Choroby przełyku

Choroby przełyku można podzielić na:

  • zaburzenia czynnościowe – rozszerzenie, zaburzenia perystaltyki, zarzucanie żołądkowe
  • zaburzenia morfologiczne – zapalenie błony śluzowej, nowotwory
  • zmiany położenia - rozrosty około przełykowe, przepuklina przeponowa, odma opłucnowa

Zapalenie przełyku
Przyczynami ostrego zapalenia przełyku mogą być:

  • mechaniczne drażnienie
  • jedzenie zbyt gorących potraw i żrących substancji
  • czynniki infekcyjne (nosówka, zakaźne zapalenie otrzewnowej kotów, choroba parwowirusowa psów …)

W średnio nasilonych stanach brak jest objawów klinicznych. W poważniejszych stanach zauważa się trudności w połykaniu, wymioty występujące tuż po jedzeniu i regurgitatio. W wymiocinie nierzadko występuje krew. W pierwotnych stanach zapalnych przełyku łaknienie jest zachowane, zwierzę próbuje przełykać, lecz widać, iż sprawia mu to ból, co manifestuje się przekrzywianiem głowy i szyi z boku na bok. Występuje znaczny ślinotok, niekiedy krwisto podbarwiony. Omacywaniem okolicy szyi można stwierdzić bolesność, w rzadszych przypadkach obecność ciała obcego. W większości przypadków powrót do zdrowia następuje w ciągu 1-2 tygodni. W stanach cięższych częste są powikłania w postaci zwężeń przełyku lub tworzenia się ropni i przebicia przełyku. Jeżeli przebicie przełyku ma miejsce w odcinku śródpiersiowym to najczęściej zejście procesu jest niepomyślne, z powodu zapalenia śródpiersia lub opłucnej.

Leczenie we wczesnych stanach zapalnych przełyku obejmuje podawanie zimnego mleka oraz 1-2 % roztworu kwasu taninowego. Zimne okłady na szyję przynoszą psu ulgę. W ciężkich przypadkach należy podawać środki przeciwzapalne, przeciwbólowe, antybiotyki, odżywianie zaś powinno być pozajelitowe.

Ciało obce w przełyku
Ciała obce w przełyku najczęściej spotykamy u psów. Miejscami predylekcyjnymi są:

  • dogłowowa część przełyku tuż za puszką krtaniową
  • środkowa część wpustu do klatki piersiowej
  • okolica sercowa

Najczęstszymi przyczynami niedrożności są:

  • kości
  • chrząstki
  • twarde kawałki pokarmów
  • ścięgna
  • igły
  • kamienie
  • zabawki

U kotów są to najczęściej ości lub kawałki szkieletu ryb, u kociąt niekiedy można spotkać w przełyku połkniętą igłę.

Wczesnym objawem obecności ciała obcego w przełyku jest niechęć do jedzenia, ból podczas przełykania, wymioty, ślinotok oraz próby usunięcia „czegoś” z jamy ustnej. Głowa jest wyciągnięta do przodu, widoczne są objawy duszności. Koty mają cały czas otwartą jamę ustną i bardzo się ślinią.

W przypadku lokalizacji ciała obcego występuje wyraźnie odgraniczona strefa bólowa z objawami okolicznego obrzęku. Jeżeli ciało obce zlokalizowane jest tuż za puszką krtaniową, to można je zobaczyć przy silnie rozwartej jamie ustnej po uprzedniej premedykacji zwierzęcia. Dotyczy to przede wszystkim kotów, u których igła lub ość umiejscawia się w tej okolicy.

W przypadku, kiedy ciało obce umiejscawia się w odcinku piersiowym przełyku objawy kliniczne nie są zbyt mocno wyrażone. Utrata apetytu, wychudzenie oraz sporadyczne wymioty są wtedy podstawowymi objawami. Zaostrzenie procesu z wystąpieniem silnych objawów ogólnych następuje z chwilą perforacji przełyku i dołączenia się zapalenia śródpiersia i opłucnej. Rozpoznanie stawia się na podstawie wywiadu, badania klinicznego, które zawiera próbę sondowania żołądka oraz badania radiologicznego.

W przypadku obecności ciała obcego w odcinku szyjnym przełyku rokowanie jest z reguły dobre, leczenie zaś ma najczęściej charakter zachowawczy. Ze względu na trudności diagnostyczne i niespecyficzność objawów klinicznych obecności ciała obcego w odcinku piersiowym przełyku rokowanie powinno być ostrożne.

Leczenie obejmuje:

  • próbę usunięcia ciała obcego przez jamę ustną - postępowanie takie jest możliwe jest jedynie, gdy ciało obce jest zlokalizowane w dogłowowej części przełyku, tuż za puszką krtaniową. Zabieg musi być wykonany z użyciem środków uspokajających i w miejscowym znieczuleniu błony śluzowej gardła i krtani.
  • próby zepchnięcia ciała obce sondą do żołądka - sondowanie może służyć do zepchnięcia ciała obcego z dalej położonych odcinków przełyku. Spychanie nie może być dokonywane z użyciem siły, aby nie przebić ściany przełyku. W przypadku napotkania oporu nie należy kontynuować zabiegu.
  • usunięcie ciała obcego przez spowodowanie wymiotów - wymioty są dogodnym sposobem usunięcia ciała obcego z przełyku. Przed podaniem środków wymiotnych należy zastosować wlew preparatów poślizgowych, np. parafiny.
  • chirurgiczne usunięcie ciała obcego - postępowanie chirurgiczne i rokowanie jest uzależnione od lokalizacji ciała.

Zachyłek przełyku
Zachyłek przełyku najczęściej powstaje na skutek obecności ciała obcego, w wyniku przerwania ciągłości mięśniówki lub zrostów pozapalnych z tkankami otaczającymi. Objawy zachyłka są bardzo dyskretne, wyjątkiem dużych zmian lokalizujących się w odcinku szyjnym. W tych przypadkach, tuż po jedzeniu, obserwowane jest powstawanie deformacji, skłonność do wymiotów, niekiedy ograniczony, odcinkowy stan zapalny przełyku.

Rozpoznanie zachyłka przełyku stawia się na podstawie wywiadu, badania klinicznego oraz badania rentgenologicznego kontrastowego. Zachyłków w odcinku piersiowym oraz rozległych, dużych zachyłków w odcinku szyjnym nie leczy się. W stanach nieoperacyjnych wskazane jest postępowanie zachowawcze, polegające na podawaniu pokarmów płynnych i półpłynnych.

Achalazja przełyku

Idiopatyczna achalazja przełyku.
Jest to schorzenie występujące u szczeniąt. Kliniczne objawy ujawniają się po odsadzeniu od suki i zapoczątkowaniu żywienia pokarmami stałymi.

Choroba ta ma podłoże dziedziczne i najczęściej występuje u foksterierów gładkowłosych, chartów afgańskich, rzadziej u dogów i owczarków niemieckich. Dużo rzadziej wada ta występuje u innych ras psów.

Podstawowym objawem klinicznym idiopatycznej achalazji przełyku jest ulewanie, które właściciel mylnie określa jako wymioty. Niekiedy dominującym objawem klinicznym jest zachłystowe zapalenie płuc, bardzo częste powikłanie w tej jednostce chorobowej.

Zaburzenie warunkujące powstawanie idiopatycznej achalazji przełyku mają charakter nerwowo-mięśniowy i polegają na braku fali perystaltycznej przełyku oraz na zaburzeniach synchronizacji w odruchowym rozkurczu wpustu do żołądka. Stan taki sprawia, że pokarm dostaje się do przełyku za sprawą świadomego aktu połykania, lecz nie zostaje przesunięty dalej i nie może przejść do żołądka. Dochodzi do gromadzenia się pokarmu w przełyku, co powoduje widoczne wysklepienie lewej części szyi. Zwierzę z objawami idiopatycznej achalazji przełyku jest żywe, czujne u wykazuje przez cały czas wzmożony apetyt. Zdarza się, że zwrócony pokarm jest natychmiast zjadany powtórnie. Mimo to, widoczne jest postępujące wychudzenie zwierzęcia.

Rozpoznanie stawia się na podstawie typowych objawów klinicznych występujących w określonym wieku zwierzęcia oraz kontrastowego badania rentgenologicznego przewodu pokarmowego. Niekiedy cenną wskazówką jest występowanie podobnych objawów u innych osobników z tego samego miotu. Leczenie idiopatycznej achalazji przełyku jest długotrwałe i wymaga wielu poświęceń ze strony właściciela. Podstawową sprawą jest żelazna konsekwencja w postępowaniu, która z reguły pomyślnie wpływa na zlikwidowanie schorzenia. Zwierzę musi być karmione małymi porcjami płynnych, półpłynnych lub papkowatych (w późniejszym okresie) pokarmów, pozostając podczas jedzenia i przez 15-30 min po nim w pozycji pionowej na tylnych kończynach. Takie postępowanie ma na calu wykształcenie odruchu rozkurczu wpustu. Większość zwierząt (ok. 75%) udaje się w ten sposób wyleczyć. Postępowanie takie jest długotrwałe, przy czym jego zakończenie pomyślne następuje w 12-14 miesiącu życia.

Najpoważniejszym powikłaniem idiopatycznej achalazji przełyku jest zachłystowe zapalenie płuc, które stanowi główną przyczynę niepomyślnego zejścia choroby.

Nabyta achalazja przełyku.
Nabyta achalazja przełyku stanowi z punktu widzenia patogenetycznego taki sam proces, jak achalazja idiopatyczna, lecz dotyczy zwierząt starszych przy braku predylekcji rasowych. Z reguły jest to pierwszy epizod chorobowy, a w wywiadzie brak jest informacji na temat przebytych chorób przełyku. Etiologia schorzenia nie jest jeszcze poznana.

Objawy kliniczne polegają na występowaniu ulewań, prze zachowanym lub wzmożonym apetycie. Zwierzę chudnie i staje się apatyczne. Niekiedy mogą wystąpić objawy niektórych chorób niedoborowych (niedokrwistość). Zachłystowe zapalenie płuc stanowi często powikłanie maskujące podstawową sprawę chorobową.

Leczenie nabytej achalazji przełyku jest identyczne, jak w przypadku procesu idiopatycznego. Specyficzne żywienie zwierzęcia przeprowadza się przez okres ok. 6 tygodni. Wspomagająco podaje się witaminy z grupy B oraz leki antycholinergiczne (np. atropina). Jeżeli po 6 tygodniach postępowania zachowawczego brak jest jakichkolwiek oznak cofania się choroby, to istnieje wskazanie do przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego. Należy jednak podkreślić, iż w przeciwieństwie do idiopatycznej achalazji przełyku, rokowanie w postaci nabytej powinno być zawsze ostrożne.

Przetrwały prawy łuk aorty
Przetrwały prawy łuk aorty, schorzenie wrodzone, występuje najczęściej u owczarków niemieckich. Uciskając na przełyk, powoduje jego rozszerzenie w części przedsercowej. Sprawia to, iż pokarm natrafia na mechaniczną przeszkodę, nie pozwalającą na przejście kęsów do żołądka.

Objawy kliniczne ujawniają się z chwilą odstawienia szczeniąt od suki i rozpoczęcia karmienia pokarmami stałymi. Pies zwraca praktycznie wszystkie pokarmy stałe, a także płyny, jeżeli ich jednorazowo przyjęta objętość jest zbyt duża. Rozpoznanie stawia się na podstawie objawów klinicznych, wieku psa oraz kontrastowego badania radiologicznego przewodu pokarmowego.

Postępowanie terapeutyczne polega na operacyjnej korekcie tej wady. Po zabiegu przez 6 tygodni zwierzę powinno być karmione identycznie, jak w przypadku idiopatycznej achalazji przełyku, pokarmami płynnymi lub półpłynnymi, ze stopniowym włączaniem (począwszy od 4-5 tygodnia) pokarmów stałych w bardzo małych ilościach. Takie ostrożne postępowanie po zabiegu jest konieczne, gdyż przetrwały łuk aorty oraz idiopatyczna achalazja przełyku niekiedy występują równolegle jako dwie niezależne jednostki chorobowe.




Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170) oraz zmianami z dnia 9.05.2007 r. (Dz. U. Nr 99, poz. 662) za naruszenie praw własności poprzez kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie przedstawionych na stronach Veterynaria.pl, Vetforum.pl, Sklep.Veterynaria.pl treści bez zgody właściciela grozi grzywna oraz kara pozbawienia wolności od 6 m-cy do lat 5 (art. 115.1).