Ostra białaczka, podobnie jak inne nowotwory, może występować jako choroba uwarunkowana genetycznie, niezależnie od czynnika inicjującego. Charakteryzuje się niekontrolowaną proliferacją i nagromadzeniem niedojrzałych, tylko częściowo zdolnych do różnicowania, komórek hematopoetycznych o zaburzonych funkcjach.
U kotów ostre białaczki występują najczęściej w połączeniu z zakażeniem FELV, co ma istotne znaczenie etiologiczne. Właściwości retrowirusów uwidaczniają się, kiedy ich cykl życiowy zostaje włączony w DNA gospodarza. Gdy ten wirusowy DNA nakłada się na geny związane z podziałami komórek (onkogeny), wówczas przy zakażeniach nowych komórek geny te są aktywowane i dochodzi do ich transformacji.
U psów tylko w pojedynczych przypadkach udało się stwierdzić w blastach zwierząt chorych na białaczkę cząsteczki wirusów o cechach lentiwirusów, jak również cząsteczki podobne do retrowirusów.
Ostre białaczki psów prawie wyłącznie mają charakter białaczek limfatycznych, natomiast u kotów występują raczej białaczki szpikowe. Na ALL (ostra białaczka limfatyczna) chorują psy w średnim lub starszym wieku. Koty dotknięte białaczką są przeważnie młodsze lub w średnim wieku. W badaniach wykazano, że mniej więcej dwa razy częściej chorują samce niż suki. W przypadku zachorowań na AML (ostra białaczka szpikowa) nie ma żadnych danych dotyczących predyspozycji związanych z wiekiem, rasą czy płcią.
Przebieg ostrej białaczki limfatycznej lub szpikowej z reguły jest bardzo agresywny. Historia choroby jest krótka i najpóźniej po kilku tygodniach widoczne są jej objawy. Wywiad oraz obraz kliniczny różnych podtypów AML różnią się tylko nieznacznie. W konsekwencji uszkodzenia szpiku kostnego i zwiększonego katabolizmu komórek występują zaburzenia stanu ogólnego z różnymi niespecyficznymi objawami, jak: apatia, anoreksja, brak apetytu, gorączka, utrata masy ciała, wymioty, biegunka. Z uwagi na ostry przebieg kliniczny i relatywnie długi czas przeżycia erytrocytów, bardzo rzadko stwierdza się blade błony śluzowe wskutek niedokrwistości. Są one widoczne przede wszystkim u kotów z erytroleukemią. Mogą występować także objawy skazy krwotocznej, przede wszystkim w następstwie trombocytopenii, ale także częściowo wskutek rozsianego wewnętrznego wykrzepiania (DIC). Oprócz tego mogą pojawić się specyficzne klinicznie zmiany związane z naciekaniem określonych narządów, takich jak opony mózgowe, oczy. Opisywano na przykład objawy neurologiczne towarzyszące zajęciu ośrodkowego układu nerwowego (przeczulica, zaburzenia czucia głębokiego, paraliż, zespół Hornera). Choroba przebiega gwałtownie i prowadzi często do śmierci zwierzęcia.
Nieleczone ALL i AML prowadzą do śmierci w ciągu kilku dni do kilku tygodni. W badaniach nad AML i ALL psów i kotów częściową remisję, utrzymującą się średnio tylko kilka tygodni, uzyskano u mniej niż połowy osobników. Tylko w wyjątkowych przypadkach zwierzęta przeżywają dłużej niż 6 miesięcy. Ze względu na złe rokowanie i wysokie koszty leczenia właścicielom zwierząt z ostrą białaczką odradza się chemioterapię. Możliwe, że dzięki specyficznym metodom terapeutycznym, skierowanym przeciwko ekspresji powierzchniowych antygenów na komórkach białaczkowych, uzyska się lepsze rokowanie co do ustąpienia choroby.
Agata Grudzień
studentka III roku medycyny weterynaryjnej
