliniczne.

Kostniakomięsak kości długich.
U chorych zwierząt występuje zazwyczaj kulawizny (narastająca stopniowo lub pojawiająca się nagle) z lub bez bolesnego obrzęku dotkniętej nowotworem części kończyny. kulawizna jest zazwyczaj postępująca, choć może też pojawić się nagle i jest wtedy związana ze złamaniem patologicznym.

Nowotwory wykazują predylekcję do części przynasadowych kości długich, szczególnie:

•    końca bliższego kości ramiennej,
•    końca dalszego kości promieniowej,
•    końca dalszego kości udowej,
•    końca bliższego kości piszczelowej.

Kostniakomięsak szkieletu osiowego.
Objawy uzależnione są od lokalizacji procesu nowotworowego. Może występować jedynie deformacja kości czaszki połączona z bólem, bądź bez niego. Niekiedy masa nowotworu nie jest widoczna w czasie badania klinicznego, a występują objawy związane z obecności guza lub złamaniem patologicznym objętej kości, np.:

•    nowotwory:

-    jamy ustnej,
-     żuchwy,
-     szczęki,
-     gałki ocznej

mogą powodować ból przy otwieraniu jamy ustnej lub wytrzeszcz gałki ocznej,

•    nowotwory jamy nosowej i zatok przynosowych powodują wypływ lub krwawienie z nozdrzy zewnętrznych,
•    nowotwory kręgosłupa mogą powodować objawy neurologiczne.

Rozpoznawanie.

Badania laboratoryjne.
Standardowe badanie hematologiczne i biochemiczne surowicy nie dostarcza zbyt wielu informacji pomocnych w rozpoznawaniu pierwotnych nowotworów kości. Aktywność fosfatazy zasadowej i jej frakcji kostnej ulega podwyższeniu u psów z pierwotnym kostniakomięsakiem. Nie jest to wiarygodny test diagnostyczny, choć ma znaczenie w rokowaniu.

Badania obrazowe.
Badanie radiologicznie jest bardzo cenną technika w diagnostyce pierwotnych nowotworów kości. Radiologicznie można stwierdzić:

•    osteolizę – niszczenie istoty korowej lub zajęcie jamy szpikowej; zmiany mogą być ogniskowe lub rozsiane,
•  nieregularne, nieuporządkowane tworzenie nowej kości (często rozchodzące się promieniście, prostopadle do kory); ogniska zagęszczenia na terenie jamy szpikowej oraz odczyn odokostnowy w postaci liniowego cienia ustawiony pod kątem ostrym do warstwy korowej, tzw. kąt Codmana.
•    Obrzęk tkanek miękkich z lub bez wapnienia

Połączenie tych objawów radiologicznych wraz z historia choroby i objawami klinicznymi przemawia za występowanie kostniakomięsaka, chociaż potwierdzenie można uzyskać tylko w badaniu histologicznym.Dlatego rozpoznanie radiologiczne powinno brzmieć „ pierwotny nowotwór złośliwy kości”.

Badanie radiologiczne klatki piersiowej ma znaczenie dla określenia stopnia zaawansowania klinicznego procesu nowotworowego. Badanie USG, KT, MR nie mają znaczenia, bądź jedynie niewielkie w rozpoznawaniu pierwotnych nowotworów kości kończyn. W nowotworach szkieletu osiowego mogą być przydatne KT i MR. Duże znaczenie dla wykrywanie przerzutów do kości ma scyntygrafia.

Biopsja/BAC
BAC ma ograniczone znacznie w diagnostyce pierwotnych nowotworów kości z powodu twardości, uwapnienia badanej tkanki. BAC należy wykonać w przypadku powiększenia okolicznych węzłów chłonnych, choć przerzuty do nich nie są częste.
Uzyskanie w czasie biopsji materiału diagnostycznego może być trudne z kilku powodów:

1)    Twarda struktura zmian ogranicza wybór technik biopsyjnych, powoduje konieczność odwapnienia materiału przed badaniem histologicznym, co odwleka w czasie uzyskanie rozpoznania.

2)    Duża złośliwość nowotworów powoduje, że występują w nich obszary krwotoków i martwicy;poza tym nowotwór stymuluje odczyny normalnej tkanki kostnej; wybranie odpowiedniej, reprezentatywnej tkanki może nastręczać trudności.

3)    Zazwyczaj konieczne jest znieczulenie ogólne pacjenta.

4)    Istnieje ryzyko złamania patologicznego po biopsji.

Trepanobiopsja igłą Jamshidi jest najlepszą metodą uzyskania materiału do rozpoznawania pierwotnych nowotworów kości. Alternatywnie można wykonać biopsję tnącą. By materiał był reprezentatywny, należy pobrać 2-3 próbki z różnych miejsc i pod różnym kątem.

Klasyfikacja kliniczna.

Rozległość guza pierwotnego ocenia się w badaniu radiologicznym. Należy wykonać w czasie znieczulenia ogólnego na wdechu zdjęcia rentgenowskie klatki piersiowej w ułożeniu bocznym lewym i prawym. Wykryć można w tym badaniu przerzuty nowotworowe, za wyjątkiem bardzo małych. Do wykrywania przerzutów do kości użyteczna jest scyntygrafia.

Do oceny zaawansowania klinicznego choroby nowotworowej wykorzystywana jest klasyfikacja TNM Światowej Organizacji Zdrowia. Guzy w innych lokalizacjach, np. jamie istnej, powinny być klasyfikowane według odpowiedniego dla nich systemu.

Leczenie.

Głównym pytaniem stawianym po uzyskaniu rozpoznania kostniakomięsaka kości kończyn u psów jest, czy warto rozpoczynać terapię. Wybór metod leczenia jest ograniczony.

Większość przypadków, pomimo leczenia, kończy się śmiercią pacjenta. Psy z kostniakomięsakiem wykazują kulawiznę z powodu bólu. Jeśli ból nie może zostać wyeliminowany w wyniku leczenia guza pierwotnego, zwierzę powinno zostać poddane eutanazji.

Nowotwory kości w lokalizacjach innych niż kości kończyn, możliwe do usunięcia chirurgicznego, mają łagodniejszy przebieg kliniczny, rzadziej dają przerzuty, a rokowanie dla nich jest pomyślniejsze.

Leczenie chirurgiczne.
Leczenie chirurgiczne jest najskuteczniejszą metodą terapii pierwotnych nowotworów kości. Miejscowa inwazyjność tych procesów powoduje, że wymagany jest szeroki margines cięcia. Jest to możliwe w niektórych guzach czaszki i szkieletu osiowego. Dla większości nowotworów kości kończyn zachowanie szerokiego marginesu cięcia oznacza amputację zajętej kończyny Odcięcie kończyny przedniej lub tylnej jest dobrze tolerowane przez psy o wadze do 45-50 kg, a niekiedy nawet cięższe. Amputacja jest leczeniem z wyboru bólu nowotworowego i umożliwia skuteczne usunięcie ogniska pierwotnego. Czas przeżycia po amputacji jest niestety krótki, średnio trzy, czteromiesięczny.

Operacja oszczędzająca kończynę.
W niektórych wyselekcjonowanych przypadkach można uniknąć amputacji dzięki chirurgicznemu usunięciu zajętej części kości i zastąpieniu płytką metalową. W przypadkach kostniakomięsaka operacja oszczędzająca nie jest możliwa. Ta technika jest zarezerwowana dla przypadków stosunkowo małych, wcześnie uchwyconych guzów, nie przekraczających bariery wewnętrznej warstwy okostnej i nie naciekających tkanek miękkich. Koniec dalszy kości promieniowej jest najkorzystniejszym miejscem dla tej techniki z uwagi na łatwość wykonania artrodezy nadgarstka. Technika ta nie jest wolna od trudności:

1.    Konieczne jest bardzo znaczne ograniczenie ruchu przez wiele miesięcy po zabiegu; w tym czasie kończyna musi być unieruchomiona w opatrunku (co w przypadku niektórych zwierząt oznacza do końca życia).

2.    Powikłania są częste, począwszy od poluzowania śrub mocujących płytkę oraz przeszczepu, aż po osteomielitis i odrzucenie przeszczepu; stwarza to konieczność następnych interwencji chirurgicznych.

3.    W dużej części przypadków występuje wznowa miejscowa.

4.    Operacja oszczędzająca nie wpływa na rozwój przerzutów, które są przyczyną śmierci zwierzęcia.




Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170) oraz zmianami z dnia 9.05.2007 r. (Dz. U. Nr 99, poz. 662) za naruszenie praw własności poprzez kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie przedstawionych na stronach Veterynaria.pl, Vetforum.pl, Sklep.Veterynaria.pl treści bez zgody właściciela grozi grzywna oraz kara pozbawienia wolności od 6 m-cy do lat 5 (art. 115.1).