Nowe metody leczenia nowotworów

Nie ma wątpliwości , że choroby nowotworowe stanowią i będą stanowiły duży problem dla lekarza weterynarii. Stosowane obecnie metody leczenia nowotworów są w wielu przypadkach nieskuteczne i związane z dużą toksycznością dla pacjenta. Badania z dziedziny onkologii mają na celu wypracowanie nowych metod leczenia chorób nowotworowych. Wraz z konwencjonalnymi metodami leczenia:

·    leczenie chirurgiczne,
·    chemioterapia,
·    radioterapia
stosowane są metody niekonwencjonalne, np. hipertermia, terapia fotodynamiczna, które mają na celu selektywne zniszczenie komórek nowotworowych. W przyszłości osiągnięcia w dziedzinie immunologii i biologii molekularnej odegrają prawdopodobnie kluczową rolę w leczeniu nowotworów.

Hipertermia.
Hipertermia jest metodą leczenia nowotworów opierającą się na założeniu , że komórki nowotworowe giną w temperaturze 42-45 stopni Celsjusza. Mechanizm selektywnego niszczenia komórek nowotworowych jest złożony. Bezpośredni wpływ na komórkę nowotworową powoduje hamowanie komórkowego metabolizmu tlenowego, hamowanie syntezy kwasów nukleinowych i białek , wzrost aktywności enzymów lizosomalnych i wzrost przepuszczalności błon cytoplazmatycznych. Hipertermia na poziomie guza nowotworowego powoduje zmiany dotyczące jego unaczynienia. Wywołuje zastój krwi, powstawanie zakrzepów i zatorów oraz zmiany zwyrodnieniowe w śródbłonku naczyń.
Zainteresowanie hipertermią jest bardzo duże. Jest ona przedmiotem badań doświadczalnych i klinicznych od 25 lat. Stosowana była w terapii lokoregionalnej nowotworów, często w połączeniu z radioterapią, a także w terapii ogólnej wraz z chemioterapią. Mimo potencjalnych zalet tej metody , ze względów technicznych, nie jest ona stosowana w medycynie. Trudne technicznie jest uzyskanie lokalnej hipertermii przy jednoczesnej ochronie pozostałych partii ciała.

Terapia fotodynamiczna.
Inną metodą budzącą duże zainteresowanie badaczy już od lat jest terapia fotodynamiczna (PDT). Zasada PDT opiera się na wybiórczym gromadzeniu w komórkach nowotworowych substancji fotouczulającej , stosowanej ogólnie lub miejscowo. Stymulacja guza ( a właściwie substancji ) światłem o odpowiedniej długości fali aktywuje substancję światłoczułą ( fotouczulacz ), wywołuje reakcje fotochemiczne, których kulminacją jest wytworzenie wolnych rodników i śmierć komórek. Pierwszymi związkami stosowanymi w PDT były substancje światłoczułe stosowane oparte na porfirynach, a jako źródło światła stosowane były lasery argonowe. Mimo, iż terapia fotodynamiczna okazała się skuteczna w leczeniu ludzi i zwierząt, napotkano dużo  trudności. Pochodne hematoporfiryn akumulują się nie tylko w komórkach prawidłowych, ale także w prawidłowych komórkach organizmu powodując zachodzenie reakcji fotochemicznych. Lasery argonowe okazały się bardzo drogim i trudnym do obsługi wyposażeniem.
W ostatnich latach jako fotouczulacz zaczęto używać bardzo selektywnych , krótkodziałąjących substancji , które są stosowane nawet miejscowo.
Rozwój technologii laserowej umożliwił dostęp do tańszych źródeł światła czerwonego w leczeniu nowotworów umiejscowionych powierzchownie. W efekcie zastosowanie terapii fotodynamicznej stało się realne w warunkach klinicznych i , mimo iż PDT jest techniką w fazie badań, liczne badania kliniczne wstępnie potwierdzają jej skuteczność.


Schematyczny mechanizm PDT

Światło
Związek światłoczuły
Niestabilny stan tripletu
Przekazanie energii na tlen
Cytotoksyczny tlen singletowy i inne wolne rodniki
Śmierć komórki

Immunoterapia, terapia genowa, nowe kierunki badań.

Już od dawno jednym z podstawowych celów terapii onkologicznej było wykorzystanie układu immunologicznego organizmu  w walce z nowotworem . W medycynie weterynaryjnej z różnym skutkiem opracowano i zastosowano wiele metod immunoterapii. W brodawczycy u bydła i psów, w celu cofania się zmian, stosowano szczepionki oparte na lizatach tkanki nowotworowej. Ponieważ zmiany nowotworowe tego typu cofają się często spontaniczne, obiektywna ocena tego typu terapii jest niemożliwa. Raczej bez powodzenia stosowano bierną immunoterapię, polegającą na podawaniu przeciwciał skierowanych przeciwko komórkom nowotworowym. W USA dostępne są przeciwciała monoklonalne stosowane w leczeniu chłoniaka psów. W medycynie weterynaryjnej szeroko stosowane były i są substancje immunostymulujące. Jednym z pierwszych immunostymulatorów wykorzystywanych w terapii nowotworów był atentowany szczep Mycobacterium tuberculosis (BCG). BCG stosowano w leczeniu psów z rakiem gruczołu mlekowego. Wydłużono czas do wystąpienia przerzutów raka, jednak dużym problemem okazała się toksyczność preparatu. U psów z kostniakomięsakiem stosowano MTP-PE, który ma budowę zbliżoną do fragmentu ściany prątków. Uzyskano wydłużenie czasu przeżycia psów po amputacji kończyny.
Zbadano wiele związków , które mają właściwości immunostymulujące i mogą być skuteczne w niektórych chorobach nowotworowych. Takim związkiem jest acemannan, polisacharyd pochodzenia roślinnego, który oddziaływuje w różny sposób na układ immunologiczny. Lek zarejestrowany jest w USA jako związek wykorzystywany w leczeniu uzupełniającym mięsaków tkanek miękkich. Podawany jest psom z rakiem nabłonka przejściowego pęcherza moczowego. Właściwości immunomodulujące posiada cymetydyna, antagonista receptora H2. Z powodzeniem stosowano ją w czerniaku, choć wpływ cymetydyna na układ immunologiczny nie był sprawdzany w badaniach klinicznych prowadzonych na dużą skalę.
Niektóre cytokiny, np. interferon, IL-2, a także tri peptyd muramylowy (MTP) pobudzają aktywność cytotoksyczną komórek efektorowych  ( limfocyty T, komórki NK, makrofagi ), jednak ich skuteczność kliniczna jest ograniczona. Wymienione związku pobudzają odporność komórkową, jednak nie kierują jej przeciwko określonemu celowi. Większość komórek nowotworowych nie jest rozpoznawana przez układ immunologiczny jako „obce”, gdyż nie posiada na swej powierzchni odpowiednich antygenów. Antygeny rozpoznawane jako „obce” mogą być z czasem tolerowane przez układ immunologiczny lub odpowiedź immunologiczna jest hamowana przez substancje pochodzenia nowotworowego. Niestety koncepcja przeciwciał monoklonalnych dostarczających związek toksyczny wprost do komórki nowotworowej nie została zrealizowana. Jednak w dużym stopniu wzrosła znajomość złożonych mechanizmów i interakcji współistniejących w obrębie układu immunologicznego, co z kolei umożliwia wypracowanie nowych strategii walki z nowotworem. Przykładem niech będzie wykorzystanie w leczeniu czerniaka szczepionek opartych na komórkach dendrytycznych . Osiągnięcia biotechnologii molekularnej umożliwiające wprowadzenie do komórki genów obcego pochodzenia stwarzają wiele nowych możliwości w walce z nowotworem. Przyszłe osiągnięcia w dziedzinie onkologii będą wynikały między innymi z wykorzystania technologii cytokin w terapii genowej.
Zrozumienie biologii nowotworów także daje szansę na stworzenie nowych metod terapii. Stwierdzono, że receptory dla czynników wzrostowych w komórkach nowotworowych odgrywają kluczową rolę we wzroście i rozwoju pewnych typów nowotworów. Niektóre z tych receptorów zostały dokładnie zbadane. Wyjaśniony został mechanizm wzrostu nowotworu, co umożliwiło wytworzenie bardziej specyficznych , niż chemioterapia metod niszczenia komórek nowotworowych. Przykładem może być hamowanie enzymów odpowiedzialnych za rozprzestrzenianie i przerzutowanie komórek nowotworowych lub hamowanie angiogenezy nowotworowej. Wyniki uzyskiwane w badaniach laboratoryjnych przedstawiają się bardzo obiecująco, niektóre  z wymienionych metod zaczęto już stosować w praktyce klinicznej.


Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170) oraz zmianami z dnia 9.05.2007 r. (Dz. U. Nr 99, poz. 662) za naruszenie praw własności poprzez kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie przedstawionych na stronach Veterynaria.pl, Vetforum.pl, Sklep.Veterynaria.pl treści bez zgody właściciela grozi grzywna oraz kara pozbawienia wolności od 6 m-cy do lat 5 (art. 115.1).