Zmiany patofizjologiczne odpowiedzialne za objawy kliniczne u młodych dogów, dobermanów oraz innych czystych rasowo psów formują model choroby, z którym porównywane są podobne stany występujące u innych zwierząt. Objawy neurologiczne rozwijają się z powodu postępującego ucisku wywieranego na rdzeń kręgowy przez otaczającą go tkankę kostną i miękką. W badaniu radiologicznym lub podczas badania anatomopatologicznego stwierdzane są zmiany w zakresie kręgów środkowego oraz doogonowego odcinka szyjnego kręgosłupa lub ich stawów. Ponieważ konkretna przyczyna choroby nadal jest nieznana, termin „spondylopatia szyjna” stosowany jest głównie w celu podkreślenia różnego rodzaju zmian kręgowych.
Według wcześniejszych publikacji za ucisk rdzenia kręgowego odpowiedzialna jest przede wszystkim znaczna ruchomość doogonowego odcinka szyjnego kręgosłupa. Kolejne badania wykazały, że zwężenia kanału kręgowego powstają na skutek istniejących wad rozwojowych kręgów szyjnych. Zmiany te dotyczą najczęściej młodych dogów. Zalicza się do nich zwężenie oraz spłaszczenie grzbietowo-brzuszne doczaszkowych otworów kręgowych kręgów C5, C6 oraz C7. Najbardziej zmieniony jest zwykle szósty kręg szyjny. U młodych koni czystej krwi oraz psów rasy basset zmiany najczęściej stwierdza się na wysokości kręgów C3 i C4.
Wymieniona nieprawidłowości mogą dotyczyć zmiany wielkości, kształtu lub pozycji wyrostków stawowych. Wady rozwojowe kręgów mają tendencję do zniekształceń stawów oraz zaburzeń stabilności kręgów. U młodych dobermanów często stwierdza się niestabilność kręgów bez wyraźnych wad rozwojowych. Prawdopodobnie tkanka miękka w celu zapewnienia i umocnienia stabilności stawów kręgowych ulega proliferacji. U psów i niektórych koni przerost więzadła międzyłukowego, grzbietowego więzadła podłużnego lub grzbietowego pierścienia włóknistego może wywoływać ucisk rdzenia kręgowego na wysokości brzusznych wyrostków stawowych.
Pomimo, że wiele czynników, prawdopodobnie warunkowanych genetycznie, może mieć związek ze spondylopatia szyjną, konkretna przyczyna choroby nie jest znana. Predysponowane są głównie rasy gigantyczne i olbrzymie, ze względu na ich wielkość i szybkie tempo wzrostu. Choroba pojawia się często u koni dużych w stosunku do wieku i rasy. Bardzo duża głowa pewnych ras psów może wywierać nietypową siłę na okolicę środkową i doogonową kręgosłupa szyjnego. U dogów często stwierdzane są objawy chwiejnego chodu, wysokiego stawiania kończyn, co niektórzy mogą uznać za lekką postać hipermetrii. U dogów opisywana jest zależność między intensywnym odżywianiem, a niektórymi zmianami w budowie szkieletu, do których należą między innymi zmiany kręgosłupa szyjnego.
U najbardziej dotkniętych dogów, koni oraz niektórych dobermanów objawy kliniczne rozwijają się w wieku 3-18 miesięcy. Psy wykazują objawy nieznacznej ataksji kończyn miednicznych, postępujące aż do ciężkiej ataksji obustronnej oraz hipermetrii. Za ich powstawanie odpowiada ucisk na wstępujące szlaki proprioreceptywne. W miarę wzrostu ucisku, zaangażowanych jest coraz więcej szlaków ruchowych, przyczyniając się tym samym do powstania niedowładu lub paraliżu GNR.
Pomimo ucisku rdzenia na wysokości odcinka szyjnego zwykle objawy kliniczne są silniej wyrażone w kończynach miednicznych, zarówno u psów, jak i u koni. W niektórych przypadkach możliwe jest pojawienie się ataksji oraz niedowładu kończyn piersiowych. Niektóre psy i konie wykazują – z powodu zaangażowania istoty szarej odcinka szyjnego – objawy DNR kończyn piersiowych. Najczęściej nie stwierdza się bolesności okolicy karku, chyba że choroba wiąże się z wypadnięciem dysku szyjnego. Bolesność pojawia się podczas umoczenia szyi.
 |
Stan niektórych psów poprawia się po ograniczeniu ruchu, wprowadzeniu fizjoterapii oraz podaniu środków przeciwbólowych. Stan neurologiczny zazwyczaj pogarsza się po powrocie do codziennej aktywności ruchowej. Przeciwwskazane jest podawanie kortykosterydów młodym, rosnącym zwierzętom. Największa poprawa następuje po wykonaniu stabilizacji chirurgicznej, dekompresji lub obu tych działań.
W przypadku spondylopatii szyjnej u koni terapia jest podobna do zastosowanej u psów. We wczesnym etapie choroby młode konie mogą wykazywać poprawę po zmianie diety na zbilansowaną dietę minimalnego wzrostu. U koni z brzuszną niestabilnością kręgów zalecana jest brzuszna fuzja kręgów szyjnych. Dekompresję grzbietową zaleca się w przypadku zmian zwężeniowych, które powodują ucisk rdzenia kręgowego, niezależnie od pozycji szyi. Wynik zabiegu chirurgicznego zależy w dużym stopniu od ciężkości, dystrybucji oraz czasu trwania ucisku kręgowego.
Agata Grudzień
studentka III roku medycyny weterynaryjnej
