Chirurgia tarczycy i przytarczyc

Tyreidektomia oznacza zabieg usunięcia tarczycy. Niedoczynność tarczycy to choroba polegająca na niedostatecznym wydzielaniu tyroksyny. Niedoczynność tarczycy z wolem powstaje wskutek:

•    nieprawidłowego wychwytu jodu,
•    upośledzeniu w wychwycie jodu,
•    łączeniu jodu w związki organiczne,
•    wytwarzaniu tyreoglobuliny.

Niedoczynność tarczy bez wola jest spontaniczną niedoczynnością tarczycy, która może mieć podłoże immunologiczne np. limfocytarne zapalenie tarczycy, lub wynikać z idiopatycznego jej zaniku. Nadczynność tarczycy to zaburzenie polegające na nadmiernym wydzielaniu tyroksyny. Pierwotna nadczynność przytarczyc oznacza chorobę wynikającą z nadmiernego wydzielania parathormonu (PTH) przez jedną lub obie zmienione chorobowo przytarczyce.

Postępowanie przedoperacyjne

Niedoczynność tarczycy to częsta choroba endokrynologiczna psów. Wynika najczęściej z dysfunkcji tarczycy (pierwotnej niedoczynności tarczycy), aczkolwiek niekiedy zaburzenie spowodowane jest chorobami przysadki mózgowej lub podwzgórza.

Po trzech tygodniach podawania trimetoprimu z sulfametoksazolem dochodzi do zmniejszenia stężenia całkowitej i wolnej tyroksyny oraz zwiększenia stężenia hormonu stymulującego tarczycę u psów, a więc zaburzeń typowych dla niedoczynności tarczycy. Wyniki testów czynnościowych tarczycy należy także interpretować ostrożnie u psów otrzymujących:

•    glikokortykosteroidy,
•    fenobarbitalu,
•    karprofen.

Proces wydzielania hormonów tarczycy, trójjodotyroniny (T4) i tyroksyny (T3), podlega kontroli na zasadzie zwrotnego oddziaływania na siebie:

  • podwzgórza,
  • przysadki mózgowej,
  • tarczycy.

Tyreotropina (TSH) jest wytwarzana przez część gruczołową przysadki mózgowej. Hormon ten pobudza wytwarzanie i uwalnianie tyreoglobuliny będącej prekursorem T3 i T4, a także samej T3 i T4. Uwalnianie tyreotropiny podlega natomiast regulacji przez peptyd pochodzenia podwzgórzowego – hormon uwalniający tyreotropinę (TRH). Wydzielanie TRH zostaje zahamowane przy dużym stężeniu glikokortykoidów lub hormonów tarczycy we krwi krążącej. Pierwotna niedoczynność tarczycy wynika zazwyczaj z idiopatycznego zaniku komórek pęcherzyków gruczołowych tarczycy bądź limfocytarnego zapalenia tarczycy. U psów z limfocytarnym zapaleniem tarczycy często stwierdza się przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie, które tworzą kompleksy immunologiczne wewnątrz gruczołu i powodują zastąpienie czynnej tkanki gruczołowej tkanką włóknistą. Niedoczynność tarczycy u kotów wynika najczęściej z usunięcia gruczołu lub uszkodzenia zaopatrujących go naczyń krwionośnych podczas zabiegu tyreoidektomii; opisano jednak przypadek wrodzonej niedoczynności tarczycy w rodzinie kotów abisyńskich. Choroba była dziedziczona jako cecha autosomalna recesywna i wynikała najprawdopodobniej z defektu w tworzeniu organicznych związków jodu. Wrodzoną niedoczynność tarczycy opisuje się także u psów.

Niedoczynność tarczycy manifestuje się:

•    ospałością,
•    nietolerancją wysiłkową,
•    małymi przyrostami masy ciała,
•    zaparciami,
•    symetrycznymi wyłysieniami bez świądu,
•    neuropatiami obwodowymi,
•    zaburzeniami rozrodczymi,
•    zmianami w funkcjonowaniu układu sercowo-naczyniowego,
•    zaburzeniami krzepnięcia.

Może także prowadzić do zmniejszenia ilości czynnika VII krzepnięcia lub antygenu związanego z czynnikiem VIII, co predysponuje do zwierzęta z chorobą von Willebranda do spontanicznych krwotoków lub rozległego krwawienia podczas zabiegu chirurgicznego. Zauważono, że średnie stężenie czynnika. antygenu von Willebranda u psów z niedoczynnością tarczycy jest znacznie zmniejszone, w porównaniu z osobnikami z eutyreozy. Okazuje się, że zmniejszone stężenie czynnika / antygenu von Willebranda w osoczu pojawia się u psów w przebiegu wrodzonej choroby von Willebranda lub psów niecierpiących na tę chorobę, na skutek niedoczynności tarczycy. Zwierzętom z nieleczoną, zaawansowaną niedoczynnością tarczycy oraz z tendencjami do krwawień poddawanym interwencyjnym zabiegom chirurgicznym należy podawać doustnie L-trójjodotyroninę 3-4 dziennie lub jednorazowo dożylnie L-tyroksynę. Planowane zabiegi chirurgiczne należy odłożyć w czasie do chwili wprowadzenia leczenia podtrzymującego i kontynuowania go przez co najmniej 2 tygodnie. Jeśli nadmierne krwawienie występuję pomimo podawania hormonów tarczycy, należy przetoczyć:

•    krew pełną,
•    osocze lub
•    krioprecypitat.

Przyczynę wizyty właścicieli zwierząt z nadczynnością przytarczyc u lekarza weterynarii stanowią zazwyczaj objawy hiperkalcemii. Parathormon jest wytwarzany głównie przez komórki przytarczyc. PTH:

•    stymuluje wchłaniania wapnia w nerkach,
•    mobilizuje wapń z kości,
•    nasila wchłanianie zwrotne wapnia z jelit,
• kontroluje proces hydroksylacji 25-hydroksywitaminy D3 do 1,25-hihydroksywitaminy D3 w kanalikach proksymalnych nerek.

1,25-dihydroksywitamina D3 reguluje wydzielanie PTH poprzez ujemne sprzężenie zwrotne. Wytwarzanie i wydzielanie PTH odbywa się pod wpływem bodźca, jakim jest zmniejszenie stężenia wapnia w surowicy. Czynne hormonalnie nowotwory przytarczyc powodują hiperkalcemię poprzez wydzielanie nadmiernych ilości PTH, który powoduje:

•    zwiększenie resorpcji wapnia,
•    nasilenie wydzielania fosforu w nerkach,
•    nasilenie uwalniania wapnia i fosforu z kości,
•    wzrost ich wchłanianie z jelit.

Pierwotna niedoczynność przytarczyc to rzadka przyczyna hipokalcemii u psów i kotów. Opisuje się głównie przypadki zachorowań wśród żeńskich osobników psów w średnim wieku; choroba rozwija się wtórnie do limfocytarnego zapalenia przytarczyc. Większość chorujących zwierząt przejawia wcześniej objawy neurologiczne (głównie ataki drgawkowe) lub objawy chorób nerwowo-mięśniowych.

U starszych kotów opisuje się zmiany jamiste powstające w tarczycy i przytarczycach, ale należą one do rzadkości. Zmiany te mogą mieć charakter łagodny bądź złośliwy. Ich chirurgiczne usunięcie często prowadzi do wyleczenia i pozwala uzyskać długi czas przeżycia. W różnicowaniu zmian jamistych w brzusznej części szyi należy brać pod uwagę:

•     torbiele skrzelopochodne,
•     torbiele przewodu tarczowo0językowego,
•     torbiele tarczycy,
•     torbielogruczolaki tarczycy,
•     torbielogrzuczolaki przytarczyc,
•     torbiele przytarczyc,
•     torbiele śluzowe ślinianek,
•     ropnie.

Znieczulenie.

Niedoczynność tarczycy wydłuża czas wybudzania ze znieczulenia ogólnego. U pacjentów z umiarkowaną lub zaawansowaną chorobą zachodzi niekiedy konieczność zmniejszenia dawek leków stosowanych do premedykacji oraz środków anestetycznych. Przez cały czas trwania zabiegu oraz w bezpośrednim okresie pooperacyjnym należy uważnie monitorować ciśnienie krwi, pracę serca i wartość hematokrytu. Należy mieć przygotowanego preparaty krwiopochodne na wypadek wystąpienia gwałtownego krwotoku śródoperacyjnego. Hipotermia stanowi poważniejszy problem u tych pacjentów z uwagi na niezdolność do prawidłowego regulowania temperatury ciała; należy zadbać o utrzymanie prawidłowej temperatury ciała pacjentów w czasie zabiegu oraz ogrzewać ich w okresie pooperacyjnym.

Antybiotyki

W przypadku pacjentów z niedoczynnością tarczycy należy stosować się do ogólnych wytycznych odnośnie stosowania antybiotyków w okresie pooperacyjnym. Profilaktyczne stosowanie antybiotyków rozważa się u pacjentów:

•    osłabionych,
•    otyłych,
•    z ropowicą skóry.

Anatomia.

Tarczyca (złożona z dwóch płatów) jest ciemnoczerwoną, podłużną strukturą przytwierdzoną do zewnętrznej powierzchni początkowego odcinka tchawicy. Płaty tarczycy zazwyczaj układają się bocznie i nieco brzusznie pomiędzy V i VIII pierścieniem tchawiczym. Lewy płat tarczycy z reguły znajduje się o 1-3 pierścienie tchawicze tylnie w stosunku do płata prawego. U dorosłych psów płaty mają ok. 5 cm długości i 1,5 cm szerokości, u kotów- 2 cm długości i 0,3 cm szerokości. W sporadycznych przypadkach lewy i prawy płat pozostają połączone węziną. W przeciwieństwie do większości narządów gruczołowych, powiększone płaty tarczycy są wyczuwalne palpacyjnie. Wydzielina tarczycy (T3, T4, kalcytonina) ma znaczny wpływ na metabolizm. Hormony tarczycy są wytwarzane przez komórki pęcherzyków gruczołowych tarczycy, magazynowane wewnątrz tych komórek i uwalniane do krwiobiegu. U osobników dorosłych powodują ogólne zwiększenie tempa metabolizmu; u osobników młodocianych przyspieszają wzrost.. Kalcytonina (wytwarzana przez komórki pęcherzykowe C) zmniejsza stężenie wapnia w surowicy poprzez stymulowanie przechodzenia tego pierwiastka do komórek. Często występują dodatkowe skupiska czynnej tkanki tarczycy ulokowane:

•    wzdłuż tchawicy,
•    we wpuście do klatki piersiowej,
•    w śródpiersiu,
•    w piersiowym odcinku aorty zstępującej.

Komórki pęcherzyków gruczołowych tarczycy wywodzą się z kieszonki powstającej w linii pośrodkowej, określanej jako zachyłek tarczycowy, powstającej na brzusznej powierzchni gardła. Połączenie zachyłka z gardłem zazwyczaj ulega całkowitemu zanikowi, niekiedy jednak pozostaje przetrwałe połączeni tarczyc z gardłem, wyścielone czynnym hormonalnie nabłonkiem, a wzdłuż całej jego długości mogą tworzyć się torbiele – przewód tarczycowo-językowy.




Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170) oraz zmianami z dnia 9.05.2007 r. (Dz. U. Nr 99, poz. 662) za naruszenie praw własności poprzez kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie przedstawionych na stronach Veterynaria.pl, Vetforum.pl, Sklep.Veterynaria.pl treści bez zgody właściciela grozi grzywna oraz kara pozbawienia wolności od 6 m-cy do lat 5 (art. 115.1).